Gümüşhane Üniversitesi akademisyenleri, arkeolojik sit alanı ilan edilen Krom Vadisi'nde bulunan 40 kilisenin depremlerden nasıl etkilendiğini belirlemek amacıyla kapsamlı bir araştırma yürütüyor.
Krom Vadisi'nde, Türk ve Rum nüfusunun geçmişte birlikte yaşadığı dönemden kalma birçok kilise yer alıyor. Bu yapılar, özellikle 6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra üniversite araştırmacılarının odak noktası haline geldi.
Akademisyenler, "Değiştirilmiş Ağırlıklı Diferansiyel Evrim Kullanarak Tarihi Yapıların Görünürlüğünün Optimize Edilmesi: Gümüşhane" başlıklı projeyle, dronla elde edilen görüntülerden 3 boyutlu kilise modelleri oluşturdu. Bu modeller yapay zekâ yardımıyla analiz edilerek kiliselerin yapısal durumu, konumları ve birbirleriyle olan görsel ilişkileri incelendi.
Araştırmalarda, kiliselerin birbirini görecek şekilde üçgen formda yerleştirildiği ve Soruhan Kilisesi'nin merkez noktada konumlandığı tespit edildi. Ayrıca kiliselerin, yağış ve ani su baskınlarından etkilenmeyecek şekilde planlandığı belirlendi.
Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Akif Günen, şimdiye kadar 40 kilisenin hem yerden hem de havadan görüntülendiğini belirterek şunları söyledi:
"Bizim tespit edemediğimiz kiliseler var. Onlar da o bölgelerde olsaydı, muhtemelen mevcut görünürlük yüzde 80'in üzerinde olacaktı. Yaptığımız analizler, hidrolik tespitlerle bu kiliselerin rastsal akış içerisinde olmadığını, yani bir su gelmesi ve yağış durumunda kiliselerin sudan etkilenmeyecek şekilde inşa edildiğini tespit etmiş olduk."
İnşaat Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Kaşif Furkan Öztürk de, Kahramanmaraş depremlerinin ardından tarihi yapıların depreme karşı dayanıklılığını araştırmaya başladıklarını ifade etti. Öztürk, "Sadece mevcut, ayakta olan binalar zarar görmüyor. Tarihi ve kültürel mirasımız da depreme bağlı olarak ciddi zararlar görüyor" dedi.
Öztürk ayrıca, Gümüşhane'deki önemli tarihi yapıların Satala Antik Kenti ile Krom Vadisi’nde yoğunlaştığını aktardı.
Maden Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Şener Aliyazıcıoğlu ise, tarihi yapıların çoğunun kaya zemin üzerine inşa edildiğini belirtti. Aliyazıcıoğlu, "Yapıları tahribatsız yöntemlerle inceledik. Aynı zamanda binaların konumlarıyla da ilgili bir çalışma yaptık ve bütünleşik olarak bir araya getirmeye çalıştık" dedi.
Çalışmanın 2026 yılında tamamlanması planlanıyor. Araştırmacılar, sonuçların kültürel mirasın korunması ve turizme kazandırılması açısından yol gösterici olmasını hedefliyor.