Hatice Teyzenin davasıyla Yunanistan Lozan anlaşmasını mı deliyor?

Batı Trakya'da yaşayan 67 yaşındaki Hatice Molla Salih eşinin vefatı üzerine akrabalarıyla miras davası yaşadı. Anlaşmazlığın çözülmemesi üzerine Hatice Hanım AİHM'ye başvurdu. Hatice Hanım'ın AİHM'ye başvurması nedeniyle Yunan hükümeti yeni bir yasa çıkarmak zorunda kaldı. Ancak bu yasa aynı zamanda Yunanistan'ın Lozan Antlaşmasını delmesi anlamına da geliyor.

Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, geçen hafta Gümülcine’de Batı Trakya Türk Azınlığı ile ilgili önemli açıklamalar yaptı. Çipras, hazırlayacakları bir yasa tasarısıyla Lozan Antlaşmasıyle belirlenen ve bugüne kadar müftülerin yetkisinde bulunan, İslam aile ve miras hukuku esas alınarak karar verilen evlilik, boşanma ve miras konularında azınlık bireylerinin isterlerse medeni hukuktan da yararlanabileceklerini söyledi.

Çipras’ın açıklaması Batı Trakya’da kimi kesimler tarafından olumlu, kimi kesimler tarafından olumsuz karşılandı. Bu değişikliği doğru istikamette atılan bir ilk adımdan olarak görenler olduğu gibi Yunanistan'ın 1923 Lozan Antlaşması ile güvence altına alınan Batı Trakya Türklerine din özerkliği hakkını tek taraflı olarak ortadan kaldırmak istendiğini söyleyenler de var.

LOZAN NE DİYOR?

1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması'na göre Batı Trakya Türklerinin aralarındaki sorunların çözümünde İslam hukuku esas alınıyor. Lozan Antlaşması imzalanırken Yunanistan, Batı Trakya Türklerinin Türkiye'nin etkisinde kalmaması için İslam hukuku ile yönetilmesini istemişti. Ancak Hatice Hanım'ın AİHM'ye başvurusu nedeniyle Yunanistan'ın zor durumda kalmamak için Lozan'ın dışına çıkıyor olması tartışmalara sebep oldu.

GELİN VE GÖRÜMCELER MAHKEMELİK OLDU

Yunan hükümeti, bu dönemde böyle bir hamleyi neden gerekli gördü? Bu sorunun cevabında, Gümülcine’de yaşayan Hatice Molla Salih’in akrabalarıyla yaşadığı miras davası var. Gelin ile görümceler arasında yaşanan miras anlaşmazlığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) kadar taşınınca, mahkûm edileceğini gören Yunan hükümeti bundan kurtulabilmek için söz konusu değişikliği yapmayı uygun gördü.

Manifaturacı eşi Mustafa Molla Salih ile evli olan Hatice Hanım (67), eşiyle beraber 2003 yılında noterde bir vasiyetname hazırladı. Bu vasiyetnameye göre kim daha önce hayatını kaybederse miras diğerine kalacaktı. 2008’de Hatice Hanım’ın 44 yıllık eşi vefat etti. Ancak Hatice Hanım'ın görümceleri Gülsüm ve Nedime Hanımlar, vasiyetnamenin İslam hukukuna uygun olmadığını belirterek mirastan hak istediler. İş mahkemeye taşınınca Yunan yargıtayı da Batı Trakya azınlığı için Lozan Antlaşması gereğince İslam aile hukukunun geçerli olduğuna karar verdi ve dava Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kadar gitti.

AİHM KARAR VERECEK

Yunan hükûmeti AİHM'den çıkacak kararın Hatice hanımın lehine olacağı ve Yunan devletinin mahkûm edileceğine dair duyumlar almasından dolayı yeni bir yasa çıkarma kararı aldı. Hatice hanımın avukatlarından Kostas Tsitsikelis Hürriyet’e, AİHM’nin kararını birkaç ay sonra açıklayacağını söyledi. Başbakan Çipras’ın geçen hafta Gümülcine’de açıkladığı ve azınlık bireylerine aile ve miras konularında tercih hakkı tanıyacak yasa tasarısı hamlesi bundan kaynaklanıyor. AİHM eğer Yunan devletine karşı mahkumiyet kararı verirse ve muhtemelen “Avrupa’da, İslam Hukuku’nun bir bölümünü de olsa iç hukukunda uygulayan başka bir ülke yok” derse, Yunanistan’ın cevabı da “Yasa hazırladım. Artık bir zorunluluk yok. Azınlık bireylerine tercih hakkı verdim” olacaktır. Ancak Yunanistan bu mahkumiyetten kaçmak için 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşmasını deliyor ve Batı Trakya Türklerine tanınan hakları tek taraflı olarak ortadan kaldırmaya çalışıyor görüntüsü ortaya çıkıyor.

TÜRKİYE SESSİZ

Konuya taraf olması gereken Türkiye'den ise Yunanistan'ın bu hareketine dair henüz bir ses çıkmadı.