Amerika’da son 2 yıldır parkinson tedavisi gören Kemal Derviş dün (8 Mayıs) hayata gözlerini yumduğunda, cenaze törenini de organize etmişti.

Türkiye’deki ekonomik krizin derinleştiği 2001 yılında Dünya Bankası’ndaki 22 yıllık kariyerini geride bırakıp Türkiye’ye davet edilen Derviş, “sağ kolu” olarak anılan Oya Ünlü Kızıl’a 2 ay önce veda telefonu açmış.

Ünlü Kızıl, Derviş’in Amerika’dan aradığında kendisi ile yaptığı veda konuşmasını şöyle aktarıyor:

“Hastalığının seyrini ve doktorların ömrünün bitmesine sayılı günler kaldığını söylediklerini anlattı. Kendi ölümünü haber veren bir dost ile konuşmak çok zordu. Tek dileği vardı; ‘Seçimlerin sonucunu görmeden istiyorum’ dedi. Türkiye’de uygulanan ekonomi politikasından çok büyük üzüntü duyuyordu. Millet İttifakı’nın kazandığını görmek istiyordu.”

Derviş’in veda telefonu açtığı isimlerden bir diğeri de yakın dostu ulusal ve uluslararası nitelikteki hukuki ihtilaflarda tahkim heyetlerinde başkan ve üye olarak görev yapan TED Üniversitesi Yüksek Öğretim Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Celal Göle olmuş.

★★★★

Derviş dostlarından cenaze törenine katılmak üzere Amerika’ya gelmemelerini, toplaşıp kendisini anmalarını vasiyet etmiş.

Derviş’in uyguladığı ekonomik politika Türkiye’nin çeyrek yüzyılında çok tartışıldı; kimileri için kurtarıcı, kimileri için de küresel sermayenin bekçisiydi.

Kasım 2000 ve Şubat 2001'de yaşanan iki mali krizin ardından dönemin Başbakanı DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit tarafından Türkiye'ye davet edilmişti.

Bakanlar üstü yetkiyle ekonominin dümenine geçen Derviş, 13 Mart 2001 tarihinde Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı görevini üstlendi.

★★★★

Uluslararası Para Fonu (IMF) ile müzakereleri yürüttü. 2002 yılının ağustos ayında “bakanlıktan” istifa ederken, siyasette değişim arzusu belirginleşiyordu.

Derviş’in, DSP’den ayrılan eski bakanlardan İsmail Cem ve Hüsamettin Özkan liderliğinde temelleri atılan Yeni Türkiye Partisi (YTP)’ne gitmesi beklenirken, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)'nden milletvekili adayı oldu.

3 Kasım 2002'de yapılan seçimlerde de CHP'den İstanbul Milletvekili olarak TBMM’ye girdi.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) başkanlığı görevi teklifini değerlendirerek, 9 Mayıs 2005’te milletvekilliğinden istifa etti.

★★★★

Derviş’in istifa sürecine tanıklığım olduğunu söyleyebilirim.

Derviş’in “Türbanı başörtüsüne tercih ederim” sözlerini manşete taşıyan 15 Temmuz 2004 tarihli Milliyet gazetesinde yayımlanan haberi ben yapmıştım.

ANAP’ın “genç” destekçilerinin kurduğu Arı Grubu’nun 10. Yıl davetinde karşılaşmıştık Derviş’le.
Davetlilerden Raika Akar hanımın da aramıza katılmasıyla o günlerin en sıcak tartışması olan “türban” meselesini konuşmuştuk.

İlginç bir diyalogdur, arşivlerden ulaşabilirsiniz.

Türkiye’ye geldiğinde “Süper Bakan” olarak anılan Derviş’in hem CHP’den gelen, hem de kamuoyunda oluşan tepkiden sonra Türkiye siyaset sahnesinde iyiden iyiye daraldı.

★★★★

Ünlü Kızıl’a Türkiye’nin 21 yılına damgasını vuracak AKP’li yıllara götüren yolun başlangıcını da soruyorum.

“Kemal bey sosyal demokratların ayrı bir parti kurmasından yana değildi. DSP ile CHP’nin birleşmesinden yanaydı. YTP kurucuları arkadaşlarıydı ve birlikte çalışmaları yanlış yorumlandı” diyor.

“Dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de desteği vardı. BM Genel Sekreterliği söz konusuydu. Kemal bey kalkınma politikaları çalışan bir ekonomisti ve bu alanda katkı vermek istiyordu” diye de ekliyor.

2009 yılında UNDP’den ayrılmıştı.

2009- 2017 yılları arasında Amerika’nın önde gelen düşünce kuruluşlarından Brookings Enstitüsü’nde Başkan Yardımcılığı ve Küresel Ekonomi ve Kalkınma Programı Direktörlüğü görevini üstlendi.

★★★★

Mart 2005'te yayımlanan “Daha İyi Bir Küreselleşme” ve 2006 yılında yayımlanan “Krizden Kurtulma ve Çağdaş Sosyal Demokrasi” adlı kitaplarıyla; iklim değişikliği ve yeşil ekonomi konularına yoğunlaştı.

I.Abdülhamid'in sadrazamı Halil Hamid Paşa'nın 7. kuşaktan torunu da olan Derviş, son yıllarında Sabancı Üniversitesi Uluslararası Danışma Kurulu üyesiydi.

2022 Nisan’ında 15 yıldır sürdüğü Koç Holding Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörlüğü görevinden ayrılan Ünlü Kızıl ise, sivil toplum gönüllüsü olarak Koç Holding Yönetim Kurulu üyesi İpek Kıraç’ın projelerine destek veriyor.