Geçen haftanın son günlerinde altın fiyatında çok sert bir düşüş yaşandı. Hafta başında 1.200 TL’nin eşiğine gelen gram altın 1.130 TL’ye geriledi. Ons altın da dünya piyasalarında 1950 doların üzerinden 1864 dolara kadar geri çekildi. Altın neden düştü?
Bu soruya cevap vermek önce altının neden bu kadar hızlı yükseldiğini anlamamız gerek. Çünkü çok değil birkaç ay önce, Kasım’ın başında ons altının fiyatı 1610 dolardı. Oradan 1950 dolara çok kısa süre içinde geldi. Yükselişin sebebi, Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırımlarını bitirmeye hazırlanmasıydı.
Enflasyon geçen yıl Amerika’da son 40 yılın en yüksek seviyesine çıkınca FED faiz artırımlarına başlamıştı. Geçen yıl arka arkaya çok sayıda faiz artırımı yaptı. FED’in faiz artırımları sadece altını değil, Euro, Sterlin gibi paraları, dünya borsalarını ve kripto paraları da düşürdü.
Aslında altınla hisse senedi, kripto para gibi riskli varlıkları aynı sepete koymamak gerek. Ama FED’in faiz artırımları hepsi üzerinde aynı etkiyi doğurdu. Bunun nedeni, FED’in politikası nedeniyle küresel sermayenin dolara ve dolar cinsinden varlıklara yönelmesiydi. Nitekim geçen yıl dolar, başta Euro olmak üzere pek çok para karşısında uzun yıllardır görmediği seviyelere çıktı.
Kasım’a geldiğimizde FED’in faiz artırımları beklenen etkiyi doğurmuş, bir ara yüzde 9’un da üzerine çıkan enflasyon Amerika’da gerilemeye başlamıştı. Artık FED faiz artırımı oranlarını biraz düşürebilir, bir süre sonra da tümüyle durdurabilirdi. Nitekim gerçekten de 75 baz puanlık (0.75 puan) artırımlar yerine önce 50 baz puanlık bir artırım yaptı, sonra 25 baz puana indi. Ve yakında faiz artırımlarını bitireceği mesajı verdi.
Artık geçen haftanın sonunda altında yaşanan sert düşüşün nedenine gelebiliriz. Cuma günü Amerika’da açıklanan iki veri, bir anlamda pişmiş aşa su kattı. Önce Amerika’da işsizliğin artmak bir yana, Ocak ayında daha da gerilediği ortaya çıktı. İşsizliğin yüzde 3.5’ten yüzde 3.4’e düştüğü açıklandı. (Bu kadar düşük bir orana aslında işsizlik değil, tam istihdam demek lazım.) Ocak ayında Amerika’da tarım dışı sektörlerde 190 bin kişinin işe girmesi beklenirken bunun iki buçuk katı sayıda insan, 517 bin kişi işe girmişti... İşte bu veri moralleri bozdu. Çünkü bu kadar yüksek istihdam, ekonominin hâlâ çok sıcak olduğuna işaret ediyordu. Kapasitesinin üzerinde çalışan bir motor nasıl hararet yaparsa çarkların çok hızlı döndüğü bir ekonomi de enflasyon yapar. Enflasyon da FED’i yeni faiz artırımlarına zorlar. Yukarıda gördüğümüz gibi FED’in faiz artırımları altını düşürüyor…
Amerikan ekonomisinde çarkların düşünülenden çok daha hızlı döndüğünü gösteren bir başka veri, yine Cuma günü açıklanan hizmet sektörü satın alma yöneticileri endeksiydi (PMI). Bu veri de hizmet sektöründe işlerin düşünülenden çok daha canlı olduğuna işaret etti. Bu da istihdam verisi gibi ısınma işaretiydi. İşte bu iki veri altındaki düşüşün tetiğini çekti.
Bununla birlikte yaşanan düşüşte kâr realizasyonlarının da etkisi var. Hızlı yükselen tüm finansal varlıklar bir noktada düzeltme hareketi yaşar. Ons altında da üç ay gibi kısa bir sürede yaşanan 300 dolarlık yükseliş sonrasında bir düzeltme beklentisi zaten vardı. Cuma günü açıklanan veriler biraz da bunun bahanesi oldu.
Gram altına gelince… O, doların TL karşısında sabit olması nedeniyle ons altına paralel hareket ediyor. Ons yükselince yükseliyor, düşünce düşüyor.
Bundan sonra ne olur? Ons altın için bu sorunun yanıtı Amerika’da ekonomisinin seyrine ve FED’den gelecek açıklamalara bağlı. Gram altın ise sadece FED’i değil aynı zamanda dolar/TL’yi bekliyor. Ons altın yerinde saysa dahi dolar/TL’de yükseliş yaşanırsa gram altın da yükselir.
