Dönem dönem sosyal medyada insanların saçlarının diken diken olduğu videoları görüyoruz. Bu tür bir deneyimi yaşamadıysanız şanslısınız, ancak neden ve nasıl gerçekleştiğini merak ediyor olabilirsiniz.

Saç ve vücut tüylerinin bu şekilde havalanması, genellikle yıldırımın yaklaştığı veya düştüğü bir ortamda meydana gelir. Bu olayın arkasındaki temel neden statik elektriktir. Statik elektrik, saçlarınızın ve tüylerinizin birbirine yapışmasına neden olur ve bu enerjinin aniden boşalması, saçların yukarı doğru kalkmasına sebep olur.

Yıldırımla bu durum arasındaki bağlantı, yıldırımın etkisi altındaki bir alanda bulunduğunuzda veya yakınlarda yıldırım düştüğünde statik elektriğin serbest kalmasından kaynaklanır. Bu, vücudunuzun çevresindeki havayı iyonize eder ve saçlarınızın yukarı kalkmasına neden olur.

Yıldırımdan korunmanın en iyi yolu, yıldırımın düşme riski bulunan alanlardan uzak durmaktır. Açık hava etkinlikleri sırasında yıldırım tehlikesine karşı dikkatli olmalı ve güvenli bir iç mekânda olmanız gerektiğinde hemen içeriye girmelisiniz. Bu tür durumlarda açık alanda yüksek bir yerde veya tek başınıza bulunmamalısınız. Güvende olmak için güvenlik talimatlarına uymak çok önemlidir.

STATİK ELEKTRİK NEDİR?

Aslında hepimiz statik elektrik durumunu günlük hayatımızda sıklıkla yaşıyoruz. Kazak giyerken saçımızın elektriklenmesi ya da plastik bir tarağın saçımızı çekmesi hatta özellikle çocuklarda daha sık gördüğümüz kaydıraktan kayarken saçlarının elektriklenmesi statik elektriğin bariz örneklerinden.

Maddeler içerisindeki atomların pozitif ve negatif yükleri bulunur ve bu yükler birbirine eşittir. Pozitif ve negatif yüklerin birbirinden ayrılması durumunda ise statik elektrik ortaya çıkar. İki maddenin temasında bir tarafta aşırı pozitif, diğer tarafta ise negatif yük bırakılır. Maddelerin birbirinden ayrılması durumunda bir tarafta elektron fazlalığı, diğer tarafta elektron azlığı oluşur. Bu durumda da iki ayrı yük birbirini çekip yalıtkan hava boyunca kıvılcım yaparak yük boşaltmak isterler.

Potansiyel farkı az olan durumlarda -kazak ve saç örneği gibi- herhangi bir tehlike ile karşılaşılmaz. Ancak yıldırım çarpması veya iş kazaları potansiyel farkın fazla olduğu durumlarda meydana gelebilir ve bu da büyük tehlikeler oluşturur.

YILDIRIMDAN NASIL KORUNABİLİRSİNİZ?

Açık arazide ve denizde olmak, tarlada ağır iş makineleri kullanmak, telefonla konuşmak ve elektrikli aletleri tamir etmeye çalışmak yıldırım çarpma riskinin en yüksek olduğu şeylerdir. Diyelim ki saçınız kabardı veya diğer belirtilerden birini yaşadınız anda “Yıldırımdan korunmak için ne yapmamız gerekiyor?” diyorsanız işte cevapları:

• Hemen bir binaya veya araca girin. Sığınacak yeriniz yoksa da yere çöküp kapanın ama asla yere uzanmayın. Ayaklarınızı birleştirin, parmak ucunda durun ve kafanızı dizlerinizin arasına kapatın. Amacınız en az şekilde yer kaplamak olmalı.
• Ağaçlardan uzak durun. Eğer ormanda iseniz de tek başına bir ağacın altına girmek yerine alçak ağaç kümeleri arasındaki boşluklara veya yere en yakın ağacın altına sığının.
• Metal veya elektrik üretebilen herhangi bir cisme temas etmeyin.
• Kalabalıksanız herkesle aranıza en az 1,5 metre mesafe koyun.
• Evde iseniz pencere ve kapıları kapatın.
• Soba, radyatör, şömine, metal boru, lavabo, prize takılı aletler ve kablolu telefonlardan uzaklaşın.
• Bulaşık yıkamayın ve duş almayın.
• “İpte çamaşırım vardı, yağmur bastırmadan alayım.” demeyin ve çamaşır ipinden uzak durun.
• Araç içerisindeyseniz de bir yere kıpırdamayın ve araçtan çıkmayın. Ancak metal çerçevenin vücudunuza temas etmemesine özen gösterin.