Kişi başına düşen borç, son beş yılda ikiye katlandı
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 31 Ekim 2019 tarihi itibariyle merkezi yönetimin toplam borcunu açıkladı. Buna göre, merkezi yönetim brüt borç stoğu 1 ayda 21 milyarTL'lik artışla tam olarak 1 trilyon 260 milyar 725 milyon TL olarak gerçekleşti.
BirGün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre, yurttaşlar tarafından finanse edilecek borcu, çoluk çocuk, genç yaşlı 82 milyon yurttaş cebinden ödeyip bitirmek istese, her yurttaşın 15 bin 374 TL ödemesi gerekiyor.
Buna karşılık kamunun elindeki Merkez Bankası varlıkları, işsizlik sigortası fonundaki tutar ve kamunun diğer tüm finansal varlıkları aynı oranda artmayınca 1 yılda neredeyse 2’ye katlanan kamu net borç tablosu ortaya çıkıyor. Devlet borçlarının artış hızı ise korkutucu boyutlarda.
Borç, 1 yılda 176 milyar lira arttı
Özellikle son 2 yılda borç tutarı sert şekilde arttı. 2017’nin Ekim ayında 867 milyar TL olan borç, 2018 Ekim ayında 1 trilyon 83 milyar TL'ye yükseldi. Geçen yıldan bu yana ise tam 176 milyar TL artışla 1 trilyon 260 milyar TL’yi geçti. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, bu borcun 638,5 milyar liralık kısmı Türk Lirası cinsinden borçlar iken, 622,2 milyar liralık kısmını döviz cinsinden borçlar oluşturuyor. Üstelik bu tutarlara Sosyal Güvenlik Kurumu ve belediyelerin borçları da dahil değil.
Alınan borçla EYT sorunu çözülebilirdi
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında 5 milyon 954 bin 225 kişi var. Habere göre, bu kişilerin erken emekli olmasının getireceği maliyeti hesaplayan sosyal güvenlik uzmanı Okan Güray Bülbül, maliyet kriterleri olarak emekli olacak kişinin ödemeyeceği prim, sağlık hizmeti ve emekli olması öngörülen toplam süreyi baz aldı. Bu kapsamda 10 ayrı analiz yapıldı. Ortaya çıkan tabloya göre, erken emekliliğin bütçeye yıllık maliyeti 113 milyar TL olarak belirlendi. Son 12 ayda ilaveten alınan 176 milyar lira borç düşünüldüğünde borcun yüzde 64’ü ile EYT sorunu çözülebiliyordu.
Kişi başına borç son beş yılda ikiye katlandı
Söz konusu borç devlet borcu olduğu için yükü yurttaşın sırtında. 2014 yılı Ekim ayında 776,9 milyar TL borcu olan merkezi yönetimin kişi başına düşen borcu 7 bin 746 TL'ydi. Bu tutar istikrarlı bir şekilde yükseldi. 2019 Ekim ayına gelindiğinde ise kişi başına düşen borç 5 yıl öncesine göre yüzde 100 artışla 15 bin 374 TL'ye fırladı.
Borç artışının nedeni bütçe açığı
Ekonomik büyümenin yavaşlamasıyla hazine vergi toplamakta zorlanmaya başladı. Hükümet ise sermayedarlara verilen teşvikler ile büyümeyi hızlandırmaya çalışan maliye politikası izledi. Bütçedeki israf kalemleri de kısılmayınca ortaya çıkan sonuç devasa bütçe açığı oldu. 2019 yılı için planlanan bütçe açığı 80 milyar TL'ydi. Ancak yılın ilk 10 ayında bütçe açığı 100,7 milyar TL'yi aşmış oldu. Üstelik 2019 yılında TCMB ihtiyat akçesi, imar barışı gibi tek seferlik gelirler olmasaydı bütçe açığı yaklaşık 150 milyar TL olacaktı.
Merkezi yönetimin kişi başına düşen borcu:
2009: 6 bin 46 TL
2010: 6 bin 245 TL
2011: 6 bin 852 TL
2012: 7 bin 110 TL
2013: 7 bin 505 TL
2014: 7 bin 746 TL
2015: 8 bin 620 TL
2016: 9 bin 100 TL
2017: 10 bin 737 TL
2018: 13 bin 216 TL
2019: 15 bin 374 TL
