Mükemmeliyetçilik: Başarının Düşmanı mı Dostu mu?

Yüksek standartlar bir şeydir, mükemmeliyetçilik ise tamamen başka bir şeydir. Bazı araştırmacıların da keşfettiği gibi, mükemmeli aramanın hem zihinsel hem de fiziksel sağlık üzerinde ciddi sonuçları olabilir.

Mükemmeliyetçilik Nedir?
Araştırmacılara göre mükemmeliyetçiler kendilerini gerçekçi olmayacak kadar yüksek standartlarda tutuyor ve bu standartları karşılamadıklarına inanırlarsa özeleştiri yapıyorlar. Mükemmeliyetçiler başarısızlıkla karşılaştıklarında muhtemelen suçluluk ve utanç hissederler , bu da çoğu zaman başarısız olabileceklerinden endişe duydukları durumlardan kaçınmalarına yol açar. BBC Future için mükemmeliyetçilik hakkında yazan Amanda Ruggeri şöyle açıklıyor : “[Mükemmeliyetçiler] başarılı olamadıklarında, sadece nasıl başardıkları konusunda hayal kırıklığı hissetmezler. Kim olduklarından utanç duyuyorlar.

Mükemmeliyetçilik Nasıl Zararlı Olabilir?

Her ne kadar birçok insan mükemmellik arayışını iyi bir şey olarak görse de , araştırmacılar aşırı uçta mükemmeliyetçiliğin aslında daha düşük zihinsel sağlıkla bağlantılı olduğunu bulmuşlardır.

Bir çalışmada araştırmacılar , önceki çalışmalarda mükemmeliyetçiliğin ruh sağlığıyla nasıl ilişkili olduğunu analiz etti. Toplam 284 çalışmayı (57.000'den fazla katılımcıyla) incelediler ve mükemmeliyetçiliğin depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk ve yeme bozuklukları belirtileriyle ilişkili olduğunu buldular. Ayrıca mükemmeliyetçiliği daha yüksek olan kişilerin (yani mükemmeliyetçi özelliklerle daha güçlü bir şekilde özdeşleşen katılımcıların) aynı zamanda daha yüksek düzeyde genel psikolojik sıkıntı bildirdiklerini de bulmuşlardır.

2016 yılında yayınlanan bir makalede araştırmacılar, mükemmeliyetçilik ile depresyonun zaman içinde nasıl bir ilişki içinde olduğunu incelediler. Mükemmeliyetçiliği yüksek olan kişilerin depresyon semptomlarında artış eğiliminde olduğunu bulmuşlardır; bu da mükemmeliyetçiliğin depresyon gelişimi için bir risk faktörü olabileceğini düşündürmektedir. Yani insanlar mükemmeliyetçiliğin kendilerini başarıya ulaştıracak bir şey olduğunu düşünseler de aslında mükemmeliyetçiliğin ruh sağlığına zararlı olabileceği ortaya çıkıyor.

Mükemmeliyetçilik Her Zaman Zararlı Mıdır?

Psikologlar bu noktayı tartıştı; bazıları , insanların yaptıkları hatalar nedeniyle özeleştiri yapmadan kendilerini yüksek standartlarda tuttukları uyarlanabilir mükemmeliyetçilik gibi bir şeyin olabileceğini öne sürdü . Bazı araştırmacılar, mükemmeliyetçiliğin daha sağlıklı bir biçiminin, istediğiniz için hedeflere ulaşmayı ve bir hedefe ulaşamadığınızda kendinizi suçlamamayı içerdiğini ileri sürmüştür. Ancak diğer araştırmacılar mükemmeliyetçiliğin uyum sağlamadığını öne sürüyor : Bu araştırmacılara göre mükemmeliyetçilik, kendinizi yüksek standartlarda tutmaktan daha fazlasıdır ve mükemmeliyetçiliğin faydalı olduğunu düşünmezler .

