Depremin hatırlattığı teknoloji: Sismik izolatör

Vatandaşlar "Sismik izolatör sonradan yaptırılır mı? Sismik izolatör fiyatları ne kadar?" şeklindeki sorulara yanıt aramaya başladı. İşte sismik izolatör hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için tek tek açıkladık.

Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra gündeme gelen sismik izolatör teknolojisini İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İPKB) Direktörü Kazım Gökhan Elgin anlattı.

Kartal Dr. Lütfü Kırdar Şehir Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Recep Demirhan’sa sismik izolatör yerleştirilen binaların 9 şiddetindeki depremlerde bile dayanıklılık gösterdiğini söyledi.

İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) dahilinde toplamda 2 bin 639 sismik izolatör kullanılarak inşa edilen Prof. Dr. Cemil Taşcıoğlu Şehir Hastanesi, Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi, Kartal Dr. Lütfü Kırdar Şehir Hastanesi ve Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Asaf Ataseven Hastanesi, deprem riskine karşı da son teknolojiyle donatılmış durumda.

Elgin, özellikle mega yapı projelerinde kullanımıyla dikkati çeken sismik izolatör hakkında şu bilgileri aktardı:

*İzolatörler depremde, arabalarda amortisör tekniği gibi depremi temelde absorbe eden, depremin yukarıdaki katlara yüzde 10-15 seviyesinde hissedilmesini sağlayan bir teknoloji.

*Normal binalar temelden sabitlenip yukarı katlar daha fazla eğilirken, bizim binalarımızda istediğimiz kadar deplasman, yer değiştirmeyi istediğimiz yönde verebiliyoruz. Böylece operasyonel açıdan sağlam, ekonomik olarak da yıkılmayacak ve hasar görmeyecek binalar olduğu, tesisatı ve ekipmanları da koruyacağı için hizmet sürekliliğini sağlayacağımız binalar oluyor.

‘Her binaya sismik izolatör gerekli değil’

İzolatörlerin dünyada hem yapı büyüklüğü hem de maliyet hesaplanarak kullanıldığına dikkati çeken Elgin, şöyle devam etti:

*Her binanın sismik izolatörlü olmasına gerek yok, ekonomik de değil. Özellikle operasyonda kalacak hastane, veri merkezleri ve stratejik yerlerde uygulanması gerekiyor. Dünyada da böyle. Tüm binalar izolatörlü değil. Yeter ki yapı yönetmeliklerine uygun binalar üretelim.

*Normal binayı tasarlarken onun kapasitesini yüzde 50 daha fazla artırıyor, daha sağlam yapıyoruz. Yeni yaptığımız okullarımız da sığınaklarıyla, jeneratörleriyle, su depolarıyla bu şekilde dizayn edildi.

*Yönetmeliklerde belirtilen özellikle kolon ebatları, nervürlü demir kullanılması, hazır beton özellikle perde kullanılması çok önemli. Perdeleri iki yönlü yapıyoruz, yatay yükleri aldığı için depreme karşı güvenli oluyorlar.

*Yapısal olmayan elemanların da deprem öncesinde sabitlenmesi çok önemli, raflar, dolaplar, saksılar, büyük malzemeler sabitlenmeli. İzolatörlü binalardaysa binaya çok az bir yük geldiği için tesisat ve yapısal olmayan elemanlar da zarar görmüyor. Bu işin psikolojik etkisi de var. Hastane çalışanları da çok rahat hizmetlerini vermeye devam ediyorlar.

‘9 şiddetinde depreme dahi dayanıklı’

Sismik izolatör bulunduran Prof. Dr. Recep Demirhan da bu sistemin deprem anında oluşabilecek hasarı minimize etme, ortadan kaldırma fonksiyonu bulunduğunu, bir nevi ‘amortisör’ görevini üstlendiğini belirtti.

Hastanelerinin de 855 sismik izolatör üzerine kurulu olduğunu anlatan Prof. Dr. Demirhan, neredeyse her kamu binası ve hastaneneye artık sismik izolatör yapıldığını söyledi.

Prof. Dr. Recep Demirhan, sismik izolatörlü binanın hastanelerdeki çalışma sistemine sağladığı fayda üzerine şu değerlendirmeleri yaptı:

*Yüzde 5-10 da olsa, maliyete ek yük yüklese de kamunun tüm sağlık kurumları artık izolatörlü yapılıyor.

*Bu bina 9 şiddetinde depreme dahi dayanıklı olacak şekilde sismik izolatöre sahip.