Dünyanın en bereketleri toprakları üzerindeyiz! 3 bin önce yine burada üretiliyormuş

Antalya’nın Alanya ilçesindeki Syedra Antik Kenti’nde yürütülen kazılarda tespit edilen 100’ü aşkın zeytinyağı işliği, kentin antik dönemde önemli bir üretim merkezi olduğunu ortaya koydu.

Yaklaşık 3 bin yıllık geçmişi bulunan alanda kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında Alaaddin Keykubat Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ertuğ Ergürer başkanlığında sürüyor.

RESMEN HER TAŞIN ALTINDAN ÇIKTI

Helenistik, Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu dönemlerinin izlerini taşıyan Syedra; stadyumu, tiyatrosu, meclisi, hamamı, su altyapısı, havuzları, sarnıçları, sütunlu caddesi, vaftiz mağarası ve zeytin işlikleriyle öne çıkıyor.

Kazı Başkanı Ergürer, bulunan zeytinyağı işliklerinin kentin üretimdeki ağırlığını gösterdiğini belirterek şu bilgiyi verdi:

“Kazı çalışmalarıyla açığa çıkardığımız 20’ye yakın zeytinyağı işliği var. Bunun dışında, antik kentin tamamında 100’den fazla zeytinyağı işliği tespit ettik. Bunlar, kentte çok yoğun bir zeytinyağı üretiminin olduğunu gösteriyor.”

Kazılarda dikkat çeken ayrıntılardan biri, işliklerin kent dokusunun içine yerleşmiş olması. Ergürer, neredeyse her yapının altında zeytinyağı ya da farklı üretimlere ait atölye ve işlikler bulunduğunu, bunların üstünde ise 2-3 katlı konutların yer aldığını söyledi.

Evlerin caddeye bakan taraflarında dükkânların, üst katlarda ise yaşam alanlarının bulunduğunu aktaran Ergürer, şunları ifade etti:

“Zeytinyağı işliklerinin kent içinde olması bizim için ilginç oldu. Genelde üretimler kentin dışında, sur dışındaki alanlarda olur. Burada ise neredeyse her yapının altında olması dikkat çekici. Bu durum, burada zeytinyağı üretiminin yoğun bir şekilde yapıldığını gösteriyor.”

Ekipler, 2024’te kentin güneybatı caddesinde taş ve malzemeleri büyük ölçüde yerinde duran bir zeytinyağı işliğini de belirledi. Ergürer, zeytinyağının biriktirildiği ve dönemde “pitos” olarak adlandırılan büyük depolama kabının da orijinal yerinde bulunduğunu anlattı.

Bu bulguların ardından alanın yeniden ayağa kaldırılarak ziyaretçilere üretim sürecinin gösterilmesi için çalışma yapıldığını ifade eden Ergürer, süreci şöyle özetledi:

Yanmış ağaçları kesiyoruz diye antik kenti kazıp 800 metre yol açtılar

BİNLERCE YIL ÖNCEKİ MUAZZAM İŞÇİLİK

“Bakanlığımıza bu bulguların belgelerini ve verilerini paylaştıktan sonra, burayı yeniden ayağa kaldırarak, gelen ziyaretçilere zeytinyağı üretimini göstermek amacıyla çalışma yaptık. Burada zeytinler işliklerde kırılıyor, pres bölümüne götürülüyor, ahşap kollar ve mekanizmalar yardımıyla zeytinyağı sıkılarak kaplara biriktiriliyor. Daha sonra çeşitli aletlerle diğer depolama kaplarına aktarılıyor.”

Syedra’daki yoğun üretimin yalnızca kentin ihtiyacına yönelik olmayabileceği değerlendiriliyor. Ergürer, milattan sonra 4. yüzyıl sonrasında Batı Roma’daki huzursuzluğun doğuya göçü artırdığını, Anadolu’da nüfus ve üretimin yükseldiğini belirterek Syedra’nın ticaret ağında rol oynamış olabileceğine işaret etti. Ergürer, bu değerlendirmeyi şu sözlerle dile getirdi:

“Syedra’da da çok yoğun bir zeytin üretimi olduğunu tespit ettik. Kendi amforasını da ürettiğini bildiğimiz bu kentte ‘Ada Taş’ olarak adlandırılan limandan ürünler büyük ihtimalle Akdeniz’in karşı kıyılarına ya da başka bölgelere satılıyordu. Buradaki zeytinyağı işliklerinin sayısı, kentin nüfus yoğunluğuna göre oldukça fazla. Bu kadar yoğun bir üretim, kentin yalnızca kendi nüfusu için değil, mutlaka dışa satım amacıyla yapılmıştır.”

Öte yandan Syedra’da gezi güzergâhı ve karşılama alanlarına yönelik hazırlıkların sürdüğü bildirildi. Ergürer, “Güneybatı bölümünde restore edilen zeytinyağı işliği de gezi güzergahı içerisinde yer alıyor. Ziyaretçi alımı başladığında bu alanlar tamamen açık olacak. Ziyaretçiler buraya gelerek tabelalar ve görsel unsurlar aracılığıyla bilgi alma imkanına sahip olacak.” dedi.