3 bin 700 yıllık Babil tableti matematik tarihini değiştirdi

Yeni çözülen 3,700 yıllık bir Babil tableti, matematik tarihini gözden geçirmemize neden olacak. “Plimpton 332” olarak bilinen Eski Babil tableti, Mezopotamyalıların trigonometriyi Antik Yunan’dan 1,500 yıl önce keşfettiklerini ortaya çıkardı.

Bilimdili'nin haberine göre söz konusu tablet 1900’lerin başında Amerikalı arkeolog ve diplomat Edgar Banks tarafından Güney Irak’ta bulunmuştu. Tabletin bilim tarihi açısından taşıdığı değer bugüne kadar anlaşılamamıştı, ancak Avustralya New South Wales Üniversitesi’nin yaptığı yeni bir inceleme, bu tabletin dünyanın en eski ve en doğru trigonometrik kayıtları içerdiğini gösterdi. Bu kayıtlar, Mezopotamyalı mimarlar tarafından olasılıkla zigguratlar vb. anıtsal binaların inşaat bilgisinde kullanılıyordu.

Ancak “Plimpton 332” tabletindeki trigonometrik kayıtlar, günümüz matematik anlayışından biraz farklı. Çünkü eski Mezopotamya’da bir Sümer geleneği olarak “60’lık” sistem kullanılıyordu. Günümüzün 10’luk sistemine karşın 60’lık sistem, 3’e bölünebilmede verdiği kolaylık nedeniyle Sümerlere pek çok hesapta kolaylık sağlamıştı.

Araştırma ekibinden Dr. Daniel Mansfield, tablet hakkında şöyle dedi: “Dehanın ne olduğunu gösteren büyüleyici bir matematik çalışması. Tablet sadece dünyanın en eski trigonometrik tablosunu içermekle kalmıyor, aynı zamanda aritmetik ve geometride farklı Babil yaklaşımından dolayı, bizlere çok doğru bir trigonometrik tablo sunuyor. Bu farklı yaklaşım modern dünya için büyük önem taşıyor. Babil matematiği 3,000 yıldan fazla bir süredir demode olmuş olabilir; ancak bugün bilgisayar grafikleri gibi pek çok alanda bize daha pratik bir yol sunabilir.”

Yaklaşık bir asır önce sistemden uzak kazılarda bulunan tablet, antik Sümer kenti Larsa’dan ele geçmiş olmalı. M.Ö. 1822-1762 yılları arasına tarihlendirilen tablet, bugün New York’taki Columbia Üniversitesi’nin Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi’nde korunuyor.

Görüldüğü gibi 100 yıl önce bulunmuş tek bir kil tablet dahi dünya tarihine bambaşka bir boyut kazandırabilecek değerde. Ancak bugün, modern Ortadoğu’da binlerce tabletin gömülü olduğu höyükler, her gün farklı bir devletin uçaklarına hedef oluyor..!