Ekonomist Selçuk Geçer, Savaş Kerimoğlu ile Günaydın Türkiye programında konut piyasasında yapılan manipülasyonu anlattı. "Barınma hakkı insanların elinden alınmış durumda" diyen Geçer, "Ne yazık ki konut piyasasında inanılmaz bir manipülasyon var. Hem satıcı cephesinde hem de kiracı cephesinde korkunç bir manipülasyon var" ifadesini kullandı.
"Devlet neden hala bu konuyu regüle etmiyor anlamak mümkün değil. Enflasyonun yüzde 14 olduğu ortamda kiralar neredeyse yüzde yüz çatır çatır artıyor" diyen Geçer, şöyle devam etti:
"Peki nasıl artıyor bu kiralar?"
"Kiracısını çıkartan adam, kirasını direk yüzde yüz, yüzde yüz elli arttırıyor, bir anda güncelliyor yani öyle zam falan yapmıyor. Diyelim ki kiracısı 1000 TL ye oturuyor 1 yıl sonra çıkıyor çıktığında oranın kira değeri 4000-5000 TL oluyor.
Bu bir manipülasyondur aslına bakarsan çünkü bir iki kişi bunu yapıyor ondan sonra sürü psikolojisiyle herkes bunu yapmaya başlıyor ve fiyatlar suni bir şekilde yükseliyor.
“Devlet sessiz kalıyor”
Kiraların, enflasyonun üzerinde yükselmesine devlet sessiz kalıyor, ya da satış fiyatlarının enflasyonun çok çok üzerinde olmasına devlet sessiz kalıyor bunu anlamak mümkün değil."
Geçer, Kerimoğlu'nun "Peki buna müdahale etme şansı var mı? Belirli bir düzenleme yapıp fiyat istikrarı sağlanabilir mi?" sorusuna ise şu yanıtı verdi:
"Kiralar genelde fiyatlara göre belirleniyor, yani çarpan etkisiyle kirayı belirliyorlar, diyor ki benim evimin değeri 100 bin TL ise kira değeri de 20 yılda kendisini karşıladığını var sayarsak, 20 yıl bölü 12 yapıyor aylık değerini buluyor, Türkiye’de böyle bir matematik uygulanıyor.
Aslında bu işin ortalaması bir evin fiyatının kendisini 12 yılda kirayla amorti etmesidir. Bizde şöyle yapılıyor, satış fiyatı belirlenirken 20, 25, 30 yıl üzerinden hesaplanıyor ama kira fiyatı belirlenirken 12 yıl üzerinden hesaplanıyor bu da fiyatı yükseltiyor. Ya da bir diğeri faize göre hesap yapıyor.
“Devlet ne yapabilir sorusunun cevabı gayet basit”
Devlet, bu fiyat artışlarını desteklemek yerine, bunlara yol vermek yerine, çanak tutmak yerine hatta kendileri de bu işin önünden gitmek yerine bir an önce regülatör kurumlarını devreye koyması gerekir.
Normal koşullarda Türkiye’de uzun yıllar boyunca TOKİ, emlak konut gibi kurumların yaptığı iş buydu yani fiyatları yükseltmek yerine fiyatları düşürmek için bu kurumlar vardı. Fırsatçı müteahhitlere göz açtırmazlardı. Bizde şu an TOKİ, emlak konut gibi kurumların fiyatları normal piyasadaki müteahhitlerin fiyatından daha pahalı olduğu için müteahhitler de onları takip etmeye başlıyor. Yani enflasyon falan hak getire. Konut sektöründe devlet eliyle yapılan bir fiyat istikrarsızlığı var."