Irak'ta seçimlerin üzerinden 10 ay geçti ama hâlâ hükümet kurulamadı. Sadr Hareketi lideri Muktada Sadr yanlıları hükümet binaları ve yabancı misyon temsilciliklerinin bulunduğu Yeşil Bölge'yi basarak meclis binasına girdi. Sadr, parlamentonun feshedilmesini ve erken seçime gidilmesini istiyor. Bir televizyon konuşmasında, başkent Bağdat'ta hükümet binalarının bulunduğu Yeşil Bölge'deki destekçilerine talepleri yerine gelene kadar oturma eylemlerine devam etmeleri çağrısı yaptı, "Ey Irak halkı, değişim istiyorsanız sizi bekliyor olacağım" dedi. Irak'ta iç savaş tehlikesi dillendiriliyor.

Irak ve Suriye konusunda sahada yaptığı çalışmalarla tanıdığımız Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhat Erkmen'e sordum.

Prof. Dr. Serhat Erkmen

- Irak'ta ne oluyor diye sorarak başlamak istiyorum. Siyasi krizin arkasındaki sebep nedir?

Irak'taki siyasi krizin iki ana kategoride nedeni var. İlk kategori yapısal nedenler. Bunun başında ABD'nin Irak'ı işgalinden sonra bu ülkede siyaseti etnik ve dinsel bir temele oturtması geliyor. Irak'ta devletin insanlara verdiği ülkesel ya da ilkesel bir kimlik yok. Etnik ve dini kimlikler her şeyin üzerinde bu nedenle siyasi süreçlerdeki tıkanma sık sık siyasi krize dönüşüyor. Diğer bir yapısal neden, ülkedeki seçim sisteminin çok parçalı bir yapı içinde sürekli başarıya ulaşacak pazarlıkları gerekli kılmasıdır. Böyle bir başarı hikâyesi ne Irak'ta ne de demokratik kültürün oturmadığı başka ülkelerde süreklilik getiriyor. Güncel neden ise seçimden ilk sırada çıkan Muktada Sadr'a bağlı grupların bu başarılarını hükümet kurma sürecine de yansıtmak istemesi, ancak onların karşısındaki en önemli güç olan diğer Şii partilerin buna izin vermek istememesi.

- Sadr yanlısı yüzlerce kişi Irak Parlamentosu'nu neden işgal etti?

Sadr, uzun süreden beri ülkenin kilit rolünü oynayan bir siyasi aktördü. Kimin iktidar olacağını belirleyeceği bir rol oynuyordu. Şimdi iktidar olmak istiyor. Hükümeti istediği gibi kurmasına izin verilmeyince o da en güçlü olduğu silahla karşılık verdi. Bu silah, kitleleri mobilize etme gücü. Bu nedenle parlamenterler ile kontrol edemediği Irak Parlamentosu'nu kitleler ile kontrol etti

- Destekçilerinin Irak Meclisi'ni basmasının ardından ilk kez açıklama yapan Sadr Grubu lideri Mukteda Sadr, Irak Meclis'inin feshedilmesini ve erken seçime gidilmesi çağrısında bulundu. Bu çağrı yanıt bulur mu?

Erken seçim için Sadr diğerlerini zorlayacak. Buna şüphe yok. Ancak tekrar seçime gidebilmesi için hükümet kurma sürecinin tamamlanmaması gerekiyor. Yani cumhurbaşkanlığı ve başbakanlık seçimleri tamamen imkansız hale gelmeli.

- Sadr dışındaki Şii Araplar seçime karşı mı?

Karşı, çünkü sonuç şimdiden belli. Büyük yenilgiye uğrayacaklar. Bu nedenle sonuna kadar mevcut parlamento içinde sonuç üretmeye çalışacaklardır. Ancak birkaç ay daha bu süreç devam ederse erken seçim kaçınılmaz bir hal alabilir.

- Şiiler arasında bir iç savaştan bahsediliyor, ihtimal dahilinde mi?

Şiiler arasında savaş ihtimali elbette var. Şu an için çok güçlü değil. Ancak provokasyon her türlü sonucu yaratabilir. Yarın cuma namazından sonra gösteri yapan kişilere yönelik bir bomba patlar, bir ateş açılır, sonra olayların önü alınamaz. Irak provokasyonlar ülkesi. Dikkatle izlemek lazım.

- Bu kriz nasıl aşılır?

Bu krizi aşmanın yolu sokağın tansiyonunu düşürmek. Fakat Sadr tansiyonu canlı tutmak istiyor. Yoksa hamlesi boşa çıkacak. Sokaklardaki gerginlik azalmazsa önünde sonunda bir provokasyon olur ve sokaklar patlar. O zaman da her şey için çok geç olabilir.