Türkiye'de Sadece Kayserililer Biliyor: Tamamen Yok Olmak Üzere

Kayseri'nin Erkilet Mahallesi'nde yaşayan ve özellikle yaşlı insanlar tarafından bilinen, ‘Vartanca’ adındaki gizli bir dil, unutulmak üzere. Atalarının geçmişte çercilik yaparak geçindiklerini belirten Erkiletli Ömer Birdal, “Onlar müşteri ne dediklerini anlamasın diye ve kendi aralarında anlaşmak için bu dili kullanırmış. O yüzden buna ‘gizli dil’ deniliyor” dedi. Ömer Birdal, daha önce bölgedeki yaşantıdan dolayı, dilin kökeninin Ermenice'ye ve Rumca'ya dayandığını ifade etti.

Diğer Erkiletliler Şaban Akkaya ile Şakir İmamoğlu ise, artık gençler tarafından bilinmeyen ‘Vartanca’yı 50 yaş üzerinde bilmeyenin olmadığını dile getirdi.

“NADİR GÖRÜLEN BİR DURUM”

Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Ermeni Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gaffar Mehdiyev ise, ‘Vartanca’da kullanılan bazı kelimelerin, Doğu kökenli Ermenice’de var olduğunu kaydetti. Belli bir yerleşim yerine ait bir dilin olmasını az rastlanır bir durum olarak değerlendiren Doç. Dr. Gaffar Mehdiyev, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ermenice’deki konuşma diliyle tanışık kelimeler çok fazla. Elbette içine Rumca karışmış olabilir ama çoğunluğa bakınca baskın dilin Ermenice olduğu görülüyor. Örneğin, Vartanca’da kullanılan ve ‘yumurta’ manasına gelen ‘havgit’ kelimesi, ‘yoğurt’ manasına gelen ‘mazin’ kelimesi, ‘buğday’ manasına gelen ‘sorun’ kelimesi Ermenice de mevcuttur. Dünya üzerinde sadece bir köyde kullanılan dil sayısı çok azdır. O nedenle bu dil ilginç ve araştırılmaya değer bir dildir.”

’Vartanca’ dili ile ilgili olarak bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışma, o da çok kısa olmakla birlikte, şu anda hayatta olmayan Dilbilimci Ahmet Caferoğlu’na aittir. Daha sonraki araştırmalar Caferoğlu’nunkinin tekrarı niteliğindedir. ‘Vartanca’ dilinde halihazırda kullanılan 150 kelimenin olduğu tahmin edilmektedir.