Enerji sektörü, dev bir borç sarmalına girdi.

Türkiye’de, 21 elektrik dağıtım bölgesi bulunuyor. Devlet, şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerini işletme hakkı devri (İHD) yöntemiyle özelleştirdi ve bu alandan tamamen çekildi. Şehiriçi dağıtım hizmetleri, yıllardır özel sektör eliyle veriliyor.

Şehiriçi elektrik dağıtım şirketleri, devlet şirketi Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin (TEİAŞ) sahip olduğu ve ülkeyi bir uçtan diğer uca bir ağ gibi saran “iletim” hatlarını kullanıyor. Şirketler, bu hatlardan yararlanarak, üretim noktalarından (santrallardan) dağıtımından sorumlu oldukları bölgelerdeki (şehiriçi dağıtım şebekesine) abonelerine satmak üzere elektrik taşıyor. Bu hizmet karşılığında da TEİAŞ’a belli bir tutarda “iletim” bedeli ödemeleri gerekiyor.

Bazı dağıtım şirketlerinin, bir süredir TEİAŞ’a iletim bedelini ödemedikleri ortaya çıktı. Tutar, her ay artıyor. Şirketlerin, geçen ay 13-14 milyar TL dolayında olan borçlarının, yeni ayla birlikte 15 milyar TL’yi aştığı kaydedildi.

Faiz silahını çekti

Devlet, hızla büyüyen ve 15 milyar TL düzeyinde olduğu hesaplanan alacaklarını tahsil etmek için kısa süre önce faiz silahını çekti.

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'a göre, bu tür alacaklarda gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere yüzde 2,5.

TEİAŞ’ın, özel dağıtım şirketlerinden olan ve her ay artma eğilimi gösteren alacaklarını tahsil etmek için bu oranı aylık yüzde 5’e çıkardığı belirtildi.

Sektör temsilcileri, gecikme faiz oranındaki artış sonrasında TEİAŞ’ın, özel şirketler açısından bir çeşit “finansman aracı” olarak kullanılmasının önüne geçildiğini belirterek, “Gecikme faiz oranının yüzde 2,5 olduğu dönemde TEİAŞ’a borç yapmak şirketler için para, finansman ve piyasa koşulları dikkate alındığında çekiciydi. Şirketler, borca ve faize rahatlıkla katlanıyorlardı. Aylık yüzde 5 faizle borç yapıldığında bunun maliyeti çok yüksek olacaktır. Bu nedenle şirketlerin, borçlarını ödemeye başlaması beklenebilir” dedi.

Elektrikte zam baskısı

Bir diğer önemli konu da elektrik tarifeleri…

Sektöre göre artan maliyetler elektrik tarifeleri üzerinde zam baskısı oluşturmaya başladı.

Sektör temsilcileri, enerji yönetiminin, bu baskıyı belli ölçüde ortadan kaldırmak için kolları sıvadığını belirterek, zam baskısını azaltmak üzere gündeme gelen formülü şöyle anlattı:

“Devlet şirketi Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) daha önce olduğu gibi devreye girecek. Şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerinin kardeş kuruluşları görevli tedarik şirketlerine (GTŞ) piyasada oluşan fiyatın altında elektrik satacak. EÜAŞ, elbette bir miktar görev zararı yazacak. Böylelikle ortalama maliyetler aşağı çekilecek. Tarife üzerindeki baskı hafifletilecek.”

Enerji yönetiminin, EÜAŞ’ın devreye girmesine karar vermesi durumunda söz konusu formül, eylül ayından itibaren uygulamaya konulacak.

Doğal gaz tarifeleri

Peki, Ankara’da doğal gaz tarifeleriyle ilgili neler konuşuluyor? BOTAŞ, doğal gazı dolarla ithal ediyor, TL ile satıyor. Şirket, seçimin hemen ardından hızla tırmanışa geçen ve 20 TL düzeyinden 27 TL’ye ulaşan dolar kuruna karşın ağustos ayında da doğal gaza zam yapmadı. Sonbahar mevsimiyle birlikte doğal gaz tarifelerinde artış bekleniyor.

Özetle litresi 40 TL’ye dayanan motorin ve benzin, doğal gaz ve elektrik önümüzdeki dönemde de el yakmaya devam edecek.