halktv.com.tr'ye konuşan ekonomist Mustafa Sönmez 4 soruda Garanti Bankası resmine bakarak Türkiye gerçeğini açıkladı. Türkiye yabancı yatırımcı için fırsatlar ülkesi mi yoksa bavulu toplayıp kaçtıkları bir kabus mu? 2014'te 4 dolar vererek Garanti Bankası'nın yüzde 49.85'ini satın alan BBVA şimdi 1.25 dolar ile bankanın kalan hisselerine talip oldu. Bu davranışı akbaba güdüsü mü yoksa daha fazla kaybetmemek için yapılan bir tampon hamlesi mi? İşte Türkiye gerçeğini gözler önüne seren Garanti Bankası resminin detayları...
1- BBVA, Garanti Bankası'nın tamamını neden alma kararı aldı?
Ekonomist Mustafa Sönmez: BBVA, zaten Garanti Bankası'nın yüzde 49,85'ini elinde bulunduran büyük ortaktı. 2014 yılından önce Doğuş Grubu'ndan belli bir hisseyi hisse başına 4 dolar vererek almışlardı. Sonra yine Doğuş'tan belli bir hisseyi aldılar. O zaman her bir hisseyi 2 dolara almıştı. Bu gün ise BBVA, Garanti'nin bir hissesine 1.25 dolar değer biçerek satın alıyor. Yani İspanyol bankacılık devi BBVA bankanın hisselerini çok ucuza kapatıyor.
2- BBVA Türk ekonomisinin bu kadar kırılgan olduğu bir dönemde bu riske girerken sadece 'ucuza kapama' refleksi ile mi hareket ediyor?
Bu konuda iki iddia var. Birincisi hazır bu kadar ucuzlamışken üç beş kuruş vererek Garanti'nin tüm hisselerini alarak banka üzerindeki kontrolü iyice sağlamlaştırayım diye bakıyor olabilir.
Bir diğer iddia da şu olabilir. Türkiye'de banka hisselerinde bir düşüş var. Garanti'nin yüzde 49,85'ini elinde bulunduran İspanyol bankacılık şirketi hisselerin daha fazla düşmesini önlemek üzere hisseleri satın alıyor olabilir. Yani bankanın bir hissesine belli bir fiyat biçiyor. Mesela bankanın şu anki hissesine 1.25 dolar değer biçti. Türk Lirası ile yaklaşık bir hissenin değeri 12 Türk Lirası civarında. Bunu yaparak bankanın değerinin daha fazla düşmesinin önüne geçmeye çalışıyor ve bir tampon koyuyor. Çünkü hisselerin değerinin daha fazla düşmesi demek kendi elindeki hisselerinde değerinin düşmesi demek. Ama her halükarda biçilen fiyat döviz üzerinden bakıldığında çok ucuz bir fiyattır.
Hükümetin bankalar üzerindeki baskı dengeleri değiştiriyor
3- Türkiye'nin varlıkları kapanın elinde mi kalacak? Bizi neler bekliyor?
Şimdi Türkiye şöyle bir kavşakta. Bir tarafta akbabalık fırsatı duruyor bir taraftan da ucuzda olsa riske değmez duruşu var.
Yani Türkiye'nin en değerli varlıklarını çok ucuz fiyata kapatma imkanı var.
Fakat bir taraftan da bu ucuz mal kimileri için de hiç iştah açıcı değil. Nitekim benzer durumda olan Yapı Kredi Bankası'nda İtalyan ortağı UniCredit 9 Kasım'da hisselerini satma kararı aldı. Yüzde 18'lik paya Koç talip oldu. UniCredit hisselerini Koç'a devrederek Türk pazarından çıktı. Çünkü Türkiye'deki ekonomik iklimin çok cazip olmadığına karar verdi.
İktidar özel bankaları baskılıyor
Kısa vadede hükümetin bankalara uyguladığı baskılar firmaların iş yapmasının engellendiğini düşündürüyor. Çünkü hükümet faizleri düşürüyor. Kamu bankalarına çok kolay söz geçiriyor. Diğer özel ve yabancı bankalara da dolaylı yollarla faizleri düşürmelerini istiyor. Ya da bankaların alacaklarını tahsili konusunda farklı yöntemler kullanarak özel bankaları baskılıyor. Yabancılar bu durumdan hoşnut değil. Bu hoşnutsuzluk nedeniyle Türk piyasalarından ayrılmayı düşünüyorlar.
Uluslararası firmalar kaçıyor
4- Türkiye'den yabancı sermayenin kaçışı söz konusudur diyebilir miyiz?
Yapı Kredi Bankası'nın İtalyan ortağı UniCredit'in gitmesi böyle bir şey. ING Bank'ın böyle şikayetleri var. Sermayenin kaçışı ekonomi kulislerinde konuşuluyor. Yabancıların kaçışını anlayabiliriz. Bir ülkede size faiz dikte ediyorlarsa, verdiğiniz kredinin takibi konusunda size baskı yapılıyorsa o ülkede pek de çalışmayı istemezsiniz. Bugünün şartlarında bir yandan ülke varlıklarını çok ucuza kapatmanın yolu var. Bir yandan da var olan varlıklar ile Türkiye'de faaliyet göstermek giderek zorlaşıyor ve uluslararası firmalar bundan kaçıyorlar.
BBVA’nın açıklamasından sonra neler oldu?
İspanyol BBVA, Garanti Bankası'nın halihazırda BBVA mülkiyetinde bulunmayan paylarının tamamı için bir gönüllü pay alım teklifi yapılmasına karar verdi.
Yapılan açıklamaya göre Gönüllü Pay Alım Teklifi'ne konu olan tüm payların satın alındığı varsayımında, BBVA tarafından ödenecek azami bedel toplam 25,7 milyar Türk Lirası (yaklaşık 2,25 milyar euro) oldu. BBVA'nın söz konusu bedeli kendi kaynakları ile ödeyeceği belirtildi.
Kalan Garanti hisseleri için teklif hisse başı 12,20 TL oldu. Söz konusu teklif 12 Kasım'da Borsa'da oluşan kapanış fiyatından yüzde 15 oranında (10,58 Türk Lirası) primli olarak belirlendi.
BIST 100’de yükseliş ivme kazandı
Borsa İstanbul BİST 100 endeksi güne yüzde 2,07, bankacılık endeksi ise yüzde 7,8 yükselişle başladı. Bu 21 Ocak’tan bu yana en yüksek seviyeyi gösteriyor. Garanti BBVA hisseleri ise tavan yaptı.
Sabah 10.05 liraya kadar çıkan dolar/TL BBVA’nın açıklaması sonrası 9.95 liraya kadar geriledi. Dolar öğleden sonra yönünü yeniden yukarıya çevirdi ve 10 TL’yi tekrar geçti.