"Merkez Bankası aslında faiz arttırmadı"
Eski Hazine müsteşarı İktisatçı Mahfi Eğilmez, Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısından çıkan faiz kararını değerlendirdi.
Politika faizini sabit tutması beklenen Merkez Bankası sürpriz yaparak faizi yüzde 42,5'tan yüzde 46'ya çıkardı.
Ekonomistler karar öncesi Merkez'e "gerçek faizi" açıklaması yani yükseltmesi önerisinde bulunuyordu.
Ancak doğru kararın yükseltmek olduğunu önerseler de Merkez'in bunu yapmayacağı ve para faizini sabit tutacağını öngörüyorlardı.
Peki MB neden sürpriz bir şekilde "doğru karar" alı.
İktisatçı Mahfi Eğilmez "Merkez Bankası Aslında Ne Yaptı?" başlıklı yazsında Merkez'in kararını değerlendirdi.
Eğilmez yazısında ilk olarak Merkez Bankası'nın bankalara borç verme, borç alma sisteminin nasıl işlediğini ve politika faizini anlattı:
"TCMB, 21 Mart 2025 tarihine kadar akşamları ellerinde kalan likidite fazlasını kendisine gecelik olarak borç veren bankalara yüzde 41 faiz veriyor, bankaların kendisinden gecelik vadeyle aldığı borca da yüzde 44 faiz uyguluyordu (bu oranlar yıllık oranlardır, gecelik fazi bulmak için bu oranı 365’e bölmek gerekiyor.) Bu ikisi arasında oluşan aralığa faiz koridoru deniyor. TCMB bir ay öncesine kadar gecelik borç verme uygulamasını kullanmıyor, yalnızca haftalık repo ihalesiyle borç vermede bu iki faiz oranının arasında hareket edilmesini (alt ve üst limitler olarak) sağlıyordu.
TCMB’nin asıl borç verme imkânı olan haftalık repo ihalesi yoluyla borç verme imkânı, tek taraflı olarak yalnız borç verme yönünde işliyor, bir başka ifadeyle TCMB, bankalardan haftalık olarak borç almıyor. TCMB’nin bu yolla verdiği borca uyguladığı faize politika faizi deniyor. TCMB’nin piyasa faizlerine yön verdiği asıl faiz oranı bu."
Eğilmez, Merkez'in 21 Mart günü aldığı olağan dışı toplantıya dikkat çekti.
"TCMB bu toplantıyla gecelik borç verme faizini yüzde 41’de bırakırken borç verme faizini yüzde 46’ya yükselttiğini, haftalık repo ihalesi yoluyla borç vermeyi askıya aldığını, gecelik borç verme uygulamasını asıl uygulama haline getirdiğini açıkladı. Böylece TCMB, borç verme faizini yüzde 46’ya yükselterek dünyanın politika faizi olarak bildiği yüzde 42,5 oranını rafa kaldırıp, gecelik yüzde 46 faizini bir çeşit politika faizi yapmış oldu. Ne var ki dünya listelerinde TCMB faizi yüzde 42,5 olarak kalmaya devam etti."
Bu hamleyi eleştirdiğini "başkalarına faizi artırmamış görünmeye çalışmak TCMB’ye itibar kaybettirir" dediğini anımsatan Eğilmez haftalık repo ihalesi uygulamasına geri dönülmesi ve onun faizinin yüzde 46’ya yükseltilmesi noktasında ısrar ettiğini aktardı.
Merkez Bankası'nın dün gerçekleşen toplantısında gecelik borç alma faizini yüzde yüzde 44,50’ye, gecelik borç verme faizini de yüzde 49,00’a çıkardığını hatırlatan Eğilmez, "Böylece faiz koridorunu hem daha yüksek düzeye taşıdı hem de aralığını genişletti." dedi.
Merkez'in haftalık repo ihalesiyle borç verme faizini de yüzde 46’ya yükselttiğini söyleyen Eğilmez "Görüntü ile gerçek arasındaki fark kalkmış oldu." yorumunu yaptı.
Eğilmez şöyle devam etti:
"Pek çok yorumcu TCMB faiz artırdı diye yazdı ve yorumladı, oysa tam tersi oldu. TCMB gecelik borç vermeyi kullanır ve ona yüzde 46 faiz uygularken bu karar sonrası haftalık repo ihalesiyle borç vermeye geçecek ve yüzde 46 faiz uygulamaya başlayacak. İlk bakışta faiz oranı değişmemiş sadece uygulamanın adı değişmiş gibi görünüyor. Oysa gerçekte faizde hafif bir düşüş oldu. Çünkü gecelik yüzde 46 faiz yıllık bileşik olarak hesaplandığında haftalık yüzde 46 faizden daha yüksek bir faizdir."
Faiz oranındaki bu değişimin bankaların faiz oranını etkilemesini beklememek gerektiği uyarısında bulunan Mahfi Eğilmez, yazısını Merkez Bankası'na öneride bulunarak sonlandırdı:
"Bence TCMB, politika faizi olarak açıkladığı faiz hangi borç verme yönetiminin faiziyse uygulamaya o yöntemle devam etmelidir. İkide bir yöntem değiştirip faizi değiştirmemiş görünmek TCMB’ye itibar kazandırmaz tam tersine kaybettirir. Çünkü merkez bankalarının sürpriz yapmaması, yapacağı değişiklikleri önceden açıklaması ve ileriye dönük rehberlik yapması (forward guidance) para politikasının temel kurallarından biridir. Dolayısıyla bu son düzenlemeyle doğruya dönüş yapılmıştır."
