Türkiye’nin içinden geçmekte olduğu ekonomik kriz kamu maliyesinde de etkilerini göstermeye başladı.
Hükümet, her defasında ekonominin daha da iyiye gittiğini, dengelenmenin sağlandığını, pozitif büyümeye geçileceğini, enflasyonun yıllık 8,55’e düştüğünü açıklasa da, Meclis komisyonunda kabul edilen yeni vergiler ve vergi artışları getirilmesi, yeniden değerleme oranının yüzde 22,5 olarak belirlenmesi açıklanan rakamlarla hayatın gerçeğinin örtüşmediğini gösteriyor.
Hükümetin açıkladığı rakamlar değil ama aldığı yeni kararlar nereden bakarsanız bakın 2020 yılında hayatın daha da pahalı olacağını gösteriyor.
BÜTÇE AÇIĞI BÜYÜDÜ
Geride bırakmak üzere olduğumuz 2019 yılında hükümetin hiçbir tahmini tutmadı. 2019 yılının başında bütçe açığının 80 milyar 616 milyon lira olacağı tahmin edilmişti. Eylül ayı itibariyle bütçe açığı 85 milyar lira oldu. Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) ise 2019 yılı bütçe açığının 125 milyar lira olacağı öngörüldü.
Bu 2020 yılında vergilerin artırılacağını sinyaliydi.
Nitekim gecikmeden TBMM’ye sevk edilen yasa, bazı yeni vergiler getirildiği ve bazı vergilerde de artışa gidileceğini gösteriyordu. TBMM’ye sevk edilen teklif, Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçti. Buna göre “Dijital Hizmet Vergisi, Konaklama Vergisi, Değerli konut Vergisi” getiriliyordu.
Komisyonda kabul edilen tekfife göre, internet alanında reklam alanlar, müzik, video, oyun satışı Dijital Hizmet Vergisi'ne tabi olacak. Dijital Hizmet Vergisi oranı yüzde 7,5.
Yeni getirilen “Konaklama Vergisi”ne göre; kişi başına gecelik konaklama vergisi 5 yıldızlı otel ve tatil köyleri için 18 lira, 4 yıldızlı otel ve tatil köyleri için 12 lira, 3 yıldızlı oteller ve belediye belgeli konaklama tesisleri için 9 lira, 2 ve bir yıldızlı oteller, pansiyon, motel, apart otel ve kampingler için 6 lira, butik oteller ve özel konaklama tesisleri için 18 lira olacak.
Ayrıca, gelir vergisi tarifesine yeni dilim eklenerek üst dilim yüzde 35'ten yüzde 40'a çıkarılacak. Böylece 500 bin lira ve üzerinde kazanç elde edenler yüzde 40 oranında gelir vergisi verecek.
Komisyondan geçen teklife göre, “Değerli Konut Vergisi” adı altında da vergi getiriliyor. Değeri 5 milyon TL ve üzerinde olan mesken nitelikli taşınmazlar "değerli konut vergisi"ne tabi olacak. Değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli taşınmazlardan değeri 5 milyon ile 7,5 milyon TL arasında olanlar binde 3; 7,5 milyon TL ile 10 milyon TL arasında olanlar binde 6; 10 milyon TL'yi aşanlar da binde 10 oranında vergilendirilecek.
Teklif TBMM Genel Kurulu’ndan geçerek yasalaşırsa, yeni vergi ve vergi artışlarıyla vatandaşın cebinden devlete aktarılan pay önemli ölçüde artacak. Bunun anlamı 2020 yılında gelirleri aynı oranda artmayan sabit ve dar gelirli vatandaş için hayatın çok daha pahalı olacağıdır.
VERGİDE YENİDEN DEĞERLEME ORANI
Hayat pahalılığını daha artıracak bir diğer uygulama ise “vergide yeniden değerleme” olacak. Hükümet,vergilere uygulanacak yeniden değerleme oranını yüzde 22.58 olarak belirledi. Bunun anlamı ödeceğimiz vergilerin 2020 yılında yüzde 22.58 oranında artacağıdır.
Yeniden değerleme oranının, yüzde 22.58 olması emlak vergisinin yarısı kadar artacağı anlamına geliyor. Harçlar kanunu kapsamında alınan harçlar ise yüzde 22..58 oranında artacak. Mahkeme harçları, tapu-kadastro harçları, noter harçları, vergi yargısı harçları, konsolosluk harçları, gemi ve liman harçları, diploma harçları, trafik harçları yüzde 22.58 zamlı alınacak.
Yeniden değerleme oranı yüzde 22,58 olarak açıklandı. Eminim birçok kişi şu an “banane bu orandan” diyordur. Ancak durum maalesef herkesi de kapsayan bir vahamet boyutundadır. Çünkü birçok vergi oranı, birçok harç ve bunlara bağlı maktu harçlar yeniden değerleme oranına bağlı olarak artırılıyor. Daha basit bir dille şöyle anlatmaya çalışayım; aşağıda açıklayacağım bazı vergi, harç ve cezaları önümüzdeki yıl içinde yüzde 22,58 oranında zamlı ödeyeceğiz.
Türkiye siyasi sınırları içinde sahip olunan arsa, arazi, işyeri ve konutlar için her yıl belediyede kayıtlı olunan değer üzerinden binde 1 ila 6 oranında emlak vergisi ödenmektedir. Bu değer, Emlak Vergisi Kanunu’nun 29’uncu maddesinde bulunan “vergi değeridir” ve bu değer her yıl yeniden değerleme oranının yarısı oranında artırılarak uygulanmaktadır. Önümüzdeki yıl emlak verginizi yüzde 22,58’in yarısı yüzde 11,29 oranında zamlı ödeyeceksiniz. Yani bu yıl 100 TL emlak vergisi ödediyseniz önümüzdeki yıl 111,29 TL ödeyeceksiniz.
HARÇLAR DA ZAMLANDI
Harçlar kanunu kapsamında maktu alınan harçlar da yeniden değerleme oranında zamlanacak. Harçlar Kanunu’nun mükerrer 138’inci maddesi uyarınca alınacak maktu harçlar yeniden değerleme oranı ile artırılarak uygulanacak. Sadece bu artış maktu yani sabit bir parasal tutar olarak belirtilen harçlara uygulanacak. Buna göre yargı harçları, tapu kadastro harçları, noter harçları, vergi yargısı harçları, konsolosluk harçları, gemi ve liman harçları, diploma harçları ve trafik harçları bu oran kadar artırılacaktır. Özellikle noterde çok işi olanların biraz daha hazırlıklı olmaları gerekiyor.
İlk defa avukatlık ruhsatı alacaklar, pasaport alacaklar, vizesiz yurt dışına çıkacaklar, dava açacaklar, ehliyet alacaklar, ruhsat alacaklar da önümüzdeki yıl zamlı harç ödeyecek. Motorlu Kara Taşıtları Vergisi ve vergi cezaları da artacak.
ENFLASYON YÜZDE 8.55 İSE
Eğer yıllık enflasyon yüzde 8.55 ise vergiler neden yüzde 22.58 oranında artırılıyor? Eğer ücretler enflasyona göre artacaksa, yıllık yüzde 8.55 zam alan ücretli, yüzde 22.58 daha fazla vergi ödeyecek demektir ki bunun anlamı da dar ve sabit gelirlilerin 2020 yılında daha da fakirleşeceğidir.
Bir takım teknik terimler gerçekleri örtmek için kullanılır.
Yeniden değerleme oranı gibi…
Bütçe deflatörü gibi…
Bu terimlerde vergi artışı, gerçek enflasyon gibi ifadeler geçmez…
Ama ikisi de gerçek enflasyonun bu oranlara çok yakın olduğunu gösterir. Bu rakamlar enflasyonun üzerinde ise aradaki fark da enflasyonun üzerine daha ne kadar fakirleşeceğinizi gösterir.
