Deprem bölgesinde yapılaşma nasıl olacak?
Olağanüstü Hal (OHAL) Kapsamında Yerleşme ve Yapılaşmaya İlişkin Cumhurbaşkanı Kararnamesi bugünkü Resmi Gazete'de yayınlandı. Kararname ile OHAL kapsamında olan Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay'da yerleşme ve yapılaşmaya ilişkin usul ve esaslar belirlendi.
Kararname ile getirilen düzenlemeler şöyle:
İskan alanları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca resen belirlenerek ilgili kurumlara bildirilecek: Genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, afetten etkilenenlerin geçici veya kesin iskan alanları, fay hattına mesafesi, zeminin elverişliliği, yerleşim merkezine yakınlığı gibi kriterler gözetilerek, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) yeni yerleşim yerlerinin tespitine ilişkin görev ve yetkileri saklı kalmak kaydıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca resen belirlenerek ilgili kurumlara bildirilecek.
Bu belirleme yapılırken gereklilik bulunması halinde, 4342 sayılı Mera Kanunu ile 6831 sayılı Orman Kanunu'nun ek 16'ncı maddesinde belirtilen alanların bulunması halinde, bu alanın iki katından az olmamak üzere Hazine taşınmazı, orman tesis edilmek üzere Orman Genel Müdürlüğü’ne tahsis edilecek.
Plan ve parselasyon işlemlerinde askı, ilan, itirazlara ilişkin hükümler uygulanmayacak: Genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, dava süreci devam edenler ile kesinleşen, ancak henüz tapuya tescil edilmemiş olanlar hariç olmak üzere, tespit dışı bırakılan yerlerin Kadastro Kanunu'nun 22'nci maddesi kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın talebine istinaden ilgili kurumların görüşleri alınmaksızın bu kararnamenin amacı doğrultusunda Hazine adına idari yoldan tescili yapılacak.
Köy yerleşme alanları dahil, belirlenen kesin iskan alanlarında ve mevcut kentsel alanlarda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylanacak plan ve imar uygulamaları beklenmeksizin, jeolojik etüt raporu ve zemin etüt raporu doğrultusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylanacak vaziyet planına ve düzenlenecek yapı ruhsatına göre uygulama yapılacak.
Bu alanlarda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylanan plan ve parselasyon planlarında, İmar Kanunu'nun plan ve parselasyon ile ilgili işlemlerindeki askı, ilan, itirazlara ilişkin hükümleri uygulanmayacak. Bu alanlarda taşınmaz mülkiyeti veya imar hakları kısmen veya tamamen başka bir alana aktarılabilecek. Bu haklar, takas ve trampa işlemlerine konu edilebilecek.
İşlemler için ücret alınmayacak: Plan, parselasyon, yapı ruhsatı, taşınmaz mülkiyeti veya imar haklarının aktarılması, takas ve trampa işlemleri ve bu işlemler nedeniyle düzenlenen kağıtlar damga vergisi, resim harç ve harcamalara katılma paylarından müstesna olacak. Bu işlemler nedeniyle ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmayacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca belirlenen geçici veya kesin iskan alanlarında, Mera Kanunu gereğince verilen izinler, Orman Kanunu gereğince verilen izinler, Orman Genel Müdürlüğü tarafından Devlet İhale Kanunu gereğince kiraya verilen mesire yerleri, orman parkları ve taşınmazlara ilişkin kiralama sözleşmeleri ile Mera Kanunu kapsamında tahsis amacı değişikliği gerçekleştirilen ancak tapuda henüz Hazine adına tescil edilmeyen alanların tahsis amacı değişiklikleri, Turizmi Teşvik Kanunu'nun 8'inci maddesi kapsamında verilen tahsis alanları ilgisine göre resen iptal edilmiş veya feshedilmiş sayılacak.
Maden Kanunu'nun 30'uncu maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında düzenlenen ara ve uç ürün üretme şartlı ihalelere ilişkin ruhsatlar hariç olmak üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca belirlenen geçici veya kesin iskan alanlarına denk gelen maden ruhsat sahalarının girişimli kısmı; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kararı ile karar tarihinden itibaren maden ruhsat sahasından resen taksir edilmiş sayılacak.
Geçici veya kesin iskan alanının ruhsatın tamamını kapsaması halinde ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kararı ile karar tarihinden itibaren maden ruhsatı resen iptal edilmiş sayılacak. Birinci fıkrada belirtilen alanlarda, kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlardan uygulamaya dahil edilecek olanlar ile özel mülkiyete tabi diğer bütün taşınmazlar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, ilgisine göre devir veya acele kamulaştırma kararı alınabilecek.
Kamulaştırma işlemleri Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı veya Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından yürütülecek. Kamulaştırılan taşınmazlar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın veya TOKİ'nin talebine istinaden Hazine adına tescil olunacak.
Tescil ve terkin işlemi sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisi aranmayacak. Ancak tapu dairesi, durumu ilgili vergi dairesine bildirecek. Tescilden sonra bu alanlarda inşa faaliyetlerine başlanabilecek. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar için kıymet takdiri, tescil tarihinden itibaren en geç bir ay içinde Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca yetkilendirilmiş lisanslı gayrimenkul değerleme kuruluşları tarafından yapılacak.
Belirlenen değer; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı veya TOKİ tarafından asliye hukuk mahkemesine sunulacak ve bu bedel, tescilinden önceki tapuda kayıtlı taşınmaz maliklerine ödenmek üzere mahkemece belirlenen bankaya yatırılacak. Yatırılan bedel, üçer aylık vadeli hesaba dönüştürülerek nemalandırılacak ve hak sahibine varsa nemalarıyla birlikte ödenecek. Bedelin yatırıldığına ilişkin karar, mahkemece taşınmaz maliklerine tebliğ edilecek.
Tapu kaydında yer alan haklar ile tüm şerhler taşınmazın bedeli üzerinde devam edecek: Taşınmazın tescilinden önceki tapu kaydında yer alan tedbir, kamulaştırma, ipotek, ihtiyati haciz, haciz ve intifa hakkı gibi haklar ile yasaklayıcı ve kısıtlayıcı tüm şerhler, taşınmazın bedeli üzerinde devam edecek; tapu kaydındaki haklar ve şerhler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın veya TOKİ'nin talebi üzerine tapu müdürlüğünce resen terkin edilecek ve durum hak sahibine tebliğ edilecek.
Bedelin yatırılmasından sonra, bu bedel üzerinden yapılacak uzlaşma görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması halinde, Kamulaştırma Kanunu'nun bedel tespiti ve tescili davalarına yönelik hükümlerinden, bedel belirlenmesine ve ödenmesine ilişkin hükümleri uygulanacak. Bu fıkra kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlardan devir alınacak olanlar resen Hazine adına tescil edilecek. Taşınmazın bedeli, tescil işleminden itibaren 60 gün içinde Kamulaştırma Kanunu'nun 30'uncu maddesi hükümlerine göre belirlenecek. Bu fıkrada hüküm bulunmayan hallerde Kamulaştırma Kanunu hükümleri uygulanacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, altyapı ve üstyapı dahil her türlü inşaat yapmaya veya yaptırmaya, arsa paylarını belirlemeye, cins değişikliği yapmaya, kat irtifakı, kat mülkiyeti kurmaya yetkili olacak. Bu uygulamalar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bağlı, ilgili ve ilişkili kurum, kuruluş ve bunların iştirakleriyle Kamu İhale Kanunu'na tabi idareler ile iş birliği içinde yapılabilecek. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu kapsamda belirtilen iş ve işlemlere ilişkin olarak bağlı, ilgili ve ilişkili kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri ile TOKİ'ye yetki devrine ve bu iş ve işlemlerden hangilerinin TOKİ ve diğer kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri tarafından yapılacağını belirlemeye yetkili olacak.
AFAD, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ve bakanlığın bağlı, ilgili ve ilişkili kurum, kuruluşları ve bunların iştiraklerine, bu madde kapsamında akdedilecek protokoller çerçevesinde konut, iş yeri ve altyapı tesisleri ile bunlar için gerekli her tür ve ölçekte harita, etüt, proje, imar planı, parselasyon gibi mühendislik hizmetleri yaptırabilecek ya da hak sahibi olanlara verilmek üzere yapılan konut veya iş yerleri bu idarelerden satın alınabilecek.
Yapım işleri ve altyapı ile ilgili her türlü işlemden katılma payı ve teknik altyapı bedeli alınmayacak: Bu kapsamda AFAD tarafından, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ve bakanlığın bağlı, ilgili ve ilişkili kurum, kuruluşları ve bunların iştiraklerine kaynak aktarımı yapılabilecek. Yapılacak iş ve işlemler hakkında Kamu İhale Kanunu'nun yaklaşık maliyet tespitine ilişkin usulleri ile avan proje yapılmak kaydıyla 62'nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükümleri uygulanmayacak. Yapım işleri ve altyapı ile ilgili her türlü işlemden katılma payı ve teknik altyapı bedeli alınmayacak.
Yabancı kişi, kurum ve kuruluşlar konut ve iş yeri yaptırabilecek: Yerli veya yabancı kişiler, kurumlar ve kuruluşlar, deprem bölgesindeki konut ve iş yeri ihtiyacını karşılamak ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na hibe edilmek üzere, bakanlıkça gösterilecek yerlerde ve bakanlıkça belirlenecek tip projelere uygun konut ve iş yeri yapabilecek veya yaptırabilecek. Bu kapsamda bakanlığa hibe edilen konut ve iş yerleri, hak sahiplerine verilmek üzere AFAD'a devredilecek.
Bu alanlarda doğal gaz, elektrik, su, atık su ve arıtma tesisleri ile atık işleme tesisleri, iletişim ve diğer her türlü altyapı yatırımları, üstyapı imalatları tamamlanıncaya kadar ilgili kurum, kuruluş ve dağıtım şirketlerince öncelikle tamamlanacak.
Yıkıntı atıklarının dökümü, valilikçe belirlenen alanlara yapılacak: Afet alanlarından çıkan yıkıntı atıklarının dökümü, çevrenin korunmasına ilişkin önlemler alınmak kaydıyla ilgili valilikçe belirlenen alanlara yapılacak. Yıkıntı atıkları, geri dönüşüme tabi tutulmak sureti ile ilgili standartları ve gerekli şartları sağlayarak altyapı ve üstyapı yatırımlarında kullanılabilecek. Bu döküm sahaları ve bu sahalarda yapılacak iş ve işlemler, ilgili mevzuatın belgelendirmeye ilişkin hükümlerinden müstesna olacak.
Bu madde kapsamında belirtilen iş ve işlemlerde kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan kaynağın temini amacıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bakanlığın bağlı, ilgili ve ilişkili kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri ile döner sermaye işletmeleri arasında, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı onayıyla ve ilgili idare bütçesine gider kaydedilmek suretiyle kaynak aktarımı yapılabilecek.
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nda istihdam edilen personel, bu kararnamede belirtilen ve bakanlık, bağlı ve ilgili kuruluşları ile bunların iştiraklerince yürütülen iş ve işlemlerde bakanlıkça görevlendirilebilecek.
