Finansaman sıkıntısı çeken iş dünyası çeke sarıldı, hırsızlığı arttı

Ekonomim haberine göre, finansmana erişim sorunları nedeniyle çek kullanımı son yıllarda yeniden yükselişe geçerken, çek hırsızlığında da artış yaşanıyor. Ekonomi’ye konuşan iş dünyası temsilcileri son dönemde kargo ya da kurye şirketlerinde çeklerin çok sık ‘kaybolmaya’ başladığını, bu durumun hem keşideciye hem de çekin hamiline ciddi sıkıntılar yarattığını belirtiyor.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ticaret Hukuku Uzmanı Avukat Dr. Umut Metin, Türkiye’de çekin vadeli ödeme aracı olduğuna dikkat çekerek, çekin kıymetli bir evrak olduğunu, bu nedenle fiziki olarak saklanması, korunması gerektiğine vurguladı.

"KARGO YOLU İLE GÖNDERİLEN ÇEKLERİN KAYBOLDUĞUNA DAİR ŞİKAYETLER ALMAKTAYIZ"

Kargoya verilen çek, gönderilen kişiye ulaştırılmak yerine, bir şekilde alıcısı olmayan üçüncü şahısların hakimiyetine geçtiğini ifade eden Metin,

“Son zamanlarda, kargo yolu ile gönderilen çeklerin sıklıkla kaybolduğuna dair şikayetler almaktayız. Şikayetlerde son birkaç yıl içinde artış var, kargo aşamasında çekin çalınması ve haksız olarak kullanılması yaygın görülen bir hırsızlık yöntemi. Kargoya verilen çek, gönderilen kişiye ulaştırılmak yerine, bir şekilde alıcısı olmayan üçüncü şahısların hakimiyetine geçiyor.”

KARGO AĞIRLIĞINDAN VEYA BAŞKA YOLLARLA ÇEKLER TESPİT EDİLMEKTE

Organize olmuş, hukuk kurallarının bu konudaki eksik hükümlerini bilen, görev paylaşımı yapmış, suç eğilimi ve suç geçmişi olan kişiler tarafından planlı bir faaliyet yürütüldüğünü vurgulayan Metin, konuşmasına şöyle devam etti:

“Yani ortada bir suç planı var. Buradaki hırsızlık genelde münferit değildir. Organize olmuş, hukuk kurallarının bu konudaki eksik hükümlerini bilen, görev paylaşımı yapmış, suç eğilimi ve suç geçmişi olan kişiler tarafından planlı bir faaliyet yürütülüyor. İç denetim fonksiyonlarını hayata geçiren kargo şirketlerini tenzih etmekle; çek hırsızlığını organize edenler, kargoya verilen çeklere ulaşmak için öncelikle kendilerine bir kısım kargo firmalarında çalışan kişileri bulmaktadır. Çünkü ülkemizde kargo yolu ile gönderilen çekler nadiren taşıma sigortası ile sigortalanmakta hatta kargoya yapılan bildirimlerde, evrak, dekont, makbuz gibi bilgi verilerek gönderilen eşyanın çek olduğu gizlenmektedir.

Bu tür hukuk dışı işlere alet olan kargo çalışanları, kargo evraklarının cinsinden, ağırlığından yada başka yollarla kargo içindeki çekleri tespit etmekte, bunları çalmaktadır. Kargo firmalarının da sistemsel sorunları nedeni ile kargonun nerede, hangi aşamada, kimin sorumluluğunda kaybolduğu tespit edilememektedir. Ayrıca açılan bir kargo poşetinin içinde çek olmaması durumunda, bu ambalaj her zamana yenisi ile kolayca değiştirilebilmektedir. Kargo firmaları kaybolan gönderi sebebi ile sadece gönderi ücretlerini ya da çok cüzi zararları karşılamaktadır.”

ÇEK SAHİPLERİ AĞIR BİR MAĞDURİYET YAŞAMAKTADIR

Bu doğrultuda çek ile ilgili olan kişilere ani haciz uygulayarak çek bedellerini haksız olarak tahsil etmektedir, diye belirten Metin,

“Hatta çoğu zaman suç şebekeleri mahkemelerden bu çeklerle ihtiyati haciz kararı almaktadır. Bu doğrultuda çek ile ilgili olan kişilere ani haciz uygulayarak çek bedellerini haksız olarak tahsil etmektedir. Çek yaprağını imza etmiş kişi, borçluluk haliyle hiçbir borcu olmayan kişiye çek bedelini ödemek zorunda kaldığı gibi, buna ek olarak çek kendisine ulaşmayan gerçek alacaklıya olan borcunun da devam etmesi nedeniyle ağır bir mağduriyet yaşamaktadır.”

KARGO YOLUYLA ÇEK GÖNDERİMİNDEN VAZGEÇMEK GEREKİR

Mağdurların açacakları davaların uzun yıllar sürdüğünü anlatan Metin, lehte sonuçlansa bile, bu sefer karşılarında tabela halde, hiçbir mal varlığı olmayan, içi boş şirketler yada muhataplar bulduklarını söyledi. Kullanılan şirketlerin genelde suç için tasarlanmış paravan şirketler olduğuna işaret eden Metin, şu uyarılarda bulundu:

“Bu suçlar konusunda farklı illerden savcılıkların iletişimle yapılan fiilleri münferit eylem değil, süreklilik kazanmış örgütlü suç faaliyeti olarak tasviri bir ihtiyaçtır. Ticaret Bakanlığımız 2019-2020 yılında çekler ve senetler ile ilgili dijital bir dolaşım sistemi üzerinde çalıştığını kamuoyuna bildirmişti ancak henüz yasal bir düzenleme oluşturulamadı. Bu çalışmanın tamamlanması gerekiyor. Ayrıca kargo yoluyla çek gönderiminden vazgeçmek gerekir. Başka seçenek yoksa sigortalı göndermeleri ve çek olduğunu beyan etmeleri, kargo teslim fişinde bu detayların yazılı olması önemli. Son olarak imza eden tarafın çeki kime ciro yaptığını açıkça belirttiği cirolama yönteminin tatbik edilmeli.”

ÇEKLERİ DİJİTALE DÖNDÜRÜP GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMALIYIZ

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Başkanı Çetin Tecdelioğlu, son dönemde çek hırsızlığına ilişkin çok fazla şikayet aldıklarını söyledi. Uzun süredir çeklerin dijitale aktarılması için taleplerini dile getirdiklerini belirten Tecdelioğlu, bu konuda adım atılmasını beklediklerini ifade etti. Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Başkanı Alican Duran, “Maalesef kendi şirketimizde de başımıza geldi. Çekleri bir şekilde dijitale döndürüp güvenliğini sağlamalıyız” önerisinide bulundu.

İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, son dönemde iş dünyasında çeklerin kaybolması ve çalınması olaylarında ciddi bir artış yaşandığını belirterek, kendi şirketinde de benzer bir durumla karşılaştığını ifade etti. Yasal süreçlerin oldukça uzun sürdüğünü vurgulayan Önel, bu durumun ticari faaliyetleri olumsuz etkilediğini söyledi. Önel ayrıca, iş dünyasının beklentisinin çeklerin dijital ortama taşınarak daha güvenli hale getirilmesi yönünde olduğunu ve bu konuda altyapı çalışmalarının bir an önce başlatılması gerektiğini dile getirdi.