Cumhur İttifakı Seçim Kanunu'nda değişiklikler içeren kanun teklifini dün TBMM'ye sundu. Seçim barajının yüzde 7'ye indirileceği aylar öncesinden belliydi. Ancak teklifin neden sır gibi saklandığı, aleniyet kazanınca anlaşıldı.
Beş yıl önce Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilirken, temsiliyeti arttıracağı gerekçesiyle kabul edilen ittifaklar düzenlemesi bu teklifle işlevsiz kılınıyor.
Teklifin 2. maddesinde, 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu'nun 34. maddesinin 1. fıkrası değiştiriliyor. Mevcut yasada, ittifakın toplam oyu ülke barajını geçtiği takdirde milletvekilleri ittifak üyesi partilerin oy oranlarına göre pay ediliyor. Teklif yasalaşırsa her partinin milletvekili çıkarması için seçim çevresinde de D’Hondt sistemine göre oluşan doğal barajı geçmesi gerekecek.
Cumhur'un üç amacı
Millet İttifakı'nın kurduğu altılı masanın altına dinamit yerleştiren Cumhur İttifakı, şu hesabı yapıyor: Saadet, Gelecek ve DEVA partileri yüzde 7'ye ulaşamayacağı için Millet'ten ayrılarak, tek çatı altında seçime girebilir. Üç parti barajı geçse bile yüksek sayıda milletvekili çıkaramayabilir.
Hem Millet İttifakı bölünür hem de altılı masa dağılır.
Bu birinci amaç.
İkincisi...
Bu partiler CHP ve İyi Parti'nin listelerinden seçime katılabilir. Ancak o durumda SP, Gelecek ve DEVA'ya oy vermeyi düşünen AK Partili ve MHP'li küskünler partilerinde kalabilir. Anketlerde 'Kararsızlar' yüzdesi içerisinde yer alan bu kütle kerhen de olsa bir kez daha Cumhur'a oy verebilir.
Üçüncüsü...
Artık oylarla CHP ve İyi Parti'nin milletvekili kazanması engellenerek, TBMM'deki çoğunluk sağlanır.
MHP'li Yıldız: CHP'ye gitsinler
Teklifi hazırlayan iki isimden biri olan MHP Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız'a "Değişiklik neden 2017'de yapılmadı?" diye sordum.
Şu yanıtı verdi:
"Böyle parti enflasyonu, pazarlık partileri yoktu. 'İttifak kurmakta zarar yok' denildi. Onda bile 30 milletvekili adayı seçimi helal şekilde kazandığı halde meclise gelemedi. 30 milletvekili ise kazanamadığı halde başkasının yerine geldi. Aşkın temsille karşı karşıya kaldık."
Pazarlık partileri ile kimi kastettiğini sordum.
İsim vermedi.
Dedi ki:
"Bazı partilerde iktidar mücadesinde istediğini bulamayanlar artık oyların cazibesiyle 'Kendime yer bulurum' diyor. Bunun için parti kuruyorlar."
Yıldız, "Artık oylardan netice alamadığını anlayanlar CHP listesinden seçilecek yerler için pazarlığa girecek" dedi.
"İttifakın mantığı ve yararı kalmayacak" yorumunu yaptım.
Yıldız, şunları söyledi:
"Önümüzdeki günlerde bazı siyasi çalışmalara tanık olabiliriz. Eğer bunlar kamuoyu şirketlerine inanıyorlarsa üçüncü ve dördüncü ittifakı meydan getirebilirler. Buyursunlar."
Kılıçdaroğlu: 12 Eylül hukukunun devamı
Feti Yıldız ve AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı'nın teklifi açıkladığı sırada CHP'nin Merkez Yürütme Kurulu (MYK) toplantısı vardı. Kılıçdaroğlu'nun ilk tepkisi şöyle oldu:
"Bu 12 Eylül darbe hukukunun devamıdır. Erdoğan, gidişini engellemeye çalışıyor. Ne yaparsa yapsın fayda etmeyecek. Göreceksiniz, halk bu adamı gönderecek."
CHP Genel Başkan Yardımcısı Oğuz Kaan Salıcı, AK Parti'nin birinci olacağı, daha fazla milletvekili çıkaracağı inancıyla teklifi getirdiğini vurguluyor.
Salıcı, "2018'deki seçim sonucuna göre hesap yapıyorlar. AKP de MHP de eriyor. Bu hesap yanlış" diyor.
CHP ne yapacak?
Salıcı, son seçimde SP'nin CHP, DP'nin de İyi Parti listelerinden adaylar gösterdiğini hatırlatarak, "Teklifi geçirirlerse sisteme adapte oluruz. İttifakı masa başı operasyonlara kurban etmeyiz" diyor.
Baraj yüzde 5'e düşer mi?
DEVA Sözcüsü İdris Şahin, teklif yasalaştığı takdirde ittifakın esprisinin kalmadığını ifade ediyor. Ancak Şahin'e göre ortak cumhurbaşkanı hedefi ortadan kalkmıyor.
Şahin, "Partiler seçime ayrı girseler bile birliktelik tek cumhurbaşkanı adayı çıkaracak. Bu milleti motive eden hadise, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ve cumhurbaşkanının değişmesi. Herkes sözünün arkasında duracaktır" diyor.
Şahin, seçmenlerin CHP'ye oy vermeyeceği yorumuna itiraz ediyor. "Öyle bir noktaya geldikten sonra millet CHP'ye, MHP'ye bakmaz" diye ekliyor.
Şahin, TBMM'de barajın yüzde 5'e inebileceğini savunuyor.
"Çünkü" diyor, "MHP'nin baraj kaygısı var."
TİP'in hayali suya düştü
Değişikliğin kaygılandırmadığı tek parti, HDP. Doğu ve güney doğuda tulum çıkaran HDP, artık oylardan ötürü milletvekili kaybetmeyeceği için seviniyor.
Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, "Millet İttifakı'nı parçalamaya yönelik teklif bu. Meclis çoğunluğunu ilk turda almayı düşünüyorlar" diyor.
HDP rahat ancak...
Türkiye İşçi Partisi'nin HDP ile üçüncü ittifakı kurarak, yüzde 3 oy ile 20 milletvekili çıkarma hayali suya düşmüş görünüyor.
MHP'yi bekleyen tehlike
Cumhur İttifakı, teklifi 2018'deki seçim sonucuna bakarak getiriyor. Fakat dört yılda hem AK Parti hem de MHP büyük oy kaybı yaşadı. Cumhur İttifakı bileşen ve taban olarak büyüyemedi.
Buna karşın CHP ve İyi Parti oylarını arttırırken, Millet İttifakı'na katılımlar oldu.
SP, Gelecek ve DEVA'yı listelerine alan CHP ve İyi Parti, bu ilişkilenmeden karlı çıkabilir.
Teklif yasalaştığı takdirde bir yıl sonra uygulanabileceği için Nisan 2023'ten sonra yapılacak seçimle ekonomik, siyasi ve toplumsal koşulların nasıl olacağını kestirmek mümkün değil. Süreç Cumhur İttifakı'nın aleyhine gelişebilir.
MHP zararla kalkabilir.
Hatta bir İyi Partili milletvekiline göre MHP, grup kuramayabilir.
İktidarda kalmak için altılı masanın altına bıraktığı dinamit Cumhur İttifakı'nın elinde patlayabilir.