"Arkeolojik kazı alanı, girmek yasaktır!" yazılı kırmızı uyarı levhası, Ani Ören Yeri'ni gezerken bir taş parçasına bile dokunmamak gerektiğini hatırlatıyor.

Öyle ya, 2016'dan bu yana UNESCO Dünya İnsanlık Mirası'nda yer alıyor, Ani.

Kars'ta, Türkiye-Ermenistan sınırının sıfır noktasındaki ören yeri her yıl yüzbinlerce turisti ağırlıyor.

İpek Yolu'nun Anadolu'daki ilk konaklama merkezi olan Ani'nin tarihi, milattan önce 5 bin yılına kadar uzanıyor.

Ermeni Krallığı'nın başkentiyken, Bizans'ın, Gürcülerin, Selçukluların, Moğulların ve Zakaritlerin eline geçmiş. Her medeniyetten izler taşıyor. Katedraller, ateşgede tapınağı, hamamlar, Selçuklu kervansarayı ve iki cami...

Biri, Ebu'l Muammeran Camisi.

Yalnızca minaresinden sütun parçaları kalmış.

Diğeri, Ebu'l Manuçehr Camisi.

Ani'nin Selçuklular tarafından fethedilmesinden sonra 1072'de Ebu’l Manuçehr Bey tarafından yaptırılmış. Anadolu’daki ilk Türk camisi olarak biliniyor.

Türkiye ile Ermenistan'ı ayıran Arpaçay nehrine bakan uçurumda ha göçtü, ha göçecek şekilde duran Ebu'l Manuçehr Camisi, gözlerinize inanamayacaksınız ancak ibadete açılıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Serhat Kalkınma Ajansı arasında imzalanan protokol doğrultusunda cami, Kars Müftülüğü'ne devredildi.

Zemine döşeme, minareye hoparlör

Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulu'nun Kars Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'nün onayı doğrultusunda altı-yedi ay önce iç restorasyonu yapılan, yarısı göçmüş vaziyetteki caminin girişine cam kapı takıldı. Pencerelerine camlar yerleştirildi.

Zemine 25 santimetre kalınlığında ahşap döşeme yerleştirildi.

Döşemenin üzerine yeşil halı serildi.

Ayakkabılık konuldu.

Minareye demir kapı, hoparlör ve lambalar takıldı.

Elektrik panosu yerleştirildi. Panodan minareye kablo çekilip elektrik verildi.

İlk ezan 3 Ağustos günü okundu.

Şimdilik namaz kılınmıyor.

Çünkü Diyanet İşleri Başkanlığı'nın protokolü onaylaması, imam ataması bekleniyor.

Vali Türker: Ziyaretçiler ihtiyacı belirtmiş

Ebu'l Manuçehr Camisi, Ayasofya ve Kariye gibi, sonradan müzeye çevrilmiş bir yapı değil. Camide yüzyıllardır ibadet edilmiyor. Hangi ihtiyaç üzerine ibadete açıldığı anlaşılmıyor.

Kars Valisi Tuncer Türker Öksüz, şöyle diyor:

"Oraya gelen ziyaretçiler cami ihtiyacı olduğunu belirtiyordu. Hem gezenler kullanır, hem bölgedeki insanlar ve görevliler... Asıl amaç, Anadolu'daki ilk Türk camisini ihya etmek."

Turistin Ani'ye namaz kılmak için geleceğini veya ören yerini ziyaret ederken camiye ihtiyaç duydukları gerekçesini inandırıcı bulmuyorum.

Ani'nin bitişiğindeki Ocaklı Köyü'nün camisi var.

Görevliler de bu köyün insanları...

İsteyen köy camisinde namaz kılabilir.

Kaldı ki mevcut yapıda abdest almak için şadırvan ve bir tuvalet bulunmuyor. Yetkililer böyle bir ek bina yapmayı düşünmediklerini söylüyor.

Ayasofya'dan Ani'ye

Geçen yıl Ayasofya ve Kariye camileri, siyasi istismar için ibadete açılırken, sıranın ören yerlerine ve arkeolojik alanlara geleceği belliydi.

Bilhassa Ayasofya, ülkeyi ekonomik iflasa sürükleyen iktidarın seçmenleri çeperinde tutmak için başvurduğu siyasi bir enstrümandı. Ancak bu hamlenin Cumhuriyet'in kurucu kadrosu ve laiklikle hesaplaşmaya dönmesi kaçınılmazdı.

Öyle de oldu.

Ayasofya'nın minberinden Atatürk'e lanet edildi.

Caminin imamı, laiklik ilkesinin Anayasa'dan çıkarılmasını istedi.

Bu meydan okumadan cesaret bulan bürokrasi, insanlık mirasına gözü gibi bakması gerekirken, bin yıllık camiyi çökertme pahasına ibadete açıyor. Bu kasaba muhafazakarlığı arkeolojik çalışmaları tehdit etmekle kalmıyor, Türkiye'nin laik devlet kimliğini ve saygınlığını sarsıyor. İnsan, "Neyse ki Ani'deki Poladoğlu Kilisesi'ni camiye çevirmiyorlar" diye demekten kendisini alamıyor.