Rusya Ukrayna savaşında 3 ay geride kaldı: İşte yaşananlar
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in talimatıyla Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş, 3 aydır devam ediyor. Putin, 24 Şubat'ta sabahın erken saatlerinde televizyondan halka hitap ederek "Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyon" başlattıklarını duyurdu. Böylece Rusya’nın Ukrayna'ya savaşı başladı.
Kısa sürede üç koldan kuşatıldı
Rus askeri birlikleri, Ukrayna'nın Donetsk ve Lugansk bölgelerinden Kiev yönetiminin kontrolündeki bölgelere, aynı anda Rusya sınırından Harkov, Sumi, Çernigiv bölgelerine, Belarus üzerinden de Çernobil bölgesine girdi. Rus ordusu, Kırım üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine doğru asker çıkardı. Kiev yakınlarına havadan ve karadan asker sevk edildi ve kuşatma altına alındı.
Savaşın ikinci ayında Kiev’den ve Çernigiv bölgesinden Rus askerleri geri çekildi ve Ukrayna birlikleri, buralarda kontrolü yeniden ele aldı. Başkent Kiev’de artık hayat yeniden canlanmaya başladı, savaşın gölgesinde normal yaşama geri dönüş süreci devam ediyor.
'NATO'nun nakliye araçları meşru hedef'
Rus ordusu, Ukrayna'daki stratejik bölgelerdeki hedeflere yönelik uzun menzilli yüksek hassasiyetli silahları sık sık kullanıyor. Son bir ayda özellikle ABD ve Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya silah desteğini artırma kararları ve silah sevkiyatlarının ardından Rus ordusu, uzun menzilli füzelerin hedefini bu silahları taşıyan araçlara ve depolara çevirdi.
Rus ordusu, Ukrayna’ya silah sevkiyatı yapan NATO ülkelerine ait nakliye araçlarının, Rus ordusunun meşru hedefi olduğunu duyurdu. Ukrayna, bu saldırılarda sivillerin hayatını kaybettiğini ve yaralandığını duyurdu.
Harkov direniyor, Mariupol kaybedildi
Rus askeri birlikleri, askeri altyapı tesislerini hedef alırken savaşın başından beri Harkov ve Mariupol’ü de kuşatma altına aldı. Ancak Ukrayna ordusu, bu şehirlerde çok güçlü direniş gösterdi.
Harkov bölgesinde Ukrayna ve Rus birlikleri arasındaki çatışmalar hala sürerken Ukraynalı yetkililer, bu bölgedeki bazı yerleşim birimlerinin kontrolünü yeniden sağladıklarını açıkladı. Harkov’de Ukrayna ordusunun direnişi güçlü şekilde devam ediyor.
İlk bir ayda Azak Denizi'ne kıyısı olan stratejik şehirleri ele geçirmek için yoğunlaşan Ruslar, Berdyansk liman şehrini ele geçirdi. Savaşın üçüncü ayında Ukrayna’nın Azak Denizi’ndeki en önemli liman şehirlerinden Mariupol, uzun bir kuşatma sonunda Rusların kontrolüne girdi. Ancak Rus ordusu, Mariupol’de Ukrayna’nın güçlü savunmasıyla karşılaştı. Günlerce süren çatışmalarda Mariupol harabeye döndü.
Azovstal çıkmazı
Rusya Savunma Bakanlığı, Azovstal Metalürji Fabrikası sahasındaki sığınaklarda saklanarak direniş gösteren 2 bin 439 Ukraynalı savaşçının silah bırakarak teslim olduğunu açıkladı. Ukrayna tarafı ise bu kimselerin esir değişimi şartıyla teslim olduğunu savundu. Azovstal Fabrikası’nın da alınmasıyla Rus ordusu, Mariupol’ün kontrolünü tamamen ele geçirmiş oldu.
Herson’un Rusya’ya referandum ile ilhakı
Rus ordusunun kontrolünü ele geçirdiği şehirlerden biri de Herson oldu. Herson’da Rus rublesinin kullanıldığı bir bölge kurulurken yıl sonuna kadar şehirde tamamen Rus rublesinin kullanılacağı belirtildi.
Herson’un referandum ile Rusya’ya ilhak edilmesi ihtimali gündeme getirildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, yaptığı açıklamada, Herson’un Rusya’ya katılması olasılığına dikkati çekerek “Ukrayna halkı, kendi kaderini kendisi belirleyecek” dedi.
Savaşın en kritik bölgesi: Donbas
Nisanda Ukrayna’nın doğusuna kayan savaş, etkisini burada yoğun şekilde hissettirdi. Ukrayna Genelkurmay Başkanlığının açıklamasına göre, Rus askeri birlikleri, Ukrayna’nın doğusundan ilerleyişini artırdı ve bazı yerleşim birimleri Rusların eline geçti.
“Özel operasyonun esas amacı olan Donbas’ı özgürleştirmek” amacıyla güçlerini Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Lugansk bölgesine yoğunlaştırmaya başladığını duyuran Rus ordusu, taarruzlarına devam etse de çok büyük ilerleme sağlayamadı.
Rus ordusu, Lugansk şehrinin idari sınırlarına ulaşabildiklerini açıklasa da Pentagon’dan yapılan açıklamada, Rusya’nın Donbas operasyonunda planladıkları takvimin gerisinde kaldığı ifade edildi.
Ukrayna güçleri de Rusya yanlılarının kontrolü altındaki Donetsk ve Lugansk bölgelerine saldırılar düzenlemeye devam etti ve sivil kayıplar yaşandı.
Rus topraklarına saldırılar
Özellikle son aylarda, Rus ordusunun çekildiği Ukrayna’nın kuzey sınırlarında, Rus topraklarına yönelik saldırılar arttı. Sınır boylarındaki yerleşim birimlerine düşen havan mermileri ve hava araçlarının saldırıları yer yer bölgedeki sivillere zarar verirken, bazı stratejik noktalar da hedef oldu.
Yılan Adası'nda neler oldu?
Bütün bunlar devam ederken Rusya, Odesa ve Mıkolayiv bölgelerine saldırılarını artırdı. Mayısın ikinci haftasından itibaren Karadeniz’de, Ukrayna’nın güneybatısında stratejik bir konuma sahip Yılan Adası üzerinde çatışmalar arttı. Savaşın başından itibaren Rusların kontrolüne geçen Ada'yı almak için Ukrayna ordusu girişimlerde bulunsa da henüz sonuç alamadı.
Rusya Savunma Bakanlığı, 10 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, üç günlük çatışmalarda Ukrayna ordusunun toplam 4 uçak, 10 helikopter, 30 insansız hava aracı (İHA), 3 zırhlı savaş gemisi ve 50’den fazla askerini kaybettiğini ileri sürdü.
Moldova'da savaş endişesi
Rusya’dan, Moldova’daki Transdinyester bölgesi ile ilgili yapılan açıklamalar, savaşın Ukrayna dışına taşacağı endişelerini de gündeme getirdi.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Merkez Askeri Bölgesi Komutan Yardımcısı Rustam Minnekayev, "Ukrayna'nın güneyini kontrol etmek, Rusça konuşan nüfusa baskı gerçeklerinin olduğu Transdinyester’de bir çıkış yolu sağlayacak" ifadesini kullandı.
Bu açıklamadan kısa süre sonra Transdinyester’in sözde başkenti Tiraspol'deki "Devlet Güvenlik Bakanlığı" binasına, 25 Nisan'da roketatarla saldırı düzenlendi. Daha sonra da radyo yayınlarını sağlayan anten kulelerinde patlamalar oldu.
Ardından Voronkovo köyü civarında 5 Mayıs'ta da benzer saldırı yapıldı. İki gün sonra aynı köyün ve eski hava üssü civarında 4 patlama daha meydana geldiği belirtildi. Bazı siviller bölgeyi terk etti.
Hayatını kaybedenlerin sayısı net değil
Savaşın ilk ayında Rus askerlerinden 1351’inin öldüğünü, 3 bin 825'inin yaralandığını bildiren Rus askeri yetkililer, daha sonra bu hususta yeni bir bilgi açıklamadı.
Rus yetkililer, Ukrayna ordusunun da savaş boyunca 23 bin 367 askerini kaybettiğini iddia etti. Ukrayna da bugüne kadar 29 bin 350 Rus askerinin öldüğünü ileri sürdü.
Savaştaki sivil kayıplara ilişkin ne Ukrayna ne de Rus tarafı net rakam verdi.
BM: Ukraynalı mülteci sayısı 6,5 milyonu geçti
Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliğine göre, 24 Şubat-22 Mayıs döneminde, yarıdan fazlası Polonya'ya olmak üzere, Ukrayna'dan 6 milyon 552 bin 971 kişi komşu ülkelere geçti.
BM’ye bağlı Uluslararası Göç Örgütüne göre, çatışmalar nedeniyle her 6 kişiden biri ülke içinde yerlerinden edildi, toplam sayı ise 7,7 milyon kişi olarak kayda girdi.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine göre ise savaşta 24 Şubat’tan bu yana en az 3 bin 381 sivil yaşamını yitirdi, 3 bin 680 sivil yaralandı.
Müzakereler yarım kaldı
Savaş devam ederken Rusya ve Ukrayna heyetleri, ateşkes sağlanması için 3’ü Belarus’ta, 1’i Türkiye’de olmak üzere 4 defa yüz yüze müzakere yaptı.
Belarus’ta, her iki taraf sadece çatışma bölgelerinden sivillerin tahliyesi için insani yardım koridorları konusunda anlaşabildi.
29 Mart’ta İstanbul’da yapılan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki olası yazılı anlaşmanın ilkelerini teslim etti.
Sözkonusu metinde Ukrayna’nın NATO’ya katılmayı reddetmesi, Ukrayna’nın tarafsız statüsünü sabitlemesi, nükleer silahlar ve diğer kitle imha silahlardan vazgeçmesi, yabancı askeri birlikler ve üslerin ülkeye konuşlandırılmasının reddedilmesi ve Rusya da dahil olmak üzere garantör devletlerin rızasıyla Ukrayna'da askeri tatbikatlar yapma zorunluluğu yer aldı.
Güvenlik garantilerinin Kırım ve Donbas toprakları için geçerli olmayacağı, bunun karşılığında da Ukrayna’nın AB üyeliğine itiraz edilmeyeceği ifadeleri yer aldı.
Ukrayna tarafı, 17 Mayıs’ta savaşın başlamasından bu yana Ukrayna’daki durumun çok değiştiğini ve Rusya ile müzakereleri askıya aldıklarını duyurdu.
