Heimlich Manevrası Nedir? Nasıl Yapılır?
Heimlich manevrası, 1974 yılında Henry Heimlich tarafından geliştirilen ve boğaza kaçan yabancı cisimlerin çıkarılmasına yardımcı olan bir ilk yardım tekniğidir. Önceden sadece sırt vuruşlarıyla yapılan boğulma durumunda müdahale, Heimlich manevrasının etkili sonuçlar verdiğinin fark edilmesiyle sırt ve karın darbelerinin kombinasyonu şeklinde gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Nefes borusuna veya boğaza bir yabancı cismin kaçması durumunda, hava akışının engellenmesiyle boğulma meydana gelebilir. Bu durum, bilinçli hastalarda Heimlich manevrasıyla müdahale edilmediği takdirde hayati tehlike oluşturabilir. Hem bebeklerde ve çocuklarda hem de yetişkinlerde boğulma aniden ortaya çıkabilir.
Yetişkinlerde genellikle bir parça yiyeceğin solunum yoluna kaçmasıyla, çocuklarda ise hem yiyecek hem de oyuncak gibi yabancı cisimlerin ağıza alınmasıyla boğulma gelişebilir. Özellikle 3 yaşın altındaki çocuklarda herhangi bir nesnenin ağıza götürülmesi davranışının yaygın olması nedeniyle boğaz tıkanması riski önemli bir olasılıktır. Boğulma durumunda beyne oksijen gitmemesi sonucu beyin hücrelerinde ölüm başlar ve zaman çok kısıtlıdır. Bu nedenle, doğru müdahalenin hızlı bir şekilde uygulanması hayati önem taşır. Her birey, Heimlich manevrası hakkında bilgi sahibi olmalı ve gerektiğinde yakınındaki bir kişiye bu müdahaleyi yapabilme becerisine sahip olmalıdır. Bu şekilde, hayat kurtaran bir müdahaleye hazırlıklı olabilir.
Heimlich Manevrası Hangi Durumda Uygulanır?
Heimlich manevrası, yabancı bir cisim nedeniyle boğaz veya nefes borusu (trakea) tıkanması yaşayan bir kişinin hava yolunu açmayı hedefleyen bir ilk yardım yöntemidir. Hava yolunun tıkanması, tamamen veya kısmi olarak gerçekleşebilir. Tıkanma durumunda, bilinç hızla etkilenebilir ve zamanında müdahale yapılmazsa yaşamsal riskler ortaya çıkabilir. Genellikle hasta, durumunu ifade edemeyecek veya anlatamayacak durumdadır. Zamanında ve doğru müdahale olmadığında, beyin ve diğer hayati organlara belirli bir süre boyunca yeterli oksijen taşınmaması nedeniyle kalıcı hasarlar, felç gibi sonuçlar görülebilir. Tam tıkanma durumunda nefes alamama, elleri boyna götürme, konuşamama ve morarma gibi belirtiler ortaya çıkar. Bu durumda Heimlich manevrası uygulanır. Kısmi tıkanmalarda ise öksürük meydana gelir ve solunum ve konuşma normal devam eder. Bu durumda hasta öksürmeye teşvik edilir ve öncelikle pozisyonunu korumasına izin verilir. Ancak solunum ve öksürük zayıflarsa veya morarma belirtileri ortaya çıkarsa derhal müdahale edilmelidir.
Heimlich Manevrası Nasıl Yapılır?
Kişi öksüremiyor, konuşamıyor ya da nefes alamıyorsa, özellikle ellerini boğazına götürüp boğuluyormuş sinyali veriyorsa; yalnız değilseniz yanınızdaki kişinin tıbbi yardım çağırmasını sağlayın. Yalnızsanız ilkyardıma başlayın:
- Ayakta ya da oturur pozisyonda olan hastanın arkasında durulur.
- Hastanın öne eğilmesi sağlanır.
- Elin ayası kullanılarak hastanın sırtına (kürek kemiklerinin arasına) hızlı ve kuvvetli şekilde 5 kez vurulur.
- Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakılır, açıldıysa işlem durdurulur.
Tıkanıklık açılmadıysa, aşağıda açıklanan şekilde Heimlich manevrası uygulanır:
- Hastanın arkasından sarılarak gövdesi kavranır.
- Bir el yumruk yapılarak, göbeğin hemen üstüne, başparmak içeri gelecek şekilde yerleştirilir.
- Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır ve aynı anda içe ve yukarı doğru 5 kez bastırılır.
- Hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim dışarı çıkana ve kişi kendi kendine nefes alabilene veya öksürebilene kadar işlem tekrarlanır.
- Hastanın bilinci kapanırsa tıbbi yardım çağırılır ve CPR (temel yaşam desteği) yapmaya başlanılır.
