Tapu dairelerinde ve adliyelerde yıllardır en çok tartışılan ve mağduriyet yaratan konulardan biri olan "vekaletle habersiz satış" olaylarına karşı devletten köklü bir çözüm geldi. Vatandaşların "Ben vekili azletmiştim ama tapuda görünmemiş", "Eski vekilim benden habersiz evimi satmış" şeklindeki yakınmaları, tapu sisteminde tarihi bir değişikliği zorunlu kıldı.
Hürriyet Gazetesi yazarı Oya Armutçu, bugünkü köşesinde Tekirdağ Barosu avukatı Ergün Vardar'ın aktardığı bilgiler ışığında 'Türkiye Azil Sistemi'ni ve uygulamanın detaylarını kaleme aldı.
ESKİ SİSTEMDEKİ 'ZAMAN BOŞLUĞU' DOLANDIRICILARA KAPI AÇIYORDU
Yeni sistemin önemini anlamak için eski sistemdeki açıkları bilmek gerekiyor. Eskiden vatandaş notere gidip vekilini azletse (görevden alsa) bile, bu kritik bilgi her tapu müdürlüğüne anında ulaşmıyordu. Fiziki defterlerin kullanımı, elektronik kayıtların senkronize olmaması ve kurumlar arası yazışmalardaki gecikmeler, kötü niyetli kişiler için bir fırsat doğuruyordu.
Bu boşluktan yararlanan yetkisiz kişiler, azledilseler bile bir gece içinde evi satabiliyorlardı. Sonuç ise; habersiz satılan mülkler, açılan davalar ve yıllarca süren mağduriyetler oluyordu.
'TÜRKİYE AZİL SİSTEMİ' NEDİR VE NEYİ DEĞİŞTİRDİ?
Devreye alınan Türkiye Azil Sistemi, vekalet veren kişinin vekilini azletmesi durumunda, bu bilginin saniyesinde tüm Türkiye’deki tapu müdürlüklerinde görünmesini sağlayan ulusal bir elektronik bildirim ağıdır. Bu sistemin temel amacı sahtecilik, yetki kötüye kullanımı ve hak kayıplarını kesin olarak önlemektir.
Sistemin getirdiği en büyük devrim ise eşzamanlılık. Artık bir vatandaş vekilini azlettiği anda, bu bilgi tüm tapu müdürlüklerinin ekranına aynı anda düşüyor.
Somut bir örnekle sistem şöyle işliyor:
Ayşe Hanım, şehir dışında yaşadığı için İstanbul’daki dairesini satması amacıyla bir yakınına vekâlet verdi. Ancak bir süre sonra güveni sarsıldı ve vekâleti iptal etti. Eski sistemde bu azil işlemi başka şehirdeki tapu dairesinde hemen görünmeyebilir ve eski vekil işlem yapabilirdi. Yeni sistemde ise Web Tapu’dan yapılan azil, tüm Türkiye’de anında geçerli oluyor. Ankara’daki bir azil işlemi, aynı saniyede Edirne’deki memurun ekranında kırmızı alarm veriyor. Böylece eski vekil tapunun kapısından içeri bile giremiyor.
AZİL BİLDİRİMİ NEREDEN VE NASIL YAPILIR?
Vatandaşlar vekalet görevini sonlandırmak (azil) için şu kanalları kullanabilir:
- Noterler,
- Konsolosluklar,
- Herhangi bir tapu müdürlüğüne bizzat başvuru,
- Web Tapu sistemi.
Faks, e-posta veya kuruma dilekçe göndermek suretiyle yapılan azil bildirimleri hukuken geçersizdir.
EVDEN ÇIKMADAN TÜM VEKALETLERİ İPTAL EDİN
Sistemin vatandaşa sağladığı en büyük kolaylık Web Tapu üzerinden işlem yapabilme özgürlüğüdür. Vatandaşlar evlerinden çıkmadan, tek bir işlemle verdikleri tüm vekaletleri iptal edebilmektedir.
- Tek tuşla genel iptal: Web Tapu üzerinden yapılan azil işlemi, daha önce verilmiş tüm vekaletnameleri kapsar ve ek bir işleme gerek kalmaz.
- Gurbetçiler için hayati kolaylık: Örneğin yurt dışında yaşayan Mehmet Bey, Türkiye’deki arsası için yıllar önce verdiği ve unuttuğu bir vekaleti, yeni sistemle e-Devlet üzerinden görüntüleyip anında kontrol edebilir. Geçerliliğini yitirmesini istiyorsa anında iptal ederek sürpriz satış riskini ortadan kaldırır.
Yalnızca belirli bir taşınmazı veya belirli bir vekili kapsayan "sınırlı iptaller" için tapu müdürlüğüne bizzat gitmek gerekmektedir.
1 OCAK 2023 ÖNCESİ VE SONRASI AYRIMINA DİKKAT!
Tapu dairelerinde azil kontrolü yapılırken vekaletnamenin tarihine göre iki farklı prosedür uygulanmaktadır:
- 1 Ocak 2023 öncesi vekâletnameler: Hem fiziki azil sicili (defterler) hem de TAKBİS elektronik kayıtları birlikte kontrol edilir.
- 1 Ocak 2023 sonrası vekâletnameler: Sadece elektronik ortamda kontrol yeterlidir. Sistem bu sayede sadeleşmiş ve hızlanmıştır.
- Yabancı uyruklular: Yabancılar söz konusu olduğunda tarih fark etmeksizin hem fiziki hem de elektronik kayıtların kontrolü zorunludur.
MERAK EDİLEN SORULAR VE YANITLARI
Hürriyet yazarı Oya Armutçu, sistemle ilgili merak edilen diğer kritik soruları da şöyle yanıtladı:
- Vekalet veren kişi, vekili istediği zaman azledebilir mi?
Evet. Türk Borçlar Kanunu’nun 42. ve 512. maddeleri çok açıktır. Vekâlet veren kişi, herhangi bir sebep göstermeksizin her zaman ve tek taraflı olarak vekili azledebilir.
- Azil sonrası aynı vekil yeniden atanabilir mi?
Evet, aynı kişi tekrar vekil tayin edilebilir ancak bunun için mutlaka yeni bir vekâletname düzenlenmesi gerekir. Eski vekaletname canlandırılamaz.
- Tapuya bizzat başvuruda hangi bilgiler isteniyor?
Tapu müdürlüğüne giderek azil işlemi yapmak isteyenlerden şu bilgiler zorunlu olarak istenir:
- Ad – Soyad,
- T.C. Kimlik Numarası,
- Azledilen vekilin bilgileri,
- Vekâletnamenin tarih ve numarası.
Bu başvurular Web Tapu’ya yönlendirilmeden doğrudan işleme alınır.
- Azil talebi hangi durumlarda kabul edilmez?
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne doğrudan yapılan şahsi başvurular kabul edilmemektedir. Bu kişilere işlemin tapu müdürlüklerinden veya Web Tapu üzerinden yapılması gerektiği yazılı olarak bildirilir.
- Vekâlet iptali için avukat şart mı?
Hayır, vatandaş işlemi kendisi yapabilir. Ancak birden fazla taşınmazın olduğu, özel sınırlamaların bulunduğu veya ihtilaf riskinin olduğu durumlarda bir avukattan destek almak faydalı olacaktır.
Türkiye Azil Sistemi ile birlikte, tapu işlemlerinde vatandaşın en büyük korkusu olan "habersiz satış" riski büyük ölçüde ortadan kaldırılmıştır.