Arhavi'de 3. zafer: Danıştay talana 'dur' dedi

Artvin Arhavi’deki Sevail ve Üçırmak Dereleri (Pilarget Vadisi) üzerinde AB Enerji Üretim Şirketi tarafından kurulması planlanan ‘Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’ ile ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen ‘ÇED Olumlu’ kararına karşı Ulukent Köyü Muhtarı Necati Canoğlu, Balıklı Köyü Muhtarı Muzaffer Şiviloğlu ile Arhavi Pilarget Doğa ve Yaşam Derneği tarafından Rize İdare Mahkemesi’nde dava açılmıştı. Rize İdare Mahkemesi, 17 Şubat 2021 tarihinde verdiği ilk kararda, Çevre Bakanlığı tarafından verilen ‘ÇED Olumlu’ kararını iptal etmişti.

'Hukuk ve mevzuata uyarlılık bulunmamıştır'

İptal kararında, “Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üzerinde kurulması planlanan ‘Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından verilen 06.06.2013 tarih ve 3012 sayılı ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır” denilmişti. AB Enerji Üretim Şirketi, Rize İdare Mahkemesi’nin bu kararına da itiraz ederek davayı Danıştay’a taşımıştı. Danıştay, Rize İdare Mahkemesi’nin kararını bozarak dosyayı ilgili mahkemeye geri göndermişti.

Rize İdare Mahkemesi 2. kez iptal kararı verdi

Rize İdare Mahkemesi, daha önce verdiği iptal kararında direnerek Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından AB Enerji Üretim Şirketi’nin projesi için verilen ‘ÇED Olumlu’ kararını 06.06.2022 tarihinde ikinci kez iptal etmişti.

Rize İdare Mahkemesi, ikinci iptal kararının gerekçesinde şunları kaydetti:

“Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üzerinde kurulması planlanan Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından verilen 06.06.2013 tarih ve 3012 sayılı ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu’ kararında, dava konusu alanda yapılacak HES faaliyetlerinin toz, gürültü, patlama etkileri, hafriyat depolama alanları için seçilen yer ve kapasite oranları, dere morfolojisinin ve su kalitesinin bozulması, yeraltı suları, arıcılık faaliyetleri, can suyu, tarım faaliyetleri, ormancılık, erozyon, heyelan alanlarına yakınlık, endemik bitki ve hayvan türlerinin bulunduğu bölgede yaşayan insanlar-hayvanlar-bitki ekosistemine kabullenilemez sınırlarda zarar vereceği, santral binaları ve enerji iletimi ile ilgili tesisler, depolama sahaları gibi tüm ünitelerin Sevail ve Üçırmaklar gibi farklı dereler üzerinde olmasına ve bu derelerin farklı alt havzalarda yer almasına karşın, reliyef özellikleri ile klimatik-edafik, biyotik değerlendirmeleri ayrı ayrı yapılması gereken projenin aynı ÇED sürecine tabi tutulmasının projenin yürütülmesini, teknik ve idare sel denetimini zora sokacağı; bu durumda Artvin ili Arhavi ilçesi Sevail ve Üçırmak Dereleri üzerinde kurulması planlanan Saka I-II Regülatörü ve HES Projesi’yle ilgili olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından verilen 06.06.2013 tarih ve 3012 sayılı ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu’ kararında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.”

Şirket 3 kez itiraz ederek Danıştay’a başvurdu

Yerel mahkemenin bu kararının ardından da şirket, Danıştay’a başvurdu. Şirket kararı Danıştay’a taşımasına ve hukuki sürecin devam etmesine rağmen yeni bir başvuru yaptı. İptal kararının gerekçelerini ortadan kaldırdığını iddia eden şirketin, 2009/7 adlı genelgeye dayandırarak sunduğu yeni proje dosyası, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kabul edilerek değerlendirmeye başlandı. HES projesi için hazırlanan imar planları Artvin Belediyesi Meclisi’nde AKP’li ve MHP’li üyelerin oylarıyla onayladı.

Danıştay HES projelerini iptal etti

Pilarget Vadisi sakinleri 9 yıl süresince sürdürdüğü hukuk mücadelesinin sonunda Danıştay’ın aldığı kararıyla mutlu oldu. Danıştay HES projelerinin iptali ile ilgili aldığı karar şöyle:

“İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. Maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür. Rize İdare Mahkemesince verilen 16.06.2022 tarihli kararın iptaline ilişkin kısmı ve bu kısmın dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, temyiz istemlerinin reddi ile anılan kararın temyiz edilen kısmının onanmasına, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, karar ve düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına oy birliğiyle karar verildi.”

'Vadimizdeki dereler özgür akacak'

Danıştay’ın aldığı kararı sevindirici bulduklarını, ülkede hala vicdanlı yargıçların olmasının verdiği güvenle Arhavi derelerinin beton tabutluklara dönüştürülmesine karşıda hukuk mücadelesi başlatacaklarını ifade eden Arhavi, Pilarget Doğa ve Yaşam Derneği Başkanı Zeki Candemir şunları söyledi:

“Danıştay aldığı bu kararla Pilarget Vadisi’ndeki derelerimiz artık özgür akacak. Mahkemenin bu olumlu kararı, bizleri hukuk mücadelemiz konusunda daha da umutlandırdı. Eğer bu karar olumlu çıkmaz ve HES projesi hayata geçseydi dünyaca koruma altına alınan 200 vadiden biri olan bu cennet sadece vadimizin yok olması değil, yüz yıllardan beri burada yaşam sürdüren ve şayan yaklaşık 3 bin insanımız doğduğu bu topraklardan göç etmek zorunda kalacak ve Pilarget Vadisi insansızlaştırılacak ve vadimizin yer alt, yer üstü tüm değerleri para uğruna birilerine peşkeş çekilecekti. Danıştay’ın bu kararı bizleri inanılmaz şekilde sevindirdi artık vadimizdeki dereler özgür akacak ve bu derelerde çocuklarımız yüzmeye devam edecek.”