![Serra Karaçam](https://cdn.halktv.com.tr/author/33732_b.jpg)
Serra Karaçam
Gerçeği kaydetmek ve etik gazetecilik
Bir gazeteci olarak, bir bilirkişi ile yaptığınız telefon görüşmesinin ses kaydını haber programı sırasında yayınlamak, yasal, etik ve profesyonel faktörler de dahil olmak üzere birkaç unsura bağlı olsa gerek.
Çoğu durumda, telefon görüşmesini kaydetmeden önce uzman tanığından (veya herhangi bir kişiden) açık onay almanız gerekmektedir. Görüşme gazetecilik amacıyla olsa bile, kaydın yayınlanması genellikle kaydedilen kişinin önceden kayda onay vermesini gerektirir…
Örneğin Amerikada; kayda onayla ilgili yasalar, bulunduğunuz yere göre değişiklik gösterir. Bazı eyaletlerde veya ülkelerde iki taraflı onay gerekmektedir (yani her iki tarafın da kaydın yapılmasına onay vermesi gerekir), diğerlerinde ise yalnızca tek taraflı onay yeterlidir. Bu durumda, kaydeden kişi olarak, diğer tarafı bilgilendirmeden kaydetmek mümkündür, ancak siz konuşmanın bir parçası olmalısınız.
***
Normal koşullarda etik hususlara bakarsak, görüşmenin kaydedildiğini özellikle yayın için kullanmayı planlıyorsanız bildirmelisiniz. Şeffaflık, gazetecilik dürüstlüğü korumada çok önemlidir.
Kayıt yasal olsa bile, içeriğin ilgili, doğru ve bağlamından saptırılmadan, uzman tanığın cevaplarını veya durumu yanlış bir şekilde yansıtmadan sunulması çok önemlidir. Halk TV bu noktada profesyonel davranmıştır.
Bilirkişi davanın niteliği gereği bir gizlilik anlaşmasına sahipse bunu söylemesi gerekir.
***
ANCAK eğer uzman tanığın cevapları, kamuoyu açısından önemli bir davayla ilgili değerli bağlam, analiz veya bilgi sağlıyorsa, kaydın yayınlanması haklı görülebilir. Elbette tüm yasal ve etik standartlara uyulması gerekir.
Yani bilirkişinin taraflılık, politik motivasyon suçlamalarıyla karşı karşıya olduğu veya belirli bir politik görüş veya partiye taraf olma eğiliminde olduğu iddiaları ile tüm bu etik ilkeler farklı bir perspektif alır.
Özellikle de bu iddialar, politik figürlerin yer aldığı davalarla ilgiliyse…
İşte ses kaydını yayınlayıp yayınlamamanız gerektiğini etkileyebilecek hususlar da burada başlar.
Kamusal ilgi, bilgi ve haber değeri devreye girer. Eğer uzman tanığın tarafsızlığı veya olası taraflılık durumu, önemli bir kamusal alanla ilgili bir konuysa — özellikle devam eden politik veya hukuki davalarla alakalı ise — bu kaydın yayınlanması haklı görülebilir.
***
Bilirkişinin politik motivasyonla suçlanması veya taraflı olduğu iddialarının haberleştirilmesi, şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından kritiktir. Özellikle de bu kişinin verdiği tanıklığın, politik figürlerin davalarının sonuçlarını etkileyebileceği durumlarda…
Eğer mevcut dava, önemli kamu figürleri (örneğin belediye başkanları gibi) ile ilgiliyse ve davanın sonucu konusunda yüksek bir politik veya kamusal ilgi varsa, bu durum, uzmanın tanıklığının ve potansiyel taraflılığının önemini artırabilir.
Kayıtların yayınlanması, bilirkişi görüşlerinin dengeli mi yoksa politik temelli mi olduğunu aydınlatmak açısından gazetecilik sorumluluğunuzun bir parçası olarak görülebilir.
***
Kaydı yayınlamaya karar veren Halk TV, uzmanın görüşlerini bağlam içinde ve dengeli bir şekilde sundu.
Eğer taraflılık suçlamalarını haberleştiriyorsanız, uzman tanığın bu iddialara yanıt vermesini sağlamak gazeteciliğin önemli kurallarından biridir.
Bilirkişi geçmiş davalarında hangi parti belediyelerinin aleyhine rapor yazdığını ifade etmiş, Halk TV de 2010 yılında MHP ve Ak Parti belediyeleri aleyhine de beyanda bulunduğunu ifade ettiği kısımları da yayınlamıştır.
Politik taraflılık suçlamalarını içeren haberin, uzmandan, politik figürlerden veya diğer ilgili taraflardan gelen karşı argümanları içermesi bir gerekliliktir.
Zira politik taraflılık veya motivasyon suçlamalarını yayınlarken, iftira ve iftira riski konusunda dikkatli olmak, söz konusu kişiye söz hakkı vermek gerekir.
Söz hakkı verilerek, uzmana adil davranılırken, aynı zamanda izleyicilere daha geniş bağlam hakkında bilgi verilmiştir.
Uzman tanığının politik olarak taraflı olduğu iddiaları, onun itibarına zarar verebilir ve bu suçlamalar tam olarak kanıtlanmadığı takdirde hukuki sonuçlar doğurabilir. Bu durum, özellikle uzman tanığın belirli bir politik parti veya grupla ilgili davalarda uzun bir tanıklık geçmişine sahipse daha da önemli hale gelir.
Yani kendisi ile konuşmak bilirkişinin tanıklığını, yeterli kanıt olmadan politik olarak motive edilmiş veya taraflı olarak sunmaktan kaçınmanın da en iyi yoludur.
İşte Kürşad Oğuz bu refleksle konuşmayı kaydetmiş, kanalın genel yayın yönetmeni Suat Toktaş da bu açıdan yayınlamaya izin vermiş görünüyor.
Görüşmeyi yapan Barış Pehlivan, Program müdürü Kürşad Oğuz ve sunucu Seda Selek adli kontrol şartı ile serbest.
Beni Halk TV ailesine katan Suat Toktaş tutuklandı.
Oysa bilirkişi taraflılık suçlamalarına yanıt veriyorsa, bu yanıtı rapora dahil etmek en faydalı iş.
Bu olayda da, bilirkişi, sorulara yanıt vermiş ve güvenilirliğini savunan ve suçlamaları reddeden eden bir açıklama yapmış, söz konusu davalarda savcıyla bir bağlantısı olmadığını söylemiştir.
Bu yanıt, ilgili haber programı segmentinin dengeli ve etik açıdan doğru olmasını sağlamada önemli bir anahtar olmuşken, cezalandırılmasına bir anlam bulmak son derece zor.