Rusya’daki katliam gündemi işgal etmeseydi belki de geçtiğimiz hafta Kuzey Kore’nin beş yıl aradan sonra Moğolistan’a heyet göndermesi üzerinde daha geniş konuşup, yazabilecektik. Çünkü gerçekten son derece önemli bir gelişme bu. Kuzey Kore’nin, ABD ile Güney Kore’nin yakın ilişki içinde oldukları Japonya’ya açılma çabalarıın bir örneği olarak da hayli ilginç.
Moğolistan Kuzey Kore için hayli önemli bir ülke, öncelikle. Bunu Pyongyang’ın küçük jestlerinden de anlamak mümkün. COVID-19 salgınının patlak vermesinin ardından Kuzey Kore, sınırın tamamen kapatılmasını içeren katı bir önleme stratejisi uygulamış, diplomatik faaliyetlerini de önemli ölçüde azaltmıştı. Ama Moğolistan, Kuzey Kore'deki diplomatik personelinin rotasyonuna izin verilen üçüncü ülkeydi, Çin, Rusya ile Küba’dan sonra.
Kuzey Kore'nin, Ukrayna savaşı bağlamında hem Çin hem de Rusya ile ilişkilerini daha da sağlamlaştırmak istediği biliniyor. Moğolistan’la da daha güvenli, daha sıkı işbirliği çabasında olduğu da malum. Kuzey Kore Yüksek Halk Meclisi Daimi Komitesi Başkanı Choe Ryong Hae, Ocak ayı sonunda güven mektubunu aldıktan sonra Moğolistan'ın yeni Kuzey Kore Büyükelçisi Erdenedavaa Luvsantseren ile görüşmüştü.
Kuzey Kore şimdi uzun bir süre sonra, beş yılın ardından ilk kez üst düzey bir yetkilisini, yani Dışişleri Bakan Yardımcısı Pak Myung Ho’yu Moğolistan'a yollamış oldu. Pak, 10 ile 11 Mart tarihlerinde Ulanbator'a giderek hem doğrudan mevkidaşı hem de Dışişleri Bakanı Battsetseg Batmunkh ile görüştü. Moğolistan Cumhurbaşkanı Khurelsukh Ukhnaa tarafından da kabul edildi.
İlişkilerin bir süredir gözle görülür biçimde geliştiği görülüyor. Moğolistan, Kuzey Kore‘den, bu yıl içinde düzenlenmesi planlanan Ulanbator Diyaloğu ile yine Ulanbator'da düzenlenecek Dünya Kadınlar Kongresi'ne katılmak üzere temsilci göndermesini istedi örneğin. Geçen yıl da Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Choe Son Hui, Moğolistan ile uluslararası bir etkinliğe katılmaya davet edilmiş ancak katılmamıştı. Kuzey Kore'nin Moğolistan Büyükelçisi O Sung Ho onun adına bir konuşma yapmıştı.
Pak'ın Ulan Batur ziyareti, Pyongyang'ın sadece Rusya ya da Çin ile değil, çeşitli yollarla uluslararası toplumla yeniden ilişki kurmaya çalıştığını gösteren önemli bir adım. Kuzey Kore'nin son aylarda ABD'nin sadık müttefiki Japonya ile temas kurmak için Moğol kanallarını kullandığı vugulanıyor. Pak’ın ziyaretinin, Moğolistan ile Japonya arasındaki siyasi, askeri güvenlik diyaloğunun Ulanbator’da düzenlendiği zamana denk gelmesi dikkat çekici haliyle.
Moğolistan'ın Kore Yarımadası için önemini daha da arttıran bir faktör de Güney Kore tabii. Seul Ulanbator ile ilişkilerini geliştiriyor. Güney Kore'nin 2022 yılında yayınlanan Hint Pasifik Stratejisi'nde Moğolistan'dan "değerleri paylaştığımız stratejik ortak“ olarak özellikle bahsedilmişti.
Kısa bir süre önce Güney Kore, tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye yönelik küresel çabaların bir parçası olarak, yarı iletkenlerde kullanılan kilit mineralleri üretmek için Moğolistan ile Nadir Metal İşbirliği Merkezi kurmayı planladığını da açıklamıştı. Moğol gençlerinin Güney Kore'de eğitim görmeye, çalışmaya daha çok istekli olduğu belirtiliyor. Şu anda Güney Kore'de eğitim gören yaklaşık 5 bin ila 8 bin arasında Moğol öğrenci bulunduğu kaydediliyor. Bu arada, Moğolistan'da da Kore dili bölümlerine sahip 20'den fazla üniversite var ki bu sadece 3,3 milyon nüfuslu bir ülke için oldukça büyük bir sayı.
Güney Kore’nin Pak'ın Moğolistan ziyaretini dikkate almaması düşünülemez. Pak, Ulanbator'da temaslarda bulunurken, Güney Kore de Moğolistan'a son 30 yılın en kötü kar felaketinin üstesinden gelmesine yardımcı olmak üzere 200.000 dolarlık acil insani yardım sağlayacağını duyurdu.
Son dönemde Kore Yarımadası'ndaki siyasi atmosfer giderek gerginleşiyor. Kuzey Kore bu ayın başlarında Güney Kore ile tüm ekonomik işbirliği anlaşmalarını feshettiğini açıklayarak radikal önlemler aldı. Bu karar, Kuzey Kore'nin yeniden birleşme hedefinden kamuoyu önünde vazgeçmesi, Koreler arası ilişkileri teşvik eden devlet kurumlarını kapatmasının ardından Güney Kore ile bağlarını tamamen koparma niyetine işaret ediyor.
Kuzey Kore’nin Japona’ya açılması nasıl ilginçse, Güney Kore’nin de 14 Şubat’ta New York'ta Küba ile ikili diplomatik ilişkiler kurulması konusunda Havana ile anlaştıklarını söylemesi de ilginç. Bu durumdan Kuzey Kore’nin memnun kalmadığı, bu nedenle bir süredir ülke medyasında Küba ile ilgili haberlere yer vermediği ileri sürülüyor. Oysa, Çin ile Küba’nın yanısıra medyada en çok haberi yapılan ülke Küba’ydı.
Belki de yüzden Kuzey Kore, Güney Kore’ye “eski dostlarını“ kaptırmak istemiyor. Pak'ın ziyareti aracılığıyla Moğolistan ile ilişkilerini güçlendirmenin yanı sıra Pyongyang dediğim gibi Japonya ile de ilişkilerini geliştirmeye çalışıyor.
Doğu Asya’daki bu ilginç gelişme, Rusya’daki dehşet nedeniyle yeterince ele alınmadı ne yazık ki.
