Seçim barajını yüzde 7'ye düşüren teklif en çok AKP’ye yarıyorken muhalefeti yeni bir strateji belirleme zorunda bıraktı. Örneğin HDP nasıl etkilenecek? Partinin YSK temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki'den öğrenmeye çalıştım. Tiryaki, düzenlemenin daha çok MHP için getirilmiş olabileceğini söylüyor:
"HDP’nin etkileneceğini söylemek kolay değil. Seçim barajını yüzde 7’ye düşürüyorlar. HDP 2012’de kuruldu. 2015’den itibaren katıldığı bütün seçimlerde yüzde 12-13 civarında oy alarak parlamentoya girdi. İkincisiyse; getirilen düzenleme ittifaklar içerisindeki siyasi partilerin aldıkları toplam oy üzerinde milletvekili dağılımı yapılıyordu. Şimdi toplam oy üzerinden değil, her bir siyasi partinin aldığı oy üzerinden milletvekili sayısının hesaplanacağı gözüküyor. HDP zaten herhangi bir ittifakla seçime girmedi. Tek başına seçime girdi; dolayısıyla bu değişiklik HDP’yi etkilemeyecektir, ama bunların başka amaçları var..."
MHP için yapılmış
Tiryaki'nin "Peki o amaç ne?" sorusuna yanıtı şöyle: "Daha çok MHP’nin yüzde 7’lerde oy alacağı gözüktüğü için olur da tek başına seçime girerse baraj altında kalmaması ya da ittifakla seçime girerse psikolojik olarak seçim barajını aşıyor diye gözükmesi için yaptıkları bir düzenleme gibi... İkinci düzenlemenin de daha çok Gelecek ve DEVA Partisi’nin Millet İttifakı içinde kalmaması ve kendi adlarıyla seçime girmeleri durumunda bölgeden milletvekili çıkaracak kadar oy alamazlarsa o oyun diğer partilere yansımasının önüne geçmek için getirildiği anlaşılıyor."
Siyasi partilerin içişlerine müdahale
Mehmet Rüştü Tiryaki'ye göre bu düzenleme siyasi partilerin seçime girmelerini kolaylaştırmıyor, bilakis güçleştiriyor: "İki kez üst üste kongresini yapmamış olmak, onun seçime girme yeterliliğini engelleyecek bir durum olarak ileri sürülmesi makul değil. Zaten bunun yaptırımları var. Yapmamaları durumunda siyasi partilere ceza kesiliyor. Ayrıca siyasi partiler dinamik örgütlerdir. Siyasi parti il, ilçe örgütlerini görevden alma onların yerine yeni yönetimler atama yetkisine sahip. Fakat kongre yapmadığı için cezalandırma getirme, seçime girmesini engelleme gibi bir düzenleme doğrudan siyasi partilerin iç işlerine müdahale gibi gözüküyor."
Seçimleri kuşkuya düşürür
Teklife baştan sona karşı olduklarını belirten Tiryaki, "Yargıçların bağımsızlığı ve yargıç güvencesinin ortadan kaldırılması her siyasi partiyi etkileyecek" görüşünde. "Hakimleri tehditle, korkutarak kuraya girmeyeceksin diyerek engelleyebilirler" diyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: "Bu her siyasi parti gibi HDP’yi de etkileyecektir, çünkü biz herkes için eşit koşullarda seçim yapılmasını isteyen bir siyasi partiyiz. Bir başka unsur sandık kurulunda görev alacak kişiler. Siyasi partiler kendi üyelerini sandık kurullarından görevlendirmiyorlar ki. Herkesi görevlendiriyorlar. Bir siyasi parti üyesi olmasa bile sandığın güvenliği açısından iş yapabilecek herkese görev verirler. Şimdi bu yasa değişikliği hangi anlama gelir? Başka siyasi partiye üyeyse ancak onun onayına bağlı. Zaten bir siyasi parti onayını almadan onu sandık görevlisi olarak görevlendirmez ki."
"Peki bu beraberinde ne getirecek?" diyorum, şöyle yanıtlıyor: "Siyasi partilerin kendi sandık kurulu görevlilerini değil de diğer siyasi partilerin görevlendirdikleri sandık kurullarında araştırmak, incelemek, itiraz etmek için koşulların yaratılması anlamına gelecektir. Muhalefet partilerinin elinde diğer sandık görevlilerinin listesi bulunmadığına, buna da ancak iktidar partisi ulaşabileceğine göre bu itirazları da onların yapması anlamına gelir. Bu seçimin demokratikleşmesine falan katkı sağlamaz. 2022 Ocak ayında yasaya göre, il ve ilçe seçim kurulları üyeleri belirlendi. Bu kişiler yemin ederek göreve başladılar ve mevcut yasalara göre 2024 yılı Ocak ayına kadar görev yapacaklar, fakat şimdi yasa değişikliği yürürlüğe girerse mevcut il ve ilçe seçim kurulları hâkimlerinin tamamı görevden alınacak. Yerine kurayla yenileri belirlenecek. Bu da objektif, nesnel, yargıç güvencesi altında olan seçimleri kuşkuya düşürecektir."
HDP'nin YSK temsilcisi Tiryaki'nin bir de uyarısı var: "Seçmen taşımanın önüne geçmek için yapıldığı söylenen, 'bir yıl önceki bilgilerin esas alınarak seçmen listelerinin hazırlanması' konusu da takip edilmeli. Seçmen taşımanın önüne geçmekten çok seçmen taşımaya kılıf oluşturmak anlamına gelebilir, uygulamaya bakmak gerekir."
