Daraltılmış bölge geliyor: Buyrun 'milli irade' tartışmasına
AKP’nin seçim ve siyasi partiler yasalarında yaptığı çalışmada son noktaya gelindi. Seçim barajının yüzde 7 olarak önerilmesi kesinleşti. Bir seçim bölgesinde önde olan partilere milletvekili koltuklarının tamamını almaya imkan sağlayan daraltılmış bölge sistemi taslağın en kritik maddesi.
İktidar çizgisinde yayın yapan Hürriyet'ten Nuray Babacan'ın haberine göre, AKP, Cumhur İttifakı'ndaki ortağı Milliyetçi Hareket Partisi'ne (MHP) götüreceği seçim ve siyasi partiler kanunlarındaki değişikliklerin çerçevesini netleştirdi.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önerileri dikkate alınarak hazırlanan taslak metin yakında MHP’ye götürülecek, görüşmelerden sonra son halini alacak.
Yüzde 7'de uzlaşma kolay
* Teklife seçim barajının yüzde 7 olarak konulması kesinleşti. İttifak içi partilere ayrıca baraj getirilmesi önerisinden vazgeçildi. Babacan'ın haberinde MHP’nin yüzde 7 barajına sıcak baktığı yorumlarının yapıldığı belirtiliyor. Kaldı ki yüzde 7 oranını Bahçeli geçmişte bizzat telaffuz etmişti. Muhalefet de barajın hangi seviye olursa olsun düşürülmesini istiyor.
Daraltılmış bölge neden tartışmalı?
* Habere göre çalışmada dar ya da daraltılmış bölge önerileri de ele alındı. Simülasyon yapıldı ve özellikle büyükşehirlerdeki seçim çevrelerinin daraltılması, her seçim bölgesinde en fazla 5-7 milletvekili olmasının önerilmesine karar verildi. Babacan'ın haberinde sistemin ayrıntıları yer almadı ama daha önceki uygulama örnekleri çok tartışmalıydı. Örneğin 1987 genel seçimlerinde Turgut Özal'ın ANAP'ı sadece yüzde 36 oy oranıyla birinci çıkmasına rağmen bu sistemle Meclis'in yüzde 65'ine hakim olmuştu. O seçimde 7 milletvekili çıkaran Ordu ili 4 ve 3 milletvekili çıkaran iki bölgeye bölünmüş, ANAP iki bölgede küçük oranlarla birinci çıkınca 7-0'lık bir zafere imza atmıştı. Bu haliyle daraltılmış bölge birinci partiye aşırı orantısız avantaj sağlıyordu. 5-7 milletvekilliği çıkaran bölgelerin YSK değil İçişleri Bakanlığı tarafından bölüneceği de unutulmamalı. Eski haline benzer şekilde yasalaşırsa oy oranlarının milli iradenin odaklandığı Meclis aritmetiğine aynı şekilde yansımayacağı ortada.
İYİ Parti formülünün önü kesiliyor
* Seçimlerden sonra partilerden istifa edenlerin kurduğu parti gruplarının, seçimlere katılma şartlarından biri olmasından vazgeçiliyor. 20 milletvekiline sahip olmak, seçime katılma şartlarından biri olmayacak. Haberde yer alan bu maddenin anlamı 2018 seçimlerinden önce CHP'nin 20 İYİ Parti'ye ödünç milletvekili vererek seçime girmesini sağlaması gibi uygulamaların önüne geçmek.
Transferle grup kurmak anlamsızlaşıyor
* Ayrıca sonradan kurulan partilere ilişkin sınırlamalar getiriliyor. Bu partilerin TBMM’nin yönetiminde, komisyonlarında ve diğer görevlerinde otomatik olarak görev almasının önü kapatılacak. TBMM Başkanvekili, idare amiri, katip üye ve komisyon üye sayıları, partilerin seçimden hemen sonraki milletvekili sayısına göre belirlenecek. Milletvekili sayısı değişse bile bu dağılım değişmeyecek. Taslakta yer alan madde yasalaşırsa kurulacak grupların da bir işlevselliği kalmıyor.
Hazine yardımı zorlaşıyor
Siyasi partilerin Hazine yardımından yararlanması zorlaştırılacak. Hazine yardımı için bazı kriterler konulacak. Bu kriterlere uymadığı öne sürülen partilerin Hazine yardımı kesilecek. AKP ve MHP’de, HDP’ye verilen Hazine yardımıyla ilgili çeşitli görüşler dile getiriliyor.
Haberde yer alan diğer maddeler şöyle:
Muhtarlara ayrı seçim
Muhtarlık seçiminin, yerel seçimlerden 6 ay önce ya da sonra yapılması önerilecek. İlk seçimde hak kaybının doğmaması için bu düzenlemenin geçerli olmasından önce seçilen muhtarlar tek sefer, 5 yıl değil 5.5 yıl görev yapacak. Süreleri kısalmayacak, uzatılacak. Buna ilişkin düzenleme için anayasa değişikliği ve muhalefet desteği gerekecek.
Seçim kurulu başkanları
Yüksek Seçim Kurulu’nu (YSK) ilgilendiren önemli bir değişiklik de il ve ilçe seçim kurullarının başkanlıklarında yapılacak. Bu görevi, illerin en kıdemli hâkimi üstleniyor. Buna son veren bir düzenleme yapılacak. İl seçim kurullarının başkanlarını YSK seçecek.
