Ekonomik kriz, vergi artışları, iğneden ipliğe ardı arkası kesilmeyen zamlar, vatandaşın tutum ve davranışlarını da derinden etkiliyor. Zamların vatandaş üzerinde yarattığı etkinin ve “dönüşüm”ün en çok görüldüğü yerlerden biri de hiç kuşku yok ki akaryakıt istasyonları…

28 Mayıs’ta seçimlerin sonuçlanmasının ardından benzin ve motorine, ÖTV artışı, uluslararası piyasaların etkisi ve 20 TL’den 27 TL’ye gelen dolar kuru nedeniyle hız kesmeden zam yapıldı. Bir litre motorinin fiyatı 40 TL’ye dayandı.

Benzin, ezeli rakibi motorini birkaç TL geriden izliyor. Bu arada benzine de zam sinyalleri gelmeye başladı. 14 Ağustos haftasında fiyat artışı kesin gibi görünüyor. Tutar, hafta içinde netlik kazanacak.

40 TL eşiği aşılacak

Motorinin ton fiyatı, temmuz ayından bu yana uluslararası piyasalarda koşar adım arttı. Temmuz ayının ilk günlerinde tonu 700 dolar olan motorin, önce 800 doları, ardından da 900 doları aştı. Bu hafta 950 dolara kadar ulaştı. Bu artışın etkisiyle motorine, cuma günü 1 TL 80 kuruş zam yapıldı.

Motorin fiyatı, uluslararası piyasalarda az da olsa geriledi. Ancak, Rusya-Ukrayna savaşı ve bu savaş nedeniyle geniş anlamda Batı’nın, özelde Avrupa’nın Rusya’ya uyguladığı ambargo, motorin fiyatlarını doğrudan etkiliyor.

Avrupa ülkeleri, motorin gereksinimlerinin bir bölümünü Rusya’dan karşılıyordu. Ambargo sonrasında başta Hindistan olmak üzere diğer ülkeler devreye alındı. Ancak, süregelen arz kaygıları ve tedarikte yaşanan sorunlar fiyatları yukarı doğru itiyor.

14 Ağustos haftasında uluslararası piyasalarda yukarı yönlü hızlı bir hareket yaşanması durumunda motorinde, tüm zamanların rekoru kırılacak ve 40 TL eşiği aşılacak.

Zamlar Ve İnsanlar

Türkiye’de, binlerce akaryakıt istasyonunda on binlerce kişi çalışıyor. Akaryakıta, peş peşe gelen ve gelmeye devam eden yüksek tutarlı zamlar istasyon çalışanı ile müşteri ilişkilerinde gerilimi, sorunları, ilginç diyalogları, kuyrukları, yeni bazı talepleri de gündeme getirdi.

Akaryakıt istasyonu işletmecileri ile görüştük. İşletmeciler, son dönemde istasyonlarda yaşanan olayları şöyle anlattı:

BİDONLA AKARYAKIT: Bazı vatandaşlar, zamlardan daha az etkilenmek için yanlarında getirdikleri (ya da bagajlarında bulunan) 1,5-5 litrelik bidon veya 18 litrelik damacanaya da akaryakıt doldurulmasını talep etmeye başladı. Çalışanlar, bu talepleri “mevzuata uygun olmadığı” için geri çeviriyor. Vatandaşın, sinirle ve tepki ile karşılık vermesi, ısrarcı olması ortamı geriyor. Çalışanlar ile müşteriler, zaman zaman kavganın eşiğine geliyor. Fiziki temasa ramak kalabiliyor.

UZUN KUYRUK VE SIRA KAVGASI: Yüksek tutarlı zam öncesinde istasyonlarda tam anlamıyla keşmekeş yaşanıyor. Onlarca araç istasyona giriş-çıkış yapıyor. Akaryakıt istasyonunun önünde çok uzun kuyruk oluşuyor. Bu sırada yer yer kuyruk kavgaları gündeme geliyor. Vatandaş, birbirine düşüyor. Ağır hakaretler havada uçuşuyor.

LÜKS ARAÇLAR: İstasyon sahiplerinin çok lüks araçlarla ilgili gözlemi de dikkat çekici. Türkiye’nin gözde turizm merkezlerinden birinde istasyonu bulunan bir işletmeci, akaryakıt zammı öncesinde milyonlarca liralık lüks araçların da kuyruğa girdiklerini belirterek, “Bu gerçekten inanılmaz bir şey… Milyonlarca liralık çok lüks araçlar… Sıraya giriyorlar, bazen dakikalarca kuyrukta bekliyorlar. 1 ya da 1.5 TL daha ucuz benzin ya da motorin almak için” dedi.

ÖDEMEDEN KAÇANLAR VAR: İstasyon sahipleri, özellikle zam öncesinde yaşanan yoğunluğun istismara da yol açtığını anlattı. Bazı vatandaşların, depoyu doldurduktan sonra kaşla göz arasında ödeme yapmadan kaçtığını söyledi. Bu tür olayların sık olmasa da zaman zaman yaşandığını vurguladı.

ZAM SÖYLENTİLERİ: İstasyon sahipleri, sosyal medya üzerinden yayılan asılsız zam haberlerinin de işlerini çok olumsuz etkilediğini, bu haberler nedeniyle istasyonların yükünün arttığını, çalışanların bu tür dönemlerde zor saatler geçirdiğini vurguladı.

Ekonomik krizin ve sonu gelmeyen zamların hazin, bir o kadar da düşündürücü yansımaları… Memleketimden insan manzaraları…