Bahçeli'nin önerdiği 'yerel yönetim' sistemi nedir? Neden bunu önerdi?
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, yazılı bir açıklama yaparak yeni bir yerel seçim sistemi önerdi. Bahçeli, "Öyle bir sistem inşa edilsin ki, sadece büyükşehir belediye başkanını seçelim, o da üstlendiği görev ve yetkiye dayanarak ilçe belediye başkanlarını belirlesin" dedi.
Bahçeli, "Büyükşehir belediye başkanlığı seçimi olsun olmasına, ama ilçelerdeki irade büyükşehire istikamet çizmiyorsa, etki etmiyorsa buna ne diyeceğiz, nasıl yorumlayacağız?" ifadelerini kullandığı açıklamasını şöyle sürdürdü:
"Hiç olmazsa büyükşehir ölçeğinde hem bir tutarlılık, hem bir ahenk, hem de bir denge sağlanmış olur. Tıpkı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde olduğu gibi."
Bahçeli, şu anki yerel seçim sisteminde "bir sistem adaletsizliği" olduğunu da söyledi:
"Ankara'da Cumhur İttifakı 22 ilçede belediye başkanlığını kazandı. Zillet İttifakı ise sadece üç ilçede sonuç aldı. 22 ilçe belediyesinin kazanılmasına rağmen büyükşehir belediye başkanlığına maalesef CHP'li bir isim seçildi. Benzeri bir durum İstanbul'da da yaşandı. Bu nasıl bir iştir? Karşımızda bir sistem adaletsizliği, bir sistem dengesizliği söz konusu değil midir? İlçelerde başarı kazanıp büyükşehirde kaybetmek gerçekten normal ve kabul edilir şey olmayacaktır."
Anayasa'nın 127. maddesi ne diyor?
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin büyükşehir belediye başkanlarına, ilçe belediye başkanlarını atama yetkisi verilmesini içeren önerisinin yasa değişikliği ile mi anayasa değişikliği ile mi yapılabileceği de tartışma konusu.
Anayasa'nın 127. maddesi "mahalli idareleri" seçimle belirlenen kamu kuruluşları olarak tanımlıyor:
"Mahalli İdareler, il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları genel kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir. Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir. Mahalli idarelerin seçimleri 67. maddedeki esalara göre 5 yılda bir yapılır."
MHP: Yasa değişikliği yeterli
MHP yöneticileri ise Bahçeli'nin belediye başkanlığı seçimlerine ilişkin önerisinin bir sonraki seçimlere, yani 2024 sçimlerine yönelik olduğunu belirtirken, önerdikleri yeni sitem için anayasa değişikliği gerekmediğini ifade ediyorlar.
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Anayasa'nın 127. maddesinde değişiklik yapmaya gerek olmadığını, Mahalli İdareler Seçim Yasası'nda değişikliğin yeterli olacağını belirtti.
Yıldız, "Bu sistem aslında 1970'li yıllarda sistemimizde vardı. Mesela İstanbul'da, Beşiktaş Belediyesi, Şube Müdürlüğü şeklindeydi. Türkiye'nin yabancı olduğu bir sistem değil" görüşünü dile getirdi. Yıldız, Anayasa'da mahalli idarelere ilişkin genel ilkelerin belirlendiğini, seçim usulününün yasayla düzenlendiğini belirtiyor.
Parlamentoda AKP ve MHP yasal değişiklik için yeterli çoğunluğa sahip. Ancak anayasa değişikliği için diğer muhalefet partilerinin de desteği gerekiyor. 600 üyeli TBMM'de, anayasa değişikliğinin referanduma sunularak yapılması için en az 360, referandumsuz yapılması için 400 üyenin kabul oyu kullanması gerekiyor.
MHP'nin önerisi konusunda henüz AKP bir açıklama yapmadı.
Ancak AKP destek verse bile iki partinin parlamentodaki sandalye sayısı halen 340'ta kaldığı için, diğer partilerin desteği olmadan anayasa değişikliği yapması mümkün görünmüyor.
Bahçeli neden yeni bir sistem önerdi?
MHP kaynakları, Bahçeli'nin bu öneriyi getirmesinin nedeni olarak, ilçe belediyelerinde çoğunluğun muhalefette, yani büyükşehir belediye başkanından farklı bir partide olması halinde, sistemin tıkanmasını önlemek olarak açıklıyor.
Resmi olmayan sonuçlara göre Ankara ve İstanbul'da CHP'nin büyükşehir belediyesini kazandığını ancak ilçe belediyeleri dikkate alındığında AKP'nin büyükşehir belediye meclisinde çoğunluğu oluşturacağına dikkat çeken MHP kaynakları, yerel seçimlerim hem cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine uyumlu hale gelmesi, hem de sistem tıkanmasını önlemek için bu önerinin gündeme geldiğini belirtiyorlar.
922 ilçede oy kullanıldı
Yerel seçimler 30 büyükşehir belediyesi, 51 il belediyesi, 922 ilçe, 32 bin 105 mahalle ve 18 bin 306 köyde yapıldı.
Büyükşehirlerde seçmenler Büyükşehir Belediye Başkanı, İlçe Belediye Başkanı, Belediye Meclisi Üyeliği, Muhtarlık ve İhtiyar Heyeti için oy kullanıyor.
Büyükşehir olmayan illerde ise İl Genel Meclisi Üyeliği, İlçe Belediye Başkanı, Belediye Meclisi Üyeliği, Muhtarlık ve İhtiyar Heyeti için oy veriliyor.
Köylerde yaşayanlarsa İl Genel Meclisi Üyeliği, Muhtarlık ve İhtiyar Heyeti için kullanıyor.
Ayşe Sayın - BBC Türkçe