Mükemmeliyetçilik Yükselişte mi?
Bir çalışmada araştırmacılar mükemmeliyetçiliğin zaman içinde nasıl değiştiğine baktılar. Araştırmacılar, 1989'dan 2016'ya kadar 41.000'den fazla üniversite öğrencisinden daha önce toplanan verileri incelediler. İncelenen zaman dilimi boyunca üniversite öğrencilerinin mükemmeliyetçilik düzeylerinin arttığını bildirdiler: Kendilerini daha yüksek standartlarda tuttular, kendilerine daha yüksek beklentiler yüklendiğini hissettiler, ve diğerlerini daha yüksek standartlarda tuttu. Daha da önemlisi, en çok artan şey genç yetişkinlerin çevreden edindikleri sosyal beklentilerdi . Araştırmacılar bunun toplumun giderek daha rekabetçi hale gelmesinden kaynaklanabileceğini öne sürüyor: üniversite öğrencileri ebeveynlerinden ve toplumdan gelen bu baskılara maruz kalabilir ve bu da mükemmeliyetçi eğilimleri artırabilir.

Mükemmeliyetçilikle Nasıl Mücadele Edilir?
Mükemmeliyetçilik olumsuz sonuçlarla ilişkilendirildiğine göre mükemmeliyetçi eğilimlere sahip biri davranışlarını değiştirmek için ne yapabilir? İnsanlar bazen mükemmeliyetçi eğilimlerinden vazgeçme konusunda tereddüt etseler de psikologlar mükemmellikten vazgeçmenin daha az başarılı olmak anlamına gelmediğine dikkat çekiyor. Aslında hatalar öğrenmenin ve büyümenin önemli bir parçası olduğundan , kusurları benimsemek uzun vadede bize gerçekten yardımcı olabilir.

Mükemmeliyetçiliğin olası bir alternatifi, psikologların gelişen zihniyet olarak adlandırdığı şeyi geliştirmeyi içerir . Stanford Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, gelişen zihniyeti geliştirmenin başarısızlıklarımızdan ders almamıza yardımcı olacak çok önemli bir yol olduğunu buldu. Sabit zihniyete sahip olanların (beceri seviyelerini doğuştan ve değişmez olarak görenlerin) aksine, gelişen zihniyete sahip olanlar, hatalarından ders alarak yeteneklerini geliştirebileceklerine inanırlar. Psikologlar, ebeveynlerin, çocuklarının başarısızlığa karşı daha sağlıklı tutumlar geliştirmesine yardımcı olmada çok önemli bir rol oynayabileceklerine dikkat çekiyor: Çocuklarını çaba gösterdikleri için (sonuçları kusurlu olsa bile) övebilirler ve çocukların hata yaptıklarında sebat etmeyi öğrenmelerine yardımcı olabilirler .

Mükemmeliyetçiliğin bir başka potansiyel alternatifi de öz şefkati geliştirmektir . Öz-şefkati anlamak için, yakın bir arkadaşınız hata yaptığında ona nasıl tepki vereceğinizi düşünün. Muhtemelen arkadaşınızın iyi niyetli olduğunu bilerek ona nezaket ve anlayışla karşılık verirsiniz. Öz-şefkatin ardındaki fikir , hata yaptığımızda kendimize nazik davranmamız, hataların insan olmanın bir parçası olduğunu kendimize hatırlatmamız ve olumsuz duygular tarafından tüketilmememizdir. Kendine şefkat ruh sağlığı için faydalı olabilir, ancak mükemmeliyetçiler kendilerine şefkatli davranmama eğilimindedir. Eğer öz-şefkati daha fazla teşvik etmek istiyorsanız, öz-şefkat kavramını geliştiren araştırmacının deneyebileceğiniz kısa bir alıştırması var.

Psikologlar ayrıca bilişsel davranışçı terapinin, insanların mükemmeliyetçilik hakkındaki inançlarını değiştirmelerine yardımcı olmanın bir yolu olabileceğini öne sürdüler. Mükemmeliyetçilik düşük zihinsel sağlıkla bağlantılı olsa da iyi haber şu ki mükemmeliyetçilik değiştirebileceğiniz bir şey. Hataları öğrenme fırsatları olarak görmeye çalışarak ve özeleştiriyi öz şefkatle değiştirerek mükemmeliyetçiliğin üstesinden gelmek ve kendiniz için hedefler belirlemenin daha sağlıklı bir yolunu geliştirmek mümkündür.