Hazırlayan: Ali Isıyel

Varşova Gettosu, 2'nci Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altındaki Yahudileri topladıkları bölge olarak biliniyor. Burada toplanan Yahudiler, Naziler tarafından toplama kamplarına gönderiliyordu. Toplamda 400 bine yakın Yahudi'nin Nazilerin kurşunları, açlık, salgın hastalıklar ve toplama kamplarına gönderilerek öldüğü Varşova Gettosu, tarihin en kanlı sayfalarından birinde yer alıyor.

Bölgenin en önemli özelliklerinden biriyse nüfus yoğunluğu. Tarihin belki de en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip bölgesi olan Varşova Gettosu; 3.4 kilometrekare alana 460 bin Yahudi'nin yerleştirilmesiyle oluştu. Yani bölgenin nüfus yoğunluğu 135 bin 294, bir odaya ortalama 9.2 insan düşüyor.

TÜİK'in 2020 verilerine göre İstanbul'un nüfus yoğunluğu 2 bin 987 olarak belirlendi. Dünyanın aktif olarak en yoğun nüfusa sahip bölgesi ise Çin'in Makau bölgesi; burada nüfus yoğunluğu 21 bin 339 olarak biliniyor.

Yüksek nüfus yoğunluğu, salgın hastalıklar ve gıda kıtlığı

1940'lı yıllarda tespit edilen dünya nüfusu, 2.5 milyar civarında olup dünyanın nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 16,7 kişi civarındaydı. O dönem dikey mimarinin henüz gelişmediği de göz önünde bulundurulunca, bu kadar küçük bir alanda 460 bin kişinin yaşaması için küçük odalarda çok fazla insanın barınıyor olması gerekiyor. Bu da aynı zamanda salgın hastalıklara da davetiye çıkaran bir durum olarak görülüyor.

Nüfus yoğunluğunun yüksekliğinin yanında, Avrupa'da savaş nedeniyle dolaşımı az olan yiyeceklerden Nazi işgali altındaki Yahudiler adeta açlığa terk edildi. Günlük kişi başına 400 Kcal değerinde besin düşerken; sağlıklı yaşamak için ortalama 2 bin 400 Kcal değerinde besin tüketilmesi gerekiyor.

Yahudiler ilk kez silahlandı

18 Ocak 1943 tarihinde, Yahudiler neredeyse 4 aydır toplama kamplarına gönderilmek üzere buradan alınmıyordu. O gün, Naziler gettoya girerek birkaç saat içerisinde 600 Yahudi'yi öldürdü ve 5 bin Yahudi'yi de evlerinden çıkardı. Direniş beklemeyen Almanlar, sonbahardan beri hazırlanan Yahudilerin silahlı ve molotof kokteylli direnişiyle karşılaştı. Yeraltında örgütlenen ZOB (Yahudi Muharebe Örgütü) ve ZZV (Yahudi Askeri Birliği) ilk kez silahlı bir mücadeleye girmiş ve büyük bir başarıyla gettodaki kontrolü eline geçirmişti.

Savaşın sonu

Aylar süren çatışmaların ardından, 19 Nisan 1943 tarihinde son savaş başladı. Nazi güçleri, birkaç bin askerle gettoya girdi. Jürgen Stroop komutasındaki Waffen-SS birlikleri: sistematik olarak binaları patlatıyor, kundaklıyor, ele geçirdikleri herkesi öldürüyorlardı. Yahudilerin ciddi savunması, 28 Nisan'a kadar sürdü. Nazilerin operasyonu ise mayıs ortasında Varşova Büyük Sinagogu'nun imha edilmesiyle resmen sonlandı. 

Resmi rakamlara göre çatışmalarda 56 bin 65 kişi savaşta veya Nazilerin toplama kamplarında öldürüldü. Getto, Varşova Toplama Kampına dönüştürüldü.

Jürgen Stroop'un yargılanması

Operasyonu yürüten SS Komutanı Jürgen Stroop ise Nazilerin 2'nci Dünya Savaşı'nda kaybetmesi üzerine insanlık suçu işlediği gerekçesiyle yargılandı ve hüküm giydi. 18 Haziran 1951'de başlayan duruşma, 23 Haziran 1951'de sonlandı ve Stroop idama mahkûm edildi. 6 Mart 1952 tarihinde, Mokotow Hapisanesi'nde asılarak idam cezası infaz edildi.

Savaş öncesi Polonya Ordusu'nda general rütbesinde olan ve yargılanmadan önce 255 gün Stroop'la aynı hücrede kalan Moczarski, Stroop'un idamdan önceki son anlarını kaleme almıştı. Yazdığı satırlarda, Stroop'un sakin olduğunu belirten Moczarski, “Her zamanki kibrini gösterdi, ‘son dileği’ ise olmadı” sözleriyle Stroop'un zihin yapısını anlatıyordu.

Kaynakça:

https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/warsaw-ghetto-uprising
https://en.wikipedia.org/wiki/Warsaw_Ghetto
https://en.wikipedia.org/wiki/J%C3%BCrgen_Stroop