Kolon kanserinin belirtileri neler? Kimler risk altında?

Kadınlarda 3., erkeklerde 2. sıklıkta görülen kolon kanseri, günümüzde erken tanı sayesinde tedavi edilebilen bir kanser türlerinin başında yer alıyor. Bu nedenle kolon kanseri tarama programlarının büyük bir avantaj sağladığını vurgulayan Doç. Dr. Erdem Akbal, hastalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri sıraladı. Kolon kanseri belirti veriyor mu? Kimler mutlaka düzenli tarama yaptırmalı?

Ülkemizde kolon kanseri görülme sıklığının önemli bir oranda olduğuna dikkat çeken Kadıköy Florence Nightingale Hastanesi, gastroenteroloji bölümünde görev yapan Doç. Dr. Erdem Akbal, önemli bir noktaya değindi: Kolon kanserinin erken tanı şansı var ve önlenebilir kanser türleri arasında ilk sıralarda.

İşte Doç. Dr. Erdem Akbal’dan hayat kurtaran bilgiler:

Kolon kanseri kalın barsaklarda anormal hücre büyümesi sonucu görülür. Barsak lümeni içerisine doğru olan bu büyümeler polip ya da düz lezyon olarak isimlendirilir. Tüm poliplerin yaklaşık % 80'lik kısmı kanser gelişimi için risk faktörüdür. Adenom ya da serrated adenom denilen poliplerden kanser gelişmektedir. Polip kanser gelişmesi süreci arasında belirli bir zaman periyodu bulunduğundan dolayı kanser öncüsü olan bu lezyonları, kanser gelişmeden saptamak mümkün olmaktadır. Dr. Akbal, bu nedenle kolon kanseri taramaları ile erken tanının mümkün olabileceğini belirtiyor.

Kolon kanseri gelişmesinde risk faktörleri nelerdir?

Yaş, sigara, alkol, cinsiyet, şişmanlık, fiziksel aktivitenin azalması, ailede kolon kanserli yakınlarının bulunması ya da genetik geçişli kanser sendromlarının olması (mesane kanseri, prostat kanseri, pankreas kanseri, mide kanseri, meme kanseri) kolon kanseri için risk faktörüdür.

Beslenmenin kolon kanserini önlemedeki rolü nedir?

Kolon kanseri gelişiminde birinci basamakta kolondaki epitel hücrelerinde hücresel düzeyde bozukluk olması yer almaktadır. Bu bozukluğu tetikleyen bir takım diyet faktörleri vardır. Besinlerdeki yağ içeriği özellikle hayvansal yağ içeriği önemli bir faktördür. Son dönemdeki en popüler konulardan biri olan barsaklardaki bakteriyel düzeni bozarak kanser için risk faktörü olan nitröz amin içerikli bir takım kanserojen maddelerin üretiminde artışa neden olmaktadır. Yüksek oranda kırmızı et tüketimi demir bazı kanserojen maddelerin oluşmasına neden olarak kolon kanser riskinde artışa neden olur. Liflerden fakir düşük sebze ve meyve içerikli beslenmede barsak kanser riskinde artışa neden olur.

Sigaraya dikkat!

Sigara başta akciğer kanseri olmak üzere birçok kanser türünde artışa sebep olmaktadır. Sigara aynı zamandan kolon kanseri/polibi gelişiminde de belirgin artışa neden olmaktadır. Özellikle uzun zamandır ve yüksek oranda sigara içenlerde hem barsak kanseri hem de polip görülme sıklığı artmaktadır.

Hiç bir yakınmaya neden olmayabilir!

Hiç şikayeti olmayan hastalarda kolon kanseri için tarama zamanında yapılmazsa, şikayet oluşana kadar hastalık genellikle ilerlediği için bu hasta gruplarında beklenen yaşam süreleri daha kısa olmaktadır. Bununla birlikte kalın barsaktaki yerleşim bölgesine göre değişik şikayetlere de neden olabilir. Kanama kabızlık karın ağrısı karında şişlik barsak alışkanlıklarında değişiklik ya da dışkının şeklinde olan değişiklikler, halsizlik yorgunluk kilo kaybı ve demir eksikliği de kolon kanserinin bulguları arasındadır.

Tarama kimlere yapılmalıdır?

Tarama herhangi bir şikayeti olmayan kimselerde kolon kanserini ve kolon poliplerini erken dönemde saptamak için yapılmalıdır. Bunun için tüm dünyada 50 yaş sınırı getirilmiştir. 50 yaşın üzerinde olan kişilerde herhangi bir şikayeti olmasa dahi kolon kanseri taraması yapılması önerilmektedir. Son zamanlarda sigara alkol kullanımı ve cinsiyete göre yapılan puanlama sistemleri baz alınarak belli kriterlere göre 50 yaş altında da tarama yapılabileceği bildirilmektedir.

Ailesinde kolon kanseri bulunan kimselerde ise genellikle 40 yaşında taramaya başlanılmaktadır. Bazı özel genetik geçişli kanser sendromların da çok daha erken yaşta taramaya başlanılmalıdır. Şikayeti olan kimselerde ise yaş sınırına bakılmadan gerekli görüldüğünde kolon kanseri için tetkikler yapılmalıdır.

Kolon kanseri taraması nasıl yapılır?

Kolonoskopi: Kolon polibini ve kanserini saptamada en güvenilir yöntem kolonoskopi ile yapılan tarama yöntemidir. Kolonoskopi ile kalın barsaklar direk olarak görülmekte ve polip veye kanser gibi lezyonlardan biopsi alınarak tanı konulmasına neden olmaktadır. Dışkıda gizli kan testi, fekal DNA testi, sanal kolonoskopi, çift kontrastlı grafi gibi bazı testlerde taramada kullanılmaktadır. Ancak kolonoskopiye göre tanıda doğruluk oranı düşüktür.

Kolon kanseri yada polibi saptanırsa ameliyatsız tedavi edilebilir mi ?

Kolon poliplerinin ve erken evre kolon kanserlerinin tedavisinde endoskopi ile yapılan polipektomi uzun zamandır yapılan rutin işlemler arasındadır. Son dönemlerde daha önce yalnızca ameliyat ile çıkartılması mümkün olan bazı büyük polip/erken evre kanserler ise endoskopik mukozal rezeksiyon, endoskopik submukozal diseksiyon yada endoskopik tam kat rezeksiyon denilen yöntemlerle artık ameliyatsız olarak yapılabilmektedir.