Sırbistan ile Kosova arasında yaşanan son gerginlik bugüne kadar tanık olduklarımızdan çok daha ciddi. Gerginliğin henüz geçmediği bölgede NATO güçlerinin müdahalesinin an meselesi olduğunu duyuran kaynaklar var.
Bölge cehenneme dönebilir
Sonuncusu dahil tüm bu gerginlikler, emperyalist dünyanın Sosyalist Yugoslavya’yı parçalamasından sonra yarattığı Kosova Sorunu’nun 1999’dan beri çözülememiş olmasından kaynaklanıyor. Küçük bir kıvılcım her an bölgeyi cehenneme çevirebilir. Kosova- Sırbistan sınır gerilimi Sırbistan’ın Kosova’nın egemenliğini tanımaması nedeniyle pek çözülecek gibi görünmüyor. Sırbistan, 2008’de bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı kendi toprağı sayıyor, dinlerinin neredeyse kalbi olarak görüyor. Rusya, Çin, Sırbistan’ın yanı sıra bir iki Avrupa ülkesi dışında 100’e yakın ülkenin tanıdığı Kosova’da Ortaçağ’dan kalma çok sayıda Sırp Ortodoks manastırı var. Sırp milliyetçileri/dincileri için Kosova’nın bağımsızlığını kabul etmek bu nedenle mümkün değil. Milliyetçilik ile dinin kaosa sürüklediği bir bölge burası.
Dünyadaki konumlanış açısından ABD/Batı bloğunun karşısında, tüm eleştirilerimi saklı tutmak kaydıyla, Rusya, Çin eksenine yakınımdır. Ancak bu bloğun Kosova’nın bağımsızlığını tanımamasına anlam veremem. Yani, Kosova’nın bağımsızlığının tanınmasından yanayım. Karşı olduğum ABD/Batı bloğunun Kosova’nın bağımsızlığına destek vermesi de benim açımdan hayli tatsız bir durum, takdir edersiniz ki. Sırp milliyetçilerinin kendilerinden olmayan insanların (Müslümanların) yaşadığı topraklarda dini/tarihi gerekçelerle hak iddia etmeleri destekleyeceğim bir tutum değil. Yazdıklarımın bu bilgi ışığında okunmasını diliyorum.
3 bin BM askeri hazır
Kosova nüfusu çoğunluğu Müslüman olan etnik Arnavutlardan oluşuyor. Anımsayalım; Sırbistan'ı işgalci olmakla suçlayan Kosovalı Arnavutlar, 1998'de, Sırbistan'a saldırmış, karşılıklı çatışmalar sonucu 1999'da NATO bölgeye müdahale etmişti. ABD önderliğindeki müttefik güçler de Sırbistan'ın Kosova'dan çekilmesine, buradaki kontrolün de uluslararası barış güçlerine devredilmesine yol açmıştı. Şu anda Kosova'da 3 binden fazla NATO Barış Gücü askeri var. ABD/NATO’nun herhangi bir yere ya da ülkeye özgürlük ya da bağımsızlık götürdüğü yok elbette. Sosyalist Yugoslavya’yı parçalayan güçler Sırbistan’ın doğal müttefiki saydıkları Rusya ile müttefiklerinin karşısına kendilerine bağlı bir Kosova yarattılar. Rusya/Çin ekseninin Kosova’nın bağımsızlığını tanımamasının nedeni bu. Bir başka neden de Rusya’nın, Ortodoks dünyanın lideri olma heveslisi Moskova Kilisesi’nin de baskısıyla Sırbistan’ın Ortodoks emellerine destek vermesi. Oysa Rusya/Çin de Kosova’nın bağımsızlığını tanımış olsalardı, ABD/NATO’nun oyununu bozmuş olacaklardı.
Sonuçta Kosova'nın kuzeyinde yaşayan etnik Sırplar, Priştine'nin kurallarını, yasal düzenlemelerini tanımıyor. Çıkan çatışmalarda çok sayıda can kaybı da yaşandı bu yüzden. Kısa bir süre önce sınır bölgesinde yapılan protestolar sonucu Kosova'nın yeni sınır kuralları uygulamaya konamadı. Kosova, uygulamaya koyacağı yeni kuralları, Sırpların protestosu üzerine bir kaç kez ertelemişti. Bunu sürekli yapması beklenemez elbette.
Geçen Pazar günü Sırbistan ile olan iki sınır kapısını kapatmaya zorlanmasının ardından Kosova, bu hafta yeni sınır kurallarının uygulanmasını erteledi. Kosova Polisi, kuzeydeki etnik Sırpların Kosova tarafından önerilen yeni sınır kurallarını protesto ederken yetkililere ateş açması, yolları kapatması üzerine Bernjak ile Jarinje sınır kapılarını kapatmak zorunda kaldıklarını duyurdu.
Dün (Pazartesi) yürürlüğe girmesi beklenen yeni kurallar uyarınca, Kosova'ya Sırp kimliğiyle girenler Priştine'de kaldıkları süre boyunca geçici bir belge almak zorundalar. Sırplar buna itiraz ediyor. Ancak aynı kuralı Sırbistan da ülkelerine gelen Kosovalılara uyguluyor. Kosova hükümeti ayrıca, Sırbistan tarafından verilen araç plakalarına sahip etnik Sırpların bu plakaları Kosova’da değiştirmelerini de zorunlu hale getirdi.
Kosova'nın Sırbistan'dan bağımsızlığını ilan etmesinden on dört yıl sonra, kuzeyde, Kosova sınırına yakın bölgede yaşayan yaklaşık 50 bin Sırp, hâlâ Sırp hükümeti tarafından verilen plakaları, belgeleri kullanıyor. Bu Sırplar sık sık Kosova kurumlarına, yetkililere de saldırılar düzenliyor.
Mitrovica’ya dikkat
Durum gerçekten gergin. Kosova’nın kuzeyinde önemli bir şehir olan Mitrovica, Arnavutlar ile Sırplar arasında bölünmüş durumda. Kıvılcım burada parlayabilir. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Kosova'daki durumun Sırbistan ya da Kosova’daki etnik Sırplar için "karmaşık" olmadığını söyledi. Bu sorun yok anlamında edilmiş bir laf değil. “Saldırıya uğrarsak biz kazanırız” diyor Vuciç, yani karmaşık değil dediği şey savaşı kazanacaklarına olan inanç. Vucic, son derece pervasızca "ortam ısınmaya başladı bile” derken Vuciç’i haklı olarak “kışkırtıcılıkla” suçlayan Kosova Başbakanı Albin Kurti ise "İlerleyen saatler, günler ve haftalar zorlu ve sorunlu olabilir" dedi. Felaket yaklaşıyor.
Sorun belge ya da plakaların çok ötesinde. Harika bir deneyim olan çokuluslu Sosyalist Yugoslavya’nın parçalanmasından sonra elde kala kala milliyetçilik ile din kaldı.
Sırp milliyetçiliğinin orta Avrupa’da en katı, en diyaloğa kapalı bir milliyetçilik olduğu biliniyor. Yugoslavya’nın parçalanmasından milliyetleri adına yararlananlar Sırp milliyetçileri oldu.
Umarım olmaz ama büyük bir savaşa uyanabiliriz.
