İran'da Kritik Seçim Günü, Adaylar Kimler?

İranlılar, helikopter kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ardından çoğunluğu muhafazakar adaylardan oluşan adaylar arasında seçim yapacaklar.

Ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in kurulundan geçen adaylardan ikisi kritik seçime bir gün kala muhafazakar kanadı birleştirmek amacıyla adaylıktan çekildi.

İran'ın kaderini belirleyecek seçimde yarışan adaylar kimler?

MUHAMMED BAKIR KALİBAF

Eski İran Devrim Muhafızları komutanı ve Hamaney'in müttefiki olan Kalibaf, katı görüşlülerin hakim olduğu parlamentonun şu anki sözcüsü. Daha önce iki kez başkanlığa adaylığını koymuş ancak başarısız olmuştu ve Reisi'nin ilk başarısız başkanlık girişiminde katı oyların bölünmesini önlemek için 2017'deki üçüncü adaylığından çekilmek zorunda kalmıştı.

Kalibaf, 2005 yılında başkanlık yarışına katılmak için Muhafızlardan istifa etti. Başarısız kampanyasının ardından dini liderin desteğiyle Tahran belediye başkanlığı görevini üstlendi ve bu görevi 12 yıl boyunca sürdürdü.

Sivil haklar aktivistlerine göre, 1999'da ulusal polis şefi olarak protestoları bastıran ve 2003'teki olayları bastırmada aktif rol oynayan biri olarak biliniyor.

SAİD CELİLİ

Hamaney tarafından atanan Celili, 2007'den itibaren beş yıl boyunca Yüksek Milli Güvenlik Konseyi'nin sekreteri olarak görev yaptı ve bu pozisyon onu otomatik olarak baş nükleer müzakereci yaptı. Celili ayrıca dört yıl boyunca Hamaney'in ofisinde görev yaptı ve 2013 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde başarısız oldu.

Eski dışişleri bakan yardımcısı Celili, 2013 yılında Hamaney tarafından parlamento ile Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri üyesi olarak atandı.

MESUT PEZEŞKİYAN

İranlı milletvekili Pezeşkiyan, reform yanlısı tek aday. Onun beklentileri, 2020'den bu yana seçimlere katılmayan milyonlarca hayal kırıklığına uğramış seçmenin ilgisini çekmesine bağlı.

Mesleği hekim olan Pezeshkian, 2001-2005 yılları arasında reformcu Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde sağlık bakanı olarak görev yaptı ve 2008'den bu yana parlamentoda sandalye sahibi.

Pezeşkiyan, İranlı Kürt kadın Mahsa Amini'nin 2022'de birkaç ay katledilmesine yönelik hükümeti eleştirileri ile bilinir.

Pezeşkiyan'ın 2021 başkanlık seçimlerine katılması yasaklandı.

MUSTAFA PURMUHAMMEDİ

Yarıştaki tek din adamı olan Purmuhammedi, muhafazakar eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde 2005'ten 2008'e kadar içişleri bakanı olarak görev yaptı.

Kendisi 1990'dan 1999'a kadar istihbarat bakanı yardımcısıydı ve hak grupları onun 1998'de İran'da birçok önde gelen muhalif aydına yönelik suikastlarda rol oynadığını iddia etti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü 2005 tarihli bir raporunda Purmuhammedi'nin 1988 yılında İran'ın başkentinde yüzlerce siyasi mahkumun infazında rol oynadığı iddiasını belgeledi.

Purmuhammedi, 1988'de dini hakimler, savcılar ve infazları denetleyen istihbarat bakanlığı yetkililerinden oluşan sözde "ölüm komitesi"ndeki rolüne ilişkin iddiaları hiçbir zaman kamuoyuna açıklamadı.