Zam yağmuru devam ediyor. Yerel seçim öncesinde doğalgazda indirim vaat eden hükümet, son bir ayda ikinci zammı yaptı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğalgaz fiyatlarına yüzde 14.90 zam yapıldığını açıkladı. Yeni tarife, 1 Eylül’den (bugün) itibaren geçerli olacak. Doğalgaza geçen ay da yüzde 14.97 oranında zam yapılmıştı. Böylece, 2020 için memura yüzde 4+4, kamu işçisine yüzde 8+4 maaş zammı yapan hükümet, kış ayları yaklaşırken doğalgaza bir ayda toplam yüzde 32 oranında zam yapmış oldu.
20 AYDA YÜZDE 63
Son artışla birlikte Aralık 2017-Eylül 2019 döneminde doğalgaza yapılan toplam zam, konutlarda ve küçük sanayi kuruluşlarında yüzde 63.9, büyük sanayi tesislerinde yüzde 120, elektrik santrallarında yüzde 109.5 oldu.
BOTAŞ, KDV, ÖTV ve Sistem Kullanım Bedeli’ni (SKB) de içeren “Nihai Kullanıcı Ortalama Doğalgaz Satış Fiyatı” üzerinden ortalama olarak yüzde 14.9 zam geldiğini açıkladı. Ancak vergiler ve SKB hariç tutulduğunda konutlar ve küçük sanayi tesisleri için çıplak fiyat, ortalama yüzde 18 oranında artırıldı. Çıplak fiyat geçen ay da yüzde 19.14 oranında artırılmıştı.
BOTAŞ, doğalgazla elektrik üreten çevrim santrallarına sattığı gazda ise yüzde 3 oranında indirim yaptı.
MAAŞIN 4'TE 1'İ
Son zammın ardından, aylık ortalama tüketimi 125 metreküp olan dört kişilik bir ailenin doğalgaz faturası 206.6 TL’den 243.75 TL’ye yükseldi. Böylece ortalama doğalgaz faturasının asgari ücret içindeki payı, son zamla birlikte yüzde 12.06’ya yükseldi. Bu oran 1 Ağustos öncesinde yüzde 9.07 idi.
Aynı ailenin aylık 230 kilovat saat tüketim üzerinden ortalama elektrik faturasının 142.17 TL, aylık 10 metreküp tüketim üzerinden su faturasının da 94.80 TL olduğu düşünüldüğünde, gaz, elektrik ve su faturalarının toplamı 480.72 TL’ye ulaştı. Bu da asgari ücretin yüzde 23.8’ine denk geliyor.
AVRUPA'DA AZALDI, TÜRKİYE'DE ARTTI
Ekim 2018’de 290 dolar olan Avrupa’da bin metreküplük gazın fiyatı Ağustos 2019’da yaklaşık 120 dolara gerilerken, Türkiye’nin ithal ettiği gazın fiyatı aynı dönemde 270 dolardan 288 dolara yükseldi. Türkiye, Rusya ile iyi ilişkilerine rağmen doğalgaz ve LNG’yi yüksek fiyattan ithal ediyor.
YENİ ARTIŞLAR YOLDA
Avrupa’da doğalgaz fiyatı ağustosta bin metreküpte 120 dolar iken, Türkiye aynı gazı 280 ile 290 dolar arasında bir fiyata ithal ediyor. Aradaki fark yaklaşık yüzde 140. 11. Kalkınma Planı’nda yazdığı gibi doğalgazda maliyet bazlı fiyatlamaya geçilirse yeni zamlar gelecek.
Cumhuriyet'ten Emre Deveci'nin haberine göre; TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, işletme kârı ve işletme giderleri eklendiğinde metreküpü 2.03 TL olan gazın konutlara 1.25 TL’den satıldığını, yüzde 38.4’lük sübvansiyon olduğunu ve kademeli olarak maliyet bazlı fiyatlamaya geçilerek doğalgazın zamlanacağını söyledi.
Diğer sektör kaynakları da, BOTAŞ’ın geçen yıl 2.5 milyar TL zarar ettiğini, maaşların bile kredi çekilerek borçla ödendiğini, önümüzdeki aylarda doğalgazdaki sübvansiyonun kaldırılmasıyla zamların yapılmasının planlandığını söyledi.
İSO BAŞKANI TEPKİ GÖSTERDİ
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “Bu zamlar üretim ekonomisine zarar verebileceği gibi destek olduğumuz enflasyonla mücadele programı ile de bağdaşmıyor” dedi. Ağustostaki yüzde 14.97’lik zammı anımsatan Bahçıvan, “Yüzde 14.90 daha zam yapıldığını öğrenmiş bulunuyoruz. Ekonomik dengelerin oluşması açısından, dış konjonktürdeki gelişmelere bağlı olarak zaman zaman fiyat ayarlamaları yapma gereğinin farkındayız. Fakat daha önce de yaşadığımız gibi, bu fiyat ayarlamalarının sanayiciyle istişare edilmeden yapılmasını doğru bulmuyoruz” dedi.
Sanayicinin zamlara hazırlık yapması için zamlar yapılmadan önce makul bir süre verilmesini ekonomik gerçekler açısından daha doğru bulduklarını vurgulayan Bahçıvan şöyle devam etti: “Bu konuda ilgili bakanlığımız ile müteaddit defalar istişareler gerçekleştirdiğimiz halde, aynı tutumun devam ettiğini görüyoruz. Zamların gece yarısı ve hafta sonlarına denk getirilmesini de üzücü buluyoruz.”