'Aşk Umursama Eylemidir'

Performans sanatının en önemli isimlerinden Ulay, ilk sergisi için geldiği İstanbul’da aşka ve sanata dair sorularımızı yanıtladı.

Performans sanatının dev ismi Marina Abramoviç ve sevgilisi sanat-aktivisti Ulay, 1976’dan 1988’e dek beraber yaşadı ve çalıştılar. Ama ne çalışmak... Bir keresinde nefeslerini birbirlerinin ağızlarından içlerine çektiler. Diğerinde çırılçıplak ayakta durup aralarından geçen insanlara baktılar. 1988’de ayrılmaya karar verdiklerinde Çin Seddi’nin bir ucundan bir ucuna 2 bin 500 kilometreyi karşılıklı yürüdüler ve üç ay sonra biten yürüyüşte buluştuklarında ilişkilerini de bitirdiler. İşte bu tutkulu performanstan sonra Ulay kariyerine çok sayıda işle devam etti. Sanatçı şimdi kariyerinin ilk döneminden videoları gösteren Ali Akay küratörlüğündeki ‘Kimliksizleştirme ve Dönüştürme’ adlı kişisel sergisiyle ilk kez İstanbul’da. Kimlik konulu videolardan oluşan sergi, Nişantaşı’ndaki Şekerbank Açıkekran Yeni Medya Sanatları Merkezi’nde 10 Ekim’e dek görülebilecek. Sergi vesilesiyle Ulay’la aşk ve sanatı konuştuk.

Bu sizi ilk kez İstanbul’da böyle bir sergiyle görüşümüz, nereden çıktı bu serginin fikri?

Serginin teklifi bana Ali Akay’dan geldi. Sergide 1972-1976 arasındaki erken dönem işlerimden bir seçki var. Böyle bir seçkinin beni Türkiye’deki izleyiciye iyi bir şekilde tanıtacağını düşündüğünü söyledi. Belki ileride İstanbul’da olacak daha büyük bir serginin de güzel bir hazırlığı oldu.

Kariyerinizin ilk döneminden bugüne fotoğrafla ilişkiniz nasıl şekillendi?

15 yaşımda yetim ve öksüz kaldım. Kardeşim de yoktu üstelik. Kim olduğumu nasıl öğreneceğimi bilmiyordum. Bu yüzden de Poloraid makinalarla kendimi çekmeye başladım. Ancak bulmaya çalıştığım kimlik, manipüle edilmiş bir kimlikti. Bunun üzerine toplumda dışlanan kesimin fotoğraflarını çekmeye başladım. Sonra bunun kimliğimi tanımlamadığını fark ettim ve performans sanatına geçtim.

Sanatı ve aşkı nasıl tanımlıyorsunuz?

Sanat ancak kendi kendini tanımlar. Sanatı tanımlayamazsınız. Aşk ise bir eylem halinde umursamaktır. Aşk bir umursama ve değer verme eylemidir.

Yıllar sonra karşı karşıya

Marina Abramovic’le yaptığınız performanslar ve o meşhur dönem nasıldı peki sizin için?

Marina’yla ilişkimize güzel bir özet olabilecek bir performans olan ‘Imponderabilia’yı anlatmak istiyorum. O yıllarda ikimizin de çıplak durduğu bu performans için bir müzenin girişini yeniden kurmuştuk. Buradan insanlar ikimizin çıplak bedenleri arasından geçerek giriyordu. 300’e yakın insan geçti. Biz insanlara, iki insan arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkinin travmatik etkilerini göstermek istemiştik.

Bir de ayrılmanızdan yıllar sonra 2010’da MoMA’daki ‘The Artist is Present’ performansında karşısına oturdunuz ve gözyaşlarınızı tutamadınız...

Çok spontane olmuştu. MoMA’dan, Marina bu performansı yapacağı dönem, çok nazik bir davet aldım. Sonra New York’tan bir galerici bana orada Marina’yı izlerken “Sıradaki sensin,” dedi. Marina’nın karşısına oturdum hepsi bu. İşte bu anı gösteren video 25 milyon tık aldı. Yaptığım en popüler performanstı. Ve asla planlanmamıştı.

Abramovic ile ilgili sorular almak kaçınılmaz, değil mi?

Kişisel tarihimin bir parçası elbette... İyi şeyler var onunla ilgili bir de, daha az iyi şeyler var. Bunlar sizin hafızanız. Hafıza da çok güçlü bir enstrüman. Hafıza materyallerin en iyisi diyebilirim.