Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü Dr. Şebnem Gümüşçü, çocukların kişisel, öz-bakım ve sosyal gelişimlerinin sağlıklı olması açısından tuvalet eğitiminin nasıl verildiğinin önemli olduğunu söyledi.
Gümüşçü, "Tuvalet eğitiminde kritik nokta, doğru zamandır. Tuvalet eğitimi ne erken ne de geç verilmelidir. Her çocuğun biricikliği ve her ailenin dinamikleri birbirinden farklı olsa da temelde doğru olan, 18 aylıktan küçük çocukların kas kontrolünü sağlayamamalarıdır. Çocuklarda tuvalet eğitimine bir buçuk yaşından önce başlanmamalıdır. Tuvalet eğitiminin 3 yaşından daha geç olmaması da önemlidir. Ancak özel gereksinimli çocuklarda yaş değil, gelişim özellikleri dikkate alınarak daha geç eğitim verilmesi mümkün olabilmektedir" diye konuştu.
Kriter alınması gerekenler
Tuvalet eğitimine başlandığında bezin tamamen çıkartılması ve belli zaman aralıklarında çocuğun çiş ve kaka için tuvalete götürülmesi gerektiğini ifade eden Gümüşçü, "Çocuk bezliyken gözlem yapılarak çiş ve kaka saatleri belirlenmeli ve tuvalet eğitime başlandığı zaman bu saatler dikkate alınmalıdır. Çocuk altına kaçırdığı zaman kızmadan, bağırmadan, sakin bir şekilde 'Çişini tuvalete yapman gerekiyor' diyerek üstü değiştirilmelidir. Çocuk, 'otur-gel-bak-ver-al' gibi basit tek aşamalı yönergeleri anlayıp yerine getiriyorsa, klozete oturmada sorun yaşamıyorsa, ıslaklıktan rahatsız oluyorsa tuvalet eğitimine hazır olduğu düşünülebilir. 'Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun konuşması gerekiyor, çişini kakasını söylemesi gerekiyor' diye düşünülmemeli, çocuğun söylenilen uyarıları yerine getiriyor olması, 18 aylıktan büyük olması ve ıslaklıktan rahatsız olması kriter olarak alınmalıdır. Çocuğu tuvalet eğitimine hazırlamak için ise bezli ve giysili halde klozet kapağı kapalıyken tuvalete oturtulabilir, bir oyuncağı 'çişi, kakası gelmiş' diyerek tuvalete götürülebilir" dedi.
Ebeveynin de hazır olması gerekiyor
Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olması durumunda bir haftada da öğrenebileceğini ancak bu sürenin bir ay da sürebileceğini söyleyen Dr. Gümüşçü, "Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olması kadar ebeveynin de hazır olması önemlidir. Bu süreçte ebeveyn sabırlı olmalı, çocuğuna gösterdiği ilgi ve sevgi çocuğun altına kaçırmasıyla değişmemeli, olumsuz olmamalıdır. Çocuk ve aile, tuvalet eğitimine hazır ise bu süreç kolay, hızlı ve eğlenceli geçecektir. Ailelerin bu süreci, profesyonel destek alarak daha sorunsuz geçirmeleri mümkündür ve aileler destek almaktan çekinmemelidir. Aileler, bu sürecin geçici olduğunu hatırlamalı hem çocukları hem de kendileri için tuvalet eğitimini öğretici ve eğlenceli bir hale getirebilmeliler" diye konuştu.
Yapılmaması gerekenler değil, yapılması gerekenler söylenmeli
Çocuklarla tuvalet eğitiminde olumlu iletişim kurulması gerektiğini kaydeden Gümüşçü, tuvalet eğitiminde yapılmaması gerekenlerin değil, yapılması gerekenlerin söylenmesinin önemli olduğunu söyledi. Çok titiz olunması ve çocuk üzerinde baskı kurulması, bu dönemdeki çocukların daha fazla inatlaşmasına ve olumsuz davranışlar sergilemelerine neden olabileceğini belirten Gümüşçü, şunları söyledi:
"Pis, kötü, ayıp gibi ifadelerin kullanılmaması, çocuğun yaşına ve gelişim özelliğine uygun olarak kısa ve net bir şekilde dışkılamanın sağlığımız için öneminin anlatılması, çocuğu utandıracak ifadelerden kaçınılması, çiş ve kakasını tuvalete yaptığı zamanlarda abartılmadan ödüllendirilmesi, tuvalet eğitiminin hayatın odak noktası haline getirilmemesi önemlidir. Çocuğun fiziksel hareketlerinin arttığı, bağımsızlaştığı, kendi başına başardığı görevlerin olduğu 2 yaş döneminde başlanılan tuvalet eğitimi çocukla inatlaşmadan, baskı kurmadan geçirilmesi önemlidir. Tuvalet eğitiminde çocukla doğru iletişim kurulması çocuğun özgüvenli, uzlaşmacı, sosyal ve isteklerini ifade edebilen, problem çözebilen biri olmasını sağlayacaktır. Ancak bu dönemde baskı kurulması, olumsuz ifadelerin sıklıkla söylenmesi, çok titiz davranılması, çocukların kendini sevmemesine, yaşıtları ve yetişkinlerle olumsuz ilişkiler kurmasına, yeniliklere açık olmamasına, öz-bakım becerilerini geç kazanmalarına neden olabilir."