Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Başkanı Emin Koramaz, maden faciasına ilişkin yaptığı açıklamada, madencilerin göz göre göre ölüme yollandığını ifade ederek “‘Bir ülkeyi tanımak istiyorsanız, o ülkede insanların nasıl öldüğünü bakın’ derler. Tanıyın işte. Bizim ülkemizde insanlar, evine üç kuruş ekmek parası götürebilmek için yerin yedi kat dibinde ölüyorlar. Bizim ülkemizde insanlar işyerlerinin güvensizliği, yetkililerin sorumsuzluğu, patronların açgözlülüğü nedeniyle ölüyorlar. Bizim ülkemizde insanlar siyasi iktidarın rant hırsı nedeniyle, insan hayatını umursamazlığı nedeniyle ölüyorlar. Bizim ülkemizde insanlar kanunlar işletilmediği için, sorumlular cezalandırılmadığı için ölüyorlar. ‘Kaza’ diyorlar, ‘fıtrat’ diyorlar. Tüm bu sözler yaşanan faciaların arkasındaki sorumluları gizlemek için söyleniyor. Gerekli önlemleri almadan, denetim yapmadan, güvenli koşulları oluşturmadan madencileri yerin yüzlerce metre altına gönderirseniz buna kaza diyemezsiniz. Bunun adı düpedüz cinayettir. Her cinayette olduğu gibi bunun da mutlaka faili vardır. Madenci kardeşlerimizi göz göre göre ölüme yollayanlar bu cinayetin sorumlusudur. Madende güvenlik önlemlerini almayanlar bu cinayetin sorumlusudur. Ve elbette madenleri vahşi bir sömürü ve rant kaynağı olarak kullanan siyasi iktidar bu cinayetin sorumlusudur” açıklamasını yaptı.
‘Üzgün ve öfkeliyiz’
Cumhuriyet'ten Sena Tufan'ın haberine göre, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, “Üzgün ve öfkeliyiz. Çünkü her büyük kıyımın ardından ‘Gerekli önlemler alınacak’ dendiğine ve sonrasında her şeyin eskisi gibi devam ettiğinin tanığıyız. Öfkeliyiz çünkü tarihin en büyük iş cinayeti olan Soma’da bile tek tutuklu kalmadığının, 301 işçinin canının sorumlusu olarak kimsenin hesap vermediğinin, tek bir idarecinin bile görevden alınmadığının, istifa etmediğinin tanığıyız. Öfkeliyiz çünkü bu memleketin normali, madencilerin kaderi haline getirilmeye çalışılan ölümlerin önlenebilir olduğunu biliyoruz, yıllardır defalarca dile getirdiğimiz, meydanlarda haykırdığımız önlemlerin alınmadığının tanığıyız. Öfkeliyiz çünkü insan yaşamı için alınması gereken, aklın ve bilimin emrettiği önlemlerin, sadece ve sadece maliyet artmasın, işçilerin söz hakkı olmasın, kârlarımız azalmasın diye alınmadığının farkındayız” dedi.
‘Metan gazı oranı yüzde 2’yi geçmiş’
TMMOB Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel, havalandırma planına ulaşamadıkları için detaylı bir inceleme yapamadıklarını kaydetti. Yüksel, madenin kamuya ait olduğu için yönergelere ve ulusal işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatlarına uyarak titizlikle çalışılması gerektiğini kaydetti.
Yüksel, “Sonuç olarak burada ihmal nedeniyle oluşmuş bir kaza var. Kazanın meydana geldiği yer belli. Ancak incelemeler tamamlanmadığı için grizu patlaması olduğu dışında bir değerlendirme yapılamaz" dedi. Patlamanın maden sahasındaki metan gazı oranının yükselmesi sonucu olduğunu ancak hangi nedenden kaynaklandığının detaylı incelemeler sonucu belirleneceğini söyledi.
Yüksel, “Metan oranı yüzde 2’yi geçtiğinde, havalandırma hariç elektriklenme sisteminin kapatılıp ocağın tahliye edilmesi yasal zorunluluk. Burada patlama olduğuna göre de metan gazı oranı yüzde 2’nin üzerine çıkmış. Fakat aniden bir çıkış mı olmuş yoksa yavaş yavaş bir çıkış olmuş da bu gözden mi kaçırılmış ya da tazyikleme sistemi sensörlerle tespit edilememiş mi gibi sonuçlara henüz ulaşamadık. Bu yapılacak incelemelerden sonra ortaya çıkarılacak. Ancak biliyoruz ki iki ihmal var. Bir gazın yükselmesi, iki ateşin gazı patlatması. Bu iki ihmal olmasaydı zaten böyle bir kaza olmazdı” diye konuştu.
Akıllara Yusuf Yerkel'i getirdi
Bartın’daki maden faciası akıllara dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan’ın özel kalem yardımcısı Yusuf Yerkel’i getirdi. Yerkel, 13 Mayıs 2014’te Soma’da 301 maden işçisinin hayatını kaybettiği faciada, madenci Erdal Kocabıyık’a tekme atmıştı. Yerkel, olayın ardından “ayağı incindiği” gerekçesiyle yedi gün iş göremezlik raporu almış, tekmelediği madenci hakkında “kamu malına zarar vermek” suçlamasıyla 10 ay hapis ve para cezası çıkmıştı. Yerkel, 2022 yılının başında Frankfurt’a “ticari ataşe” olarak atandı.
Yandaştan bir garip soru
Facianın ardından bölgeye giden A Haber muhabiri, “Aşağıda nasıl bir hava var, nasıl bir ortam” sorusuyla tepki çekti. Muhabirin Çinli maden mühendisine yönelttiği, “Çin’de yaşayan ailesiyle nasıl hasret gideriyor, özlem var mı? Çocukları da kendisi gibi maden mühendisi mi olacak” soruları sosyal medyada yankı uyandırdı.
AKP döneminde 1989 can kaybı
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), AKP’nin iktidar olduğu yıllarda en az 1989 maden işçisinin iş cinayetlerinde yaşamını yitirdiğini açıkladı. İSİG’in verilene göre, 2005 yılında 121, 2010’da 125, 2014 yılında Soma’da yaşanan maden faciası ile birlikte 386 maden işçisi ihmaller nedeniyle hayatını kaybetti. Verilerde 15 Ekim 2022 itibarıyla ise 97 maden işçisinin hayatını kaybettiği belirtildi.
İşçileri savunanlar hapiste
Facianın ardından Soma davasının yeniden yargılamadaki ikinci duruşması sonrası açıklama yapan Can Atalay’ın konuşması gündem oldu. Soma’daki madencilerin avukatı olan ve şu anda Gezi davası nedeniyle tutuklu bulunan Atalay, “Türkiye’de en ucuz maliyet kalemi işçi canı. Bu düzen böyle gitmez. İşçilerin canını hiçe sayarak bu ülkeyi kalkındıramazsınız. Sadece cebinizi dolduruyorsunuz. Bu ülkede kimse ekmeğini kazanırken öldürülmesin diyedir davamız. Sizi unutmadık. Adalet önünde adil bir şekilde hesap vereceksiniz” demişti.
Babalarını kaybedenlere eğitim bursu
Türk Eğitim Derneği (TED) Amasra’da meydana gelen maden faciası sonrası babalarını kaybeden çocuklara eğitim bursu vereceklerini duyurdu.
TED’den yapılan yazılı açıklamada, “13 Mayıs 2014 tarihinde Soma’da yaşanan maden faciası sonrasında ‘Soma’nın evlatları artık hepimizin evladı’ demiş ve babalarını yitiren evlatlarımıza halen sürmekte olan burs desteğimizi vermeye başlamıştık. Amasra’da yaşanan maden faciası sonrasında da babalarını yitiren evlatlarımıza eğitim bursu vererek sahip çıkacağımızı, kamuoyuna saygıyla duyuruyoruz” ifadeleri kullanıldı.
Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek de sosyal medya hesabından faciada yaşamını yitirenlerin çocuklarına eğitim bursu sağlayacaklarını duyurdu.