Kahramanmaraş'ta 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki deprem 11 ilde büyük yıkıma neden oldu. On binlerce bina yıkılırken kentler enkaz altında kaldı. Hijyen eksikliği nedeniyle salgın hastalıklarının görülmesi beklenirken binalarda kullanılan asbest deprem bölgesinde büyük tehlike oluşturuyor. Asbest ne demek, sağlığa zararları nedir?

Asbest nedir?

Asbest (asbestos) ya da amyant, lifli yapıda kanserojen bir mineraldir. Silisyumun sodyum, demir, magnezyum ve kalsiyumla oluşturduğu ısıya, aşınmaya ve kimyasal maddelere çok dayanıklı, lifsel mineral yapısında hidrate silikatlardır.

Asbest sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bir sonucu olarak gösterdiği izolasyon özelliği nedeniyle çok uzun yıllardır kullanılmıştır.

Halk arasında ak toprak, çorak toprak, gök toprak, çelpek, höllük veya ceren toprağı gibi isimlerle de bilinir. Asbestozis, asbestos solunmasıyla oluşan toz hastalığıdır.

Gemi, inşaat otomotiv gibi pek çok alanda kullanılan asbest, doğru kullanılmadığı takdirde insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Asbest, kimyasal ve fiziksel özellikleri sebebiyle inşaat, gemi, otomotiv, tekstil ve diğer sanayi alanlarında tercih edilen bir ürün olmuştur.

Kolay tutuşmaması, sıcaklığa dayanıklı olması, ısı izolasyonu sağlaması nedeniyle sıklıkla kullanılan asbest, inşaat sektörünün önemli araçlarından birisidir.

Asbestin sağlığa zararları nelerdir?

Asbest kanserojen bir maddedir. Solunum yoluyla vücuda girdiğinde başta kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açar. Uzmanlar cilde nüfuz etmesinin de mümkün olduğunu düşünmektedirler.

Asbest lifleri havada solunur hale geldiklerinde tehlikelidir, öldürücüdür. Solunan lifler akciğerlerde birikir ve zarar verir. Bu durumda akciğerde zedelenmeler başlar ve bu da akciğerin çalışmasını engeller ve kansere yol açar.

Kesin kansoren olarak tanımlanıyor

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), her yıl dünyada kanser yapıcı maddeleri düzenli olarak özelliklerine göre gruplara ayırmaktadır. Ajansın kanserojen maddeler listesinde asbest maddesi, "kesin kanserojen" tanımlanması ile 1. grupta sınıflandırılmıştır.

Deprem bölgesinde asbest çevreye karışmış olabilir

Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Çevre Teknolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Çallı, deprem sonrası atık yönetiminin önemine dikkati çekerek 1980'li yıllara kadar ısı yalıtımı için kullanılan asbestin binalar yıkıldığı zaman tozlu havaya karışmış olabileceğini belirtiyor. Prof. Dr. Çallı, asbest tehlikesine şöyle dikkat çekiyor:

"Yıkıntı atıklarının içindeki kirleticiler daha sinsi. Bu atıklar, anında insanları hasta etmeyen, uzun vadede hastalıklara yol açabilecek bazı kirleticiler içeriyor. Bunun başında asbest geliyor. Asbest özellikle 1980'li yıllara kadar ısı yalıtımı için duvarlarda ve su sistemlerinde bolca kullanılan bir malzeme. Asbest binalar yıkıldığı zaman tozlu havaya karıştı. Şu anki çalışmalar esnasında toz ve tozun içindeki asbest ve ağır metallerin, çevreye karışmış olabileceğini düşünüyorum."

Asbest akciğer kanserine sebep olabilir

Arama kurtarma faaliyetlerine katılan ve bundan sonraki enkaz kaldırma çalışmalarına katılacak kişilerin koruyucu ekipman, maske, eldiven, gözlük, kalın iş ayakkabısı, baret takmalarının zorunlu olduğunu dile getiren Prof. Dr. Çallı, asbestin havaya kalkacak tozla birlikte solunmasının akciğer kanserine sebep olabileceğini söyledi.