Bugün başka bir dünyaya uyandık. Rusya’nın barış gücü adı altında Ukrayna’nın doğusuna asker göndermesinin dünya ve Türkiye ekonomisi için ağır sonuçları olacak.

Sıcak bir savaşın petrol fiyatlarını ilk elde 120 dolara çıkarması bekleniyor. Bu, bütün dünya için petrol şoku demek. Şoktan en çok etkilenecek ülkelerin başında petrol ve doğal gaz ihtiyacının çok büyük kısmını ithal eden Türkiye geliyor.

Petrol şokunun Türkiye ekonomisini nasıl etkilediğini, enflasyonu nasıl patlattığını 1970’li yıllardan biliyoruz. Ama o kadar uzağa gitmeye gerek yok, petrolün varil fiyatının geçen yıl 40 dolardan 80 dolara çıkmasının elektrik faturalarına nasıl yansıdığını daha yeni gördük.

Merkez Bankası uzmanları Dilara Ertuğ ve Mustafa Utku Özmen, petrol fiyatıyla enflasyon sepetindeki doğal gaz ve elektrik fiyatı arasında ilişkiyi şöyle gösteriyor:

Özet: Petrol arttıkça elektrik ve doğal gaz fiyatları da artıyor.

Savaş çıkar da petrol fiyatı 120 dolara vurursa? Halk isyandayken faturalara yeni zam kolay değil. Bunu yapmak iktidar açısından sandıkta büyük bir hezimeti şimdiden kabul etmek olur.

Ama yapılmazsa da bütçede büyük bir kara delik ortaya çıkar. Hükümet deliği kapatmak için sigaraya, rakıya, otomobile yeni vergiler bindirir.

Henüz sadece elektrik ve doğal gaz fiyatlarını konuştuk. Domatesin, patlıcanın, sebze meyvenin fiyatı?

Mazot tarım ürünlerinde en önemli maliyet kalemlerinden biri. Doğal gaz ve elektrikte ortaya çıkacak yeni zam ihtiyacı faturalara yansıtılmadı, bütçeden karşılandı, diyelim. Petrol zamlarını da mı bütçeden karşılanacak? O, imkansıza yakın bir iş. Petrolün varil fiyatının 120 dolara çıkması Türkiye’de gıda enflasyonunun patlaması demek.

Sadece petrol mü? Rusya ve Ukrayna dünyanın en büyük buğday üreticileri. Dünya buğday ihracatının yaklaşık üçte birini bu iki ülke sağlıyor. Rusya’nın en çok buğday sattığı ülke hangisi? Bildiniz, Türkiye.

Türkiye, aynı zamanda Rusya’dan en fazla ayçiçeği, arpa ve kepek ithalatı yapan ülke. Dünya yazarı Ali Ekber Yıldırım’ın verdiği bilgiye göre 2021 yılında Rusya'dan ayçiçek yağı ithalatını yüzde 42 artırdık. Bu ülkeden 1.1 milyar dolarlık ayçiçek yağı ithal edildi.

Savaş buğday (ve bu arada mısır) fiyatlarını artırır. Ne kadar? Uluslararası yatırım bankası JP Morgan, savaş durumunda buğdayın kilesinin 8 dolarlardan 11 dolara çıkmasını öngörüyor.

Küresel gıda fiyatları 2021’de yüzde 28 artmıştı. Belki bir o kadar daha eklenir. Sonuç: Enflasyon sadece Türkiye’de değil bütün dünyada daha da azar.
Enflasyon daha da azarsa merkez bankaları, başta Amerikan Merkez Bankası FED olmak üzere enflasyonla mücadele için beklenenden hızlı ve büyük faiz artırımları yaparlar. Bunun da Türkiye’ye olumsuz yansımaları olur.

Geldik metallere. Nikel, alüminyum… Rusya bu ürünlerde de dünyanın en büyük üreticileri arasında. Onlarda da fiyat artışları bekleniyor. Türkiye’nin buğdayda olduğu gibi alüminyumda da en fazla ithalatı Rusya’dan yaptığını biliyor muydunuz?

Bir de turizm var. Türkiye’ye en fazla turist Rusya’dan geliyor. Ukrayna’nın da ciddi bir payı var. Sıcak çatışma çıksa bile yaza kalmadan biteceğini ve iki ülkede hayatın normale döneceğini varsayacağım. Çünkü artık o kadarını yürek kaldırmaz!