Türkiye, derin bir ekonomik krizle boğuşuyor. İktidar, yıllarca yoksulluk ve işsizlik üretme potansiyeli bulunan ekonomik krizin etkilerinin daha az hissedilmesini sağlayacak politikalarla 31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimleri tamamlamak istiyor.

Bu politikanın, ekonomiye açılan iki önemli ayağı bulunuyor: Yeni yılda gelirlerin göreceli olarak artırılması, haneleri doğrudan etkileyecek zamların ve vergi artışlarının olabildiğince seçim sonrasına ertelenmesi…

Önce ücret ya da maaş artışlarıyla ilgili gelişmelere bakalım.

ASGARİ ÜCRET ZAMMI: Net 11 bin 402 lira olan asgari ücrete, yeni yılda yüzde 40-50 aralığında zam yapılması bekleniyor. Asgari Ücret Tespit Komisyonu, ilk toplantısını Aralık ayının ilk haftasında yapacak. Dördüncü toplantısında yeni tutar belli olacak ve kamuoyuna duyurulacak.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2024 yılında asgari ücrete tek zam yapılacağını belirterek, “Gelecek yıl inşallah enflasyonda gerileme olacak. Temmuzda ikinci bir toplantı yapmayacağız, ikinci zamma gerek olmayacak diye düşünüyoruz” dedi.

SSK VE BAĞ-KUR EMEKLİ ZAMMI: SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin maaşları ayrı bir önem taşıyor. Söz konusu emeklilere, bu yılın ikinci yarısında gerçekleşecek enflasyon oranında zam yapılacak. Öngörülen oran yüzde 35-40.

Bu yıl seçim öncesinde yapılan bir düzenleme ile en düşük emekli aylığı, 5 bin 500 TL’den 7 bin 500 TL’ye yükseltildi. Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) göre 8,8 milyon emekli bu düzenlemeden yararlandı.

15-16 milyon aralığında emekli olduğu düşünüldüğünde, bunların önemli bir bölümünün 7 bin 500 TL maaşla geçinmek zorunda olması çok hazin…

KÖK AYLIKLARA DÜZENLEME: 7 bin 500 TL alan bir emeklinin, kök aylığı değişmedi. Bu gruba giren bir emeklinin, kök aylığı 5 bin TL olsun. Yeni yılda, 2023 yılının ikinci yarısında gerçekleşecek oranda (yüzde 35-40) zam alsa da eline geçen maaş aynı kalacak. Bir artış olmayacak.

Hükümetin, bu nedenle en düşük emekli aylığını yeni yılda 7 bin 500 TL’den 10-11 bin TL düzeyine çıkarmasına kesin gözüyle bakılıyor.

MEMUR VE EMEKLİLERİ: Memur ve memur emeklilerinin durumuna gelince… Memur ve emeklileri toplu sözleşme zammına ek olarak enflasyon farkı alıyor. Temmuz ayında yüzde 6'lık sözleşme zammı alan memur ve emeklileri, bu oranı aşan miktarda enflasyon farkına hak kazanacak.

Memurlara, bu yılın ikinci yarısında gerçekleşecek enflasyon oranında artış (yüzde 35-40) yapılacak. Üzerine 2024 yılının ilk yarısı için toplu sözleşmeden gelen yüzde 15 eklenecek. Temmuz ayında verilen yüzde 6’lık pay düşürülecek. Beklenti, memur ve emeklileri maaşlarına yeni yılda yüzde 50 dolayında zam yapılması.

İktidar, enflasyonist ortamda geçici rahatlama sağlayacak bu zamları yaparak seçim meydanlarında “işçimizi, memurumuzu, asgari ücretlimizi ve emeklimizi enflasyona ezdirmedik” söylemini büyütecek ve genişletecek.

ERDOĞAN’IN ENERJİ ZAMMI POLİTİKASI: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, başbakan olduğu dönemden bu yana elektrik ve doğalgaz zamlarına büyük bir hassasiyetle yaklaşıyor. Özellikle konutlara zam yapılmasına mesafeli duruyor. Elektrik ve doğalgaz, belli ölçüde sübvanse ediliyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, geçen hafta açıkladı. Bayraktar, vatandaşın 2022 yılında elektrik ve doğal gaz tüketimlerinin 270 milyar lirasının devlet tarafından karşılandığını söyledi.

Hanelere enerji desteği, 2023 yılında da artarak devam etti.

60-65 MİLYAR TL’LİK ZARAR: Hükümet, seçimler öncesinde elektrik fiyatlarını sabit tutmak için kritik bir adım attı.

Bir devlet şirketi olan Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), 21 bölgede faaliyet gösteren şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerine sattığı elektriğin fiyatını 11 Kasım'dan geçerli olmak üzere (kilovatsaat başına) 1 TL 10 kuruştan, 48,2187 kuruşa indirdi.

EÜAŞ’ın, eylül ayından itibaren elektrik fiyatlarını sabit tutmak için yaptığı bu tür hamlelerin maliyeti ortaya çıktı. EÜAŞ, 60-65 milyar TL düzeyinde “görev zararı” yazacak.

BOTAŞ’ın da doğalgazda süregelen sübvansiyonlar nedeniyle milyarlarca liralık zararı söz konusu olacak.

1 NİSAN SONRASI ZAMLAR: Enerji sektörüne göre doğalgazda konutlarda yüzde 300, elektrikte yüzde 40-50 zamma gereksinim var. Hükümetin, seçim sonrasında maliyet bazlı tarifeye geçme planı bulunuyor. Bu durumda dar gelirli “kırılgan abone”ler gerek elektrik, gerekse de doğal gazda sübvanse edilmeye devam edecek. Diğer aboneler, elektrik ve doğal gazın maliyetini üstlenecek. Diğer bir deyişle enerji zamları çarpacak.

VERGİ ARTIŞLARI: Seçim sonrasında bazı kalemlerde vergi artışları da kapımızı çalacak. 2024, bu yönden özel bir yıl olabilir.

İkna sanatı olan siyaset, ekonominin yoğunlaşmış halidir ve “rıza” üretimi önemlidir. Rıza da ekonomik hamlelerden geçer. İktidar, musluğun başında olmanın avantajını yerel seçimlerde de sonuna kadar kullanacaktır.