Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından tehlikedeki Türk dilleri masaya yatırılıyor

Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından ilki 2002 yılında düzenlenen ve iki yılda bir yapılması kararlaştırılan Türkoloji Kongresinin yedincisinin açılış töreni gerçekleştirildi. "Tehlikedeki Türk Dilleri" meselesi kongrenin ana temasını oluşturuyor.

Bu yıl 2017 Türkistan Türk Dünyası Kültür Başkenti etkinlikleri ile birleşmesiyle daha anlamlı hale gelen kongre, Ahmet Yesevi Üniversitesi ile Türk Dil Kurumu (TDK) işbirliğinde düzenleniyor. Kurulduğu günden itibaren Türk halklarının ortak manevi miraslarını araştırmayı ilke edinen Ahmet Yesevi Üniversitesinin, son yıllarda üzerine yoğunlaştığı "Tehlikedeki Türk Dilleri" meselesi kongrenin ana temasını oluşturdu.

Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkoloji Enstitüsü koordinesinde gerçekleşen kongreye; Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız, Mütevelli Heyet Üyesi Prof. Dr. Muhittin Şimşek, Rektör Prof. Dr. Valihan Abdibekov, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu, Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Bilal Çakıcı, Rektör Yardımcıları ve çok sayıda akademisyen ile birlikte Türk dünyasından bilim adamları katıldı. Ahmet Yesevi Üniversitesi Türkistan Yerleşkesi Kültür Merkezinde gerçekleşen kongrenin açılış töreni öncesinde, Müze ve Arkeoloji Araştırma Enstitüsü tarafından oluşturulan Arkeoloji Müzesinin açılışı yapıldı. Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen seçkin davetliler ve bilim adamları buradaki arkeolojik kalıntıları inceledi ve el sanatları sergisini gezdi.

Müze gezisinin ardından milli marşların okunmasıyla başlayan kongrenin açılış konuşmasını yapan Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız, kongrenin gelenekselleştiğini dolayısıyla Türk dünyasının Türkologlarının buluşma platformu haline geldiğini ifade etti. 7. Türkoloji kongresinin konusu hakkında da bilgi veren Başkan Yıldız, yaklaşık beş yıl önce Prof. Dr. Süer Eker ve Prof. Dr. Ülkü Çelik Şavk tarafından ’Tehlikedeki Türk Dilleri’ adında bir proje başlattıklarını ve bu projeye 26 ülkeden 130’a yakın bilim adamları makaleleriyle destek verdiklerini belirterek, çok dilli ve zengin içerikli, akademik değeri yüksek anıtsal bir eser ortaya çıktığını vurguladı. Söz konusu eserin Uluslararası Türk Akademisi’nin destekleriyle ve Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı ortak yayını olarak dört cilt halinde Ankara’da basıldığını söyledi.

Konuşmasının son bölümünde, Türk dünyasının değerli bilim insanlarını ağırlamaktan ve böylesine anlamlı bir organizasyona ev sahipliği yapmaktan büyük onur ve mutluluk duyduğunu belirten Başkan Yıldız, Kongrenin düzenlenmesinde emeği geçen üniversite rektörlüğü ile akademik ve idari personellere, kongre düzenleme kuruluna, Türkoloji Enstitüsüne, dünyanın çeşitli ülkelerinden Türkoloji Kongresine katılan ve bildiri sunan kıymetli bilim insanlarına, oturumları takip eden misafir öğretim üyelerine, ilgililere ve öğrencilere, kongreye maddi katkı sağlayan destekleyici kurum ve kuruluşlara teşekkür etti.

"Türk dünyasının geleceğine katkı sağlamasını ümit ediyoruz"

Mütevelli Heyet Üyesi Prof. Dr. Muhittin Şimşek, kongrenin düzenlenmesinde maddi ve manevi büyük destekleri olan TDK ve Atatürk Kültür ile Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna teşekkürlerini ileterek, kongrenin Türkiye ve Kazakistan başta olmak üzere tüm Türk dünyasına hayırlar getirmesini temenni etti. Kongrenin ele aldığı konunun uzun yıllardır bilim adamları tarafından tartışıldığını ifade eden Heyet Üyesi Şimşek, "Burada ele alınacak meselelerin, ortaya atılacak fikirlerin ve çıkarılacak sonuçların Türk dünyasının geleceğine katkı sağlamasını ümit ediyoruz" dedi.

Rektör Prof. Dr. Valihan Abdibekov, dünyanın çeşitli bölgelerinde çok sayıda Türk dili lehçe ve ağzının zayıflamakta, küçülmekte ve hatta varlığını kaybetmekte olduğunu ifade ederek bu açıdan tehlikedeki Türk dilleri mevzusunun Türk dünyası açısından büyük önem arz ettiğini belirtti. Rektör Abdibekov kongrenin amaçlarına uygun sonuçların çıkmasını dileyerek, Türk dünyasının muhtelif bölgelerinden kongreye iştirak eden değerli bilim adamlarına başarılar diledi.

Sonrasında konuşan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu, Müslüman Türk’ün insanlık yürüyüşündeki medeniyet ve geleceğine ışık tutan, manevi önderi Hoca Ahmet Yesevi yurdunda ve ilim, irfan yuvası Ahmet Yesevi Üniversitesinde bulunmaktan büyük mutluluk duyduğunu ifade etti.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ve çalışmaları hakkında bilgiler veren Hekimoğlu, "Özellikle son yıllarda Batı’dan gelen kelime istilasına karşı