Seçim kanununda değişiklik çalışması MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin 15 Mayıs 2020’de, milletvekili transferini önlemek için yasa değişikliği yapılması çağrısı ile gündeme gelmişti. Bahçeli’nin açıklamasının ardından AKP tarafından bu konuda hukuki bir çalışma başlatıldığı bilgisi paylaşıldı.
Birçok değişiklikten vazgeçildi
AKP ile MHP’nin yaklaşık 15 aydır üzerinde çalıştığı seçim ve siyasi partiler kanunu çalışmasında; dar-daraltılmış bölge, ittifak içi baraj getirilmesi gibi birçok değişiklikten vazgeçildi.
AK Parti ve MHP’nin 1 yılı geçen seçim kanununda değişiklik çalışmasına muhalefet hep mesafeli yaklaştı. Muhalefet temsilcileri, “oy kaybeden AK Parti ve MHP’nin yasa değişikliği ile kendilerine kazandıracak formül aradıkları” yorumunda bulundu, çalışma “siyasi mühendislik” eleştirilerine neden oldu.
Seçim barajı yüzde 7 oldu
Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'nın haberine göre, iki parti heyetlerinin yürüttüğü çalışmada en önemli başlıklardan biri 'dünyanın en yüksek oranı' olarak ifade edilen yüzde 10 seçim barajının düşürülmesiydi.
AKP'nin yüzde 7 veya 5’e düşürülmesi şeklinde alternatifli önerilerinde uzun süre iki partinin de yüzde 5’te mutabık kaldığı yönünde bilgiler geldi. Ancak sürpriz açıklamalarla bu oran değişti. Önce Cumhurbaşkanı Erdoğan daha sonra MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli seçim barajının yüzde 7 olarak belirleneceğini duyurdu. Böylece seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürüleceği netleşmiş oldu.
İttifak içi barajdan vazgeçildi
AKP kulislerinde konuşulanlara göre seçim barajındaki 3 puanlık sınırlı düşüş, bunun dışında yapılmak istenen bazı değişiklikleri de engellemiş oldu. Edinilen bilgiye göre barajın yüzde 7 olarak belirlenmesi ile ittifak kuran siyasi partilere belli oranda baraj getirilmesi önerisi rafa kalktı.
MHP'den dar ve daraltılmış bölgeye veto
Çalışmanın önemli başlıklarından biri de dar ve daraltılmış bölge seçim sistemleriydi. Türkiye’nin seçilecek milletvekili sayısı kadar 'seçim bölgesi'ne ayrılmasını sağlayan dar bölgeye MHP’nin sıcak bakmadığı biliniyordu. Görüşmelerde bu konuda ilerleme sağlanamadı, MHP, Türkiye sosyolojisinde etnik, mezhepsel ayrımcılığı körükleyeceğini savunduğu sisteme 'hayır' dedi.
AKP ısrarcı olmadı
AKP’nin 7 vekilli seçim bölgelerinden oluşacak daraltılmış bölge önerisi üzerinde de müzakereler yapıldı. İstanbul’un 14, Ankara’nın 5, İzmir’in 4 seçim çevresine ayrılması gibi sonuçlar doğuracak sisteme dair çeşitli simülasyonlar üzerinde çalışıldı. Ancak daraltılmış bölge seçim sisteminde de AKP ısrarcı olmadı.
İlçe seçim kurulu başkanları ataması masada
Öte yandan bazı YSK yetkileri ile ilgili değişiklik üzerinde ise müzakereler sürüyor. Mevcut sistemde il ve ilçe seçim kurulu başkanları “en kıdemli hakim” kuralına göre atanıyor. AKP ise ildeki en kıdemli 3 ya da 5 hâkim arasından birinin seçim kurulu başkanı olarak görevlendirilmesi gibi yeni formüller öneriyor.
Seçim güvenliği
Formüller arasında yaş, kıdem sınırlamasının kaldırılması da var. Daha demokratik bir sistem olacağı ifade edilen bu değişiklik önerisine MHP’nin de sıcak baktığı ifade ediliyor. Ancak muhalefet böyle bir değişikliğin seçim güvenliğinin tartışılmasına yol açacağını, en başta seçime müdahale algısı yaratacağını savunuyor.
Transfer yasağından vazgeçilmedi
Çalışma kapsamında yüzde 3 oy alan siyasi partilere hazine yardımı kuralının da yeni belirlenecek baraja göre değiştirilmesi gündeme geldi. Bu değişiklikten de vazgeçilirken
milletvekillerinin partisinden istifa ettikten sonra belirli bir süre başka partiye geçiş yapamamasını sağlayan “transfer yasağı” ve siyasi partilere seçime katılma yeterliliği imkanı veren Meclis’te grup olma şartının kaldırılması gibi değişikliklerin ise taslakta yerini koruduğu biliniyor.