Can Yücel'siz 20 yıl...

12 Ağustos 1999’da, tedavi gördüğü Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi’nde yaşamını yitiren usta şairi Can Yücel için Uluslararası Knidos Kültür ve Sanat Akademisi’nce (UKKSA), 9’uncu Knidos’un Sır’ı Sanat Festivali etkinlikleri çerçevesinde anma töreni düzenlendi. Törene, Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Başkanı Adnan Özyalçıner, UKKSA Başkanı Nevzat Metin, onlarca şair ve yazar ile Can Yücel’in sevenleri katıldı. Ünlü heykeltıraş Mehmet Aksoy tarafından yapılan usta şairin anıt mezarına çelenk bırakılmasının ardından konuşma yapıldı.

Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Başkanı Adnan Özyalçıner, Can Yücel’in gündelik dili şiire çevirebilen bir şair olduğunu vurgulayarak, “Can, bizim şiirimizin en önemli şairlerinden biridir. Can’ın şiiri bir dil şiiridir. Dil ile söyleyen, dille yazan, dili şiire çeviren bir şairdir. Gündelik sözcüklerimizi şiir diliyle anlatabilen bir şairdir. Can, özellikle İstanbul ağzıyla konuşur. İstanbul ağzındaki bütün argoları, küfürleri şiir diliyle anlatır. Can Yücel’in şiirleri, bence şiirin aslıdır. Can Yücel politik, ekonomik, günlük yaşamımıza yansıyan her türlü olayı alaycı bir dille bize aktaran bir şairdir” dedi.

Can Yücel’i anma etkinlikleri, UKKSA’da bugün saat 17.00’de Cengiz Bektaş, Adnan Özyalçıner, Nedim Gürsel, Yaşar Miraç, İsa İnan, Ayşenur Arslan, Funda Tarakçıoğlu, Ali Gök, İdil Berf, Nebil Özgentürk, Gülsen Tuncer ve Hüsnü Arkan gibi şair, yazar ve sanatçıların katılacağı söyleşi ve imza günü ile devam edecek.

CAN YÜCEL KİMDİR?

Can Yücel, 21 Ağustos 1926'da İstanbul'da doğdu. İlk eğitiminin ardından Can Yücel, Ankara Atatürk Lisesinde lise öğrenimini tamamladı. Tek parti döneminin 7 yıl süre ile Millî Eğitim Bakanlığını yapan Hasan Âli Yücel'in oğludur.

YURTDIŞI BURSU KAZANMASI VE BABASININ TORPİL İTİRAZI

1943 yılında, yakın dostu ve Ankara Atatürk Lisesi'nden sınıf arkadaşı Gazi Yaşargil ile birlikte yurt dışı eğitim bursu kazandığı halde, babası, dönemin Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel " Bakan, kendi oğluna torpil yaptı derler" diyerek karşı çıktı. Fakat Gazi Yaşargil, bu bilginin doğru olmadığını, ikisinin de ailelerinin imkânlarıyla yurt dışına gittiklerini açıkladı.

Ankara ve Cambridge üniversitelerinde Latince ve Yunanca okudu. Çeşitli elçiliklerde çevirmenlik, Londra'da BBC'nin Türkçe bölümünde spikerlik yaptı.

Avrupa'nın çeşitli şehirlerinde yaşayan Yücel, ülkemize geri döndü. Bu sırada Kore Savaşı çıkar. Can Yücel de askerliğini Kore'de yapar.

Askerlik dönüşü, Bodrum'a yerleşen Can Yücel, aldığı dil eğitimi sayesinde turist rehberi olarak çalıştı. Bir süre sonra ise İstanbul'a yerleşti ve kendini şiir yazmaya verdi.

CHE GUEVERA KİTAPLARINI TERCÜME EDİNCE MAHKUM EDİLDİ

12 Mart 1971 döneminde Che Guevara ve Mao'dan çeviriler yaptığı gerekçesiyle 15 yıl hapse mahkûm oldu. 1974'te çıkarılan genel afla dışarı çıktı. Dışarı çıkışının ardından hapiste yazdığı Bir Siyasinin Şiirleri adlı kitabını yayımladı. 12 Eylül 1980 sonrasında müstehcen olduğu iddiasıyla "Rengahenk" adlı kitabı toplatıldı.

DATÇA'YA YERLEŞMESİ VE SON YILLARI

Mahkumiyeti biten şair, daha sonra kendisi ile özdeşleşen Datçaya yerleşti. Burada da kalemini kullanmaya devam eden Can Yücel, Leman ve Öküz dergilerinde yazılarını yayımladı. Yine bu yıllarda usta kalem, Süleyman Demirele hakaret ettiği gerekçesiyle yargılandı. Her zaman politik kimliğini de belli eden Can Yücel, bir dönem ÖDP(Özgürlük ve Dayanışma Partisi)nin İzmir 1. sıra milletvekili adayı da olmuştur.

CAN YÜCEL'İN KENDİNE ÖZGÜ TARZI

Edebiyata şiir ile başlayan Can Yücel'in kendine özgü bir üslubu vardı. Kaba ama samimi olan bu tarzını şiirinde sokak dilini, argoyu ve birbirinden farklı jargonları bulmak mümkündür. Şiirlerinin en önemli özelliği toplumsal bir duyarlılık ve bu duyarlılığı veriş biçimi olarak ise hicvi seçmesidir. Tabiat sevgisi Can Yücelin şiirinde dikkat çeken diğer önemli kavramlardan biridir.

CAN YÜCEL ŞİİRLERİ

Can Yücel, taşlama ve toplumsal duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde, yalın dili ve buluşları ile dikkati çekti. Can Yücel'in ilham kaynakları ve şiirlerinin konuları; doğa, insanlar, olaylar, kavramlar, heyecanlar, duyumlar ve duygulardır. Şiirlerinin çoğunda sevdiği insanlar vardır. 'Maaile' şairin kitaplarından birine koyduğu bir ad. Can Yücel için ailesi çok önemlidir: eşi, çocukları torunları, babası.. Bu insanlarla olan sevgi dolu yaşamı şiirlerine yansımıştır. 'Küçük Kızım Su'ya', 'Güzel'e', 'Yeni Hasan'a Yolluk', 'Hayatta Ben En çok Babamı Sevdim' bu sevgi şiirlerinden bazılarıdır.

BİR İHTİMAL DAHA VAR, O DA ÖLMEK Mİ DERSİN

Can Yücel ayrıca Lorca, Shakespeare, Brecht gibi önemli yazarların oyunlarından çeviriler yaptı. Shakespeare çevirileri (Hamlet, Fırtına ve Bir Yaz Gecesi Rüyası) aslına bağlı kalmayan, eserleri topluma aktarma amacıyla yaptığı çevirilerdir. Shakespeare'in ünlü 'to be or not to be' sözünü 'bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin' şeklinde Türkçeleştirmiştir. 1959'da ilk baskısı yayımlanan 'Her Boydan' adlı kitabında dünya şairlerinin şiirlerini serbest ama çok başarılı bir biçimde Türkçeye çevirmiştir.

Güler Yücel ile evli olan şair, bu evlilikten iki kızı (Güzel Yücel ve Su Yücel) ve bir oğlu (Hasan Yücel) oldu.

ÖLÜMÜ

Can Yücel, 12 Ağustos 1999'da tedavi gördüğü Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi'nde "ağız boşluğu kanseri" nedeniyle hayatını kaybetti. Vasiyetini sevgili eşi Güler Yücel'e bırakmıştı. İsteği ömrünün son 10 yılını geçirdiği, Datça'ya gömülmekti. "Mekanım Datça olsun, öldükten sonra beni buraya gömün" derdi.

Cenazesi dönemin Belediye Başkanı Ahmet Piriştina'nın öncülüğüyle Datça'ya en sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlandı. Büyük Gölcük depreminin meydana geldiği tarihte, 17 Ağustos 1999'da defnedildi.