Filipinler'de 6.9 büyüklüğünde deprem

Çeviri: Ali Isıyel

Filipinler'in Davao kentinde 6.9 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Reuters'ın aktardığı bilgiye göre; Mantanao Belediye Başkanı Vincent Fernandez yerel bir radyoya verdiği demeçte, 6 yaşındaki bir kız çocuğunun üzerine duvar devrilmesi sonucu yaşamını yitirdiğini belirtti.

Yetkililer depremin büyüklüğüne rağmen tsunami beklenmediğini dile getirdi.

6.9 büyüklüğündeki deprem, Davao kentinin 61 kilometre güneybatısında bulunan Mindanao adasında meydana geldi. Depremin derinliği 28.2 kilometre olarak saptandı.

Pasifik Tsunami Uyarı Merkezi (PTWC), mevcut verilere göre depremin bir tsunamiye neden olmayacağını belirtti.

Ölü veya yaralı konusunda henüz bir bilgi gelmediği de belirtilirken, aynı bölgede ekim ve kasımda 3 büyük deprem daha meydana geldiği ve bu depremlerde 20 kişinin yaşamını yitirdiği ifade edildi.

Öte yandan, depremde yaralıların olduğu ve bazı binaların hasar gördüğü açıklandı.

Filipinler, jeolojik olarak aktif durumdaki 'Pasifik Ateş Çemberi' adı verilen deprem kuşağında yer alıyor ve bu nedenle sık sık depremlere maruz kalıyor.

Pasifik Ateş Çemberi nedir?

Dünyadaki tüm depremlerin yüzde 90'ının gerçekleştiği, büyük depremlerin ise yüzde 80'inin gerçekleştiği bölgeye Pasifik Ateş Çemberi deniliyor.

Depremler, oluşumlarına göre tektonik, volkanik ve çöküntü olmak üzere toplam üç kategoriye ayrılırken, tektonik sarsıntılar, şiddet ve büyüklük bakımından en yıkıcı deprem çeşidi olarak öne çıkıyor.

Yer kabuğunda fay adı verilen kırıklarda meydana gelen hareketler, dünya genelinde gerçekleşen depremlerin tamamına yakınını oluşturuyor.

Yer kabuğundaki kırılmalar nedeniyle ani ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması yoluyla meydana gelen depremler, yer kabuğunu oluşturan yaklaşık bir düzine irili ufaklı levha sınırında oluşuyor.

Dünyadaki en yoğun tektonik deprem kuşağını, büyük depremlerin yaklaşık yüzde 80’inin meydana geldiği Pasifik Deprem Kuşağı oluşturuyor.

Şili'den Yeni Zelanda'ya kadar uzanıyor

Aktif volkanların yüzde 75'inin de bulunduğu, Büyük Okyanus Havzası’nı çevreleyen deprem kuşağı, “Pasifik Ateş Çemberi” olarak biliniyor. Bu kuşak, Büyük Okyanus'un Asya ve Amerika kıtalarına komşu olan levha sınırlarını temsil ediyor.

Yaklaşık 40 bin kilometre uzunluğundaki kuşak, Şili'den kuzeye doğru Güney Amerika kıyıları, Orta Amerika, Meksika, ABD’nin batı kıyıları ve Alaska’nın güneyinden Aleut Adaları, Japonya, Filipinler, Yeni Gine, Güney Pasifik Adaları ve Yeni Zelanda’ya kadar uzanıyor.

İkinci büyük deprem kuşağı, Endonezya’dan başlayarak Himalayalar ve Akdeniz üzerinden Atlas Okyanusu’na kadar uzanıyor ve Alp-Himalaya Deprem Kuşağı adıyla biliniyor. Türkiye’nin büyük bir bölümü bu deprem kuşağında yer alıyor.

Küresel Deprem Tehlikesi Değerlendirme Programının (GSHAP) deprem haritasına göre Asya ve Amerika, yeryüzündeki tüm depremlerin yüzde 90'ına yakınının meydana geldiği Pasifik Ateş Çemberi'nde yer alıyor.

Kuzey Amerika

Kuzey Amerika'daki birkaç büyük deprem bölgesinden biri, Alaska'nın orta sahilinde, kuzeyden Anchorage ve Fairbanks'e uzanıyor. Diğer bir faaliyet bölgesi, Pasifik levhasının, Kuzey Amerika levhasına sürtüştüğü, Britanya Kolumbiyası’ndan Baja Meksika'ya kıyı şeridi boyunca uzanan bölgede yer alıyor.

ABD’nin Sierra sıradağlarının güneyinde, Meksika'daki aktif deprem bölgesi Puerto Vallarta kenti yakınından Guatemala sınırındaki Pasifik kıyılarına kadar uzanıyor. Kokos levhası ve Karayip levhası sınırı, Orta Amerika'nın batı sahillerinin çoğu sismik açıdan aktif durumda.

Kıtadaki diğer bir faaliyet bölgesi de Jamaika'dan Güneydoğu Küba'ya ve Haiti ile Dominik Cumhuriyeti arasında bir yay (Karayip Levhası) oluşturuyor.

Dünyada kaydedilen en güçlü 10 depremden 4'ü, Güney Amerika'da meydana geldi.

Güney Amerika ve Asya

Güney Amerika'nın en aktif deprem bölgeleri kıtanın Pasifik sınırı boyunca uzanıyor. İkinci önemli sismik bölge, Kolombiya ve Venezuela'nın Karayip kıyılarından geçiyor.

Asya’daki deprem faaliyetleri, en yoğun olarak Endonezya takımadalarının etrafını saran Avustralya levhası ve üç kıtasal levhanın arasında uzanan Japonya’da görülüyor.

Dünyadaki volkanik aktivitelerin yaklaşık yüzde 10’unun meydana geldiği bu bölgede bulunan Endonezya, Fiji ve Tonga adaları gibi ülkelerde her yıl çok sayıda deprem kaydediliyor.

Dünyanın büyük deprem bölgelerinden bir diğeri olan Orta Asya’daki fay hareketliliği, Karadeniz'in doğu kıyılarından güneye doğru İran ve Pakistan'a, Hazar Denizi'nin güney kıyıları boyunca uzanan bir alanda gerçekleşiyor.

Avrupa ve Afrika

Kuzey Avrupa, İzlanda'nın aktif volkanik faaliyet bölgesi hariç, büyük deprem bölgelerinden uzakta yer alıyor. Türkiye ve Akdeniz kıyılarına doğru, güneydoğuya uzanan kuşakta (Alp-Himalaya kuşağı) sismik aktivite riski artıyor.

Afrika, yaşlı bir kütle olduğu için diğer kıtalara kıyasla çok daha az deprem bölgesine sahip. Deprem faaliyetleri, Sahra'da, kıtanın orta kesiminde kaydediliyor. Bununla birlikte, Doğu Akdeniz kıyıları, özellikle Arap levhasının Avrasya ve Afrika levhaları ile sınır oluşturduğu Lübnan, en aktif bölgeler olarak öne çıkıyor.

Afrika Boynuzu (Aden Körfezi çevresi) yakınındaki bölge de kıtadaki bir başka aktif alanı oluşturuyor.

Avustralya, Yeni Zelanda ve Antarktika

Avustralya ve Yeni Zelanda, sismik açıdan zıt ülkeler olarak biliniyor. Avustralya kıtasında genel olarak deprem riski düşük veya orta derecedeyken, küçük ada komşusu Yeni Zelanda dünyadaki aktif deprem bölgelerinden biri üstünde yer alıyor.

Diğer altı kıta ile karşılaştırıldığında, Antarktika sismik hareketin en az olduğu kıta konumunda bulunuyor. Bunun nedeni, kıtadaki kara kütlelerinin çok azının, kıta levhaları ile sınır oluşturması veya yakınında yer alması olarak dikkati çekiyor.

Güney Amerika'daki, Antarktik (Güney Kutbu) levhasının Skotya levhasıyla karşılaştığı Tierra del Fuego civarındaki bölge, bu durumun tek istisnası durumunda bulunuyor.