Haftada 4 Gün Çalışma Modelini Benimseyen İlk Türk Şirket Oldu! Türkiye'de Örnekleri Az Olan Bu Sistem Dünyada Nasıl Uygulanıyor

Yalova'da bulunan ve mavi yakalı işçiler de dahil olmak üzere 1200 kişilik bir işgücüne sahip olan Aksa Akrilik Kimya Sanayii AŞ, operasyonel verimliliği artırmak ve iş-yaşam dengesini teşvik etmek amacıyla daha kısa çalışma haftası pilot denemelerine 1 yıl önce başlamıştı. Ancak saatlik bazda ücretlendirilen ve fazla mesai ücreti alan işçiler, 4 günlük çalışma haftası uygulamasına dahil edilmemişti.

Şirketin açıklamasına göre, haftada 4 gün mesai uygulayan çalışanlar, önceki gibi 08:00-17:00 saatleri arasında çalışmaya devam etti. 4 günlük mesai uygulamasının başlamasının ardından, Aksa Akrilik'e yapılan nitelikli iş başvurularında %100'lük bir artış yaşandığı belirtildi.

BloombergHT'nin sorularını yanıtlayan CEO Cengiz Taş, 4 günlük çalışmanın çalışanlar arasında güçlü destek gördüğünü belirtti. Ayrıca, bu uygulamanın şirket içinde işbirliğini artırdığını ve ekip ruhunu desteklediğini açıkladı.

Deneme ile haftada dört gün çalışma uygulamasına katılım oranı yüzde 94 seviyesinde kaydedilirken, Aksa çalışanlarıyla yapılan bir ankette, dört günlük çalışma haftasının çalışan bağlılığını, üretkenliği, motivasyonu ve iş-yaşam dengesini artırdığı ifade edildi.

DÜNYADA DA KALICI HALE GETİRİLİYOR

Dört günlük çalışma haftasına ilişkin tartışmalar ilk kez COVID-19 salgınıyla alevlendi.

Bu uygulama, başta Avrupa olmak üzere birçok ülkede denemeye başlandı. Habertürk'ün haberine göre; Dünyanın en büyük 4 günlük çalışma haftası denemesini ise Birleşik Krallık gerçekleştirdi. Haziran ve Aralık 2022 arasında 6 ay boyunca, Birleşik Krallık'taki 61 şirkette çalışanlar, normal işlerinin %100'ünü yerine getirme taahhüdü karşılığında, aynı ücreti alarak normal saatlerinin %80'inde çalıştılar.

Uygulama hakkında yayımlanan bir rapora göre, bu firmaların en az %89'u hâlâ bu politikayı uyguluyor ve en az %51'i 4 günlük çalışma haftasını kalıcı hale getirmiştir.

Çalışma, Çarşamba günü Cambridge ve Oxford Üniversiteleri ile Boston College'dan araştırmacılarla birlikte kar amacı gütmeyen '4 Days a Week' düşünce kuruluşu olan Autonomy tarafından yayınlandı. Rapor, çalışma saatlerinin azaltılmasının personel ve şirketler için son derece faydalı olduğunu belirtiyor.

Denemenin sonunda çalışanlar daha iyi fiziksel ve zihinsel sağlığa, daha iyi iş-yaşam dengesine ve genel yaşam memnuniyetine sahip olduklarını bildirdiler. Ayrıca, işten daha az yorulduklarını ve bu iyileşmelerin bir yıl sonra da devam ettiğini belirttiler.

BELÇİKA

Belçika, aslında Avrupa'da 4 günlük çalışma haftasını hayata geçiren ilk ülke olmuştu. Şubat 2022'de Belçikalı çalışanlar, maaş kaybı olmaksızın normal 5 gün yerine tam çalışma haftasını 4 günde gerçekleştirme hakkını kazandı. Yeni yasa geçen yıl 21 Kasım'da yürürlüğe girdi ve çalışanlara haftada dört gün mü yoksa beş gün mü çalışacaklarına karar verme olanağı tanıdı.

Belçika Başbakanı Alexander de Croo, değişikliğin Belçika'nın katı işgücü piyasasını daha esnek hale getirmesine yardımcı olacağını ve insanların aile yaşamlarını kariyerleriyle birleştirmelerini kolaylaştıracağını umduğunu belirtti. Ayrıca, yeni modelin daha dinamik bir ekonomi yaratması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Ancak Belçika'da haftada 4 gün çalışma seçeneği herkes için çekici gelmeyebilir. Bazı tam zamanlı çalışanlar, saatlerini yoğunlaştırmayı tercih etmeleri durumunda gerçekten de çok uzun çalışacaklarından dolayı buna sıcak bakmıyorlar.

ALMANYA

Almanya, Avrupa'daki en kısa ortalama çalışma haftalarından birine sahip. Dünya Ekonomik Forumu'na (WEF) göre, ortalama çalışma haftası 34,2 saat. Ancak sendikalar, çalışma saatlerinin daha da azaltılması yönünde çağrıda bulunuyorlar. Ancak, değişikliğin ana nedeni ülkede yaşanan iş gücü ihtiyacı.

1 Şubat itibarıyla Almanya'da, toplamda 6 ay sürecek pilot bir uygulama başlatıldı ve 45 şirket, 4 günlük çalışma haftasını test etmeye başladı. Yalnızca daha kısa bir çalışma haftasına uygun olan şirketleri kapsayan bu girişim, Berlin merkezli Intraprenör ve kar amacı gütmeyen 4 Day Week Global (4DWG) tarafından yönetiliyor.

Forsa anketine göre, Almanya'da çalışan insanların %71'i haftada yalnızca 4 gün çalışma hakkına sahip olmak istiyor. İşverenler arasında ise üçte ikiden fazlası bunu destekliyor. Önemli bir çoğunluk (%75), dört günlük haftanın çalışanlar için arzu edilir olduğuna inanırken, çoğunluk (%59) bunun işverenler için de başarılabilir olması gerektiğini düşünüyor. Ancak Almanya hükümeti, olumlu verilere rağmen henüz yasalaştırmaya yönelik bir açıklamada bulunmadı.

PORTEKİZ

Uygulamadaki başarının ardından Portekiz, bu adımı atarak uygulamaya katılan ülkeler listesine girdi.

Geçen yılın haziran ayının başında duyurulan pilot çalışmaya 39 özel şirket katıldı. Londra ve Reading Üniversiteleri tarafından derlenen deneme raporuna göre, Portekiz'de insanların %72'si haftada 40 saatten fazla çalışıyor ve bu durum, OECD ülkeleri arasında üçüncü en uzun çalışma haftasına sahip ülke konumunda.

BİRLEŞİK KRALLIK

Birleşik Krallık'taki denemede en başarılı sonuçları açıklayan ülke İngiltere oldu. Uygulamaya yaklaşık 61 şirket ve 3300'den fazla çalışan katıldı. Denemeye katılan şirketlerin yaklaşık %92'si, 6 aylık pilot uygulama sonunda 4 günlük çalışma politikasını sürdürmeye karar verdi.

İskoçya'da devlet memurlarına yönelik uygulama Ocak 2024'ün sonlarında başlarken, Galler hükümeti geçen yılın baharında çalışmalara başlamayı düşündüğünü duyurdu. İskoç hükümeti, South of Scotland Enterprise'da çalışan yaklaşık 140 kamu görevlisinin, ülkede dört günlük çalışma haftasının uygulanıp uygulanamayacağını test etmek için maaş kaybı olmadan haftada 32 saat çalışmaya başladığını açıkladı.

Kamu Politikası Araştırma Enstitüsü'nün (IPPR) İskoçya'da ankete katılan kişilerin yüzde 80'inin girişime oldukça olumlu baktığını ortaya koyarken, katılımcılar programın sağlık ve mutluluklarını artıracağını söyledi.

İSPANYA

İspanya'da hükümet, pilot program başlatmaya yönelik çağrıları kabul etti. Tasarıya göre, uygulamanın ilk yılında hükümet ücret maliyetlerini kısmen finanse edecek.

İsveç'te tam ücretli dört günlük çalışma haftası 2015 yılında karışık tepkiler aldı. 2015'teki uygulamada ücret kaybı olmadan 8 saatlik iş günleri yerine 6 saatlik iş günlerinin denenmesi planlansa da, deneme için para harcama fikrinden herkes memnun kalmadı. Sol partiler bile bunun geniş ölçekte uygulamanın çok pahalı olacağını öne sürdü. Ancak bir üniversite hastanesinin ortopedi ünitesinde 80 hemşire ve doktorun 6 saatlik iş gününe yönelik pilot uygulamaya katılmadı ve kaybedilen zamanı telafi etmek için yeni personelin işe alınmasıyla olumlu sonuçlar gözlemlendi.

JAPONYA

Aşırı çalışmadan kaynaklanan ölümlerin birçok can kaybına yol açtığı Japonya da pilot uygulamaya yönelik harekete geçti.

Teknoloji devi Microsoft, 2019 yılında çalışanlarına bir ay boyunca 3 günlük hafta sonu tatili sunarak modeli denedi. Bu uygulama, üretkenliği %40 artırarak daha verimli çalışmaların gerçekleşmesine katkı sağladı.

ABD

Qualtrics tarafından yapılan bir ankete göre, ABD'li çalışanların %92'si, daha uzun saatler çalışmak anlamına gelse bile, çalışma haftasının kısaltılmasından yana. Ankete katılan çalışanlar, bu uygulama ile zihinsel sağlığın iyileştiğini ve üretkenliğin arttığını ifade etti.

KANADA

Kanada'daki 1000 ofis çalışanı arasında yapılan ankete göre, büyük şirketlerin %51'i 'haftada 4 günlük çalışma uygulayacağını' ortaya koydu.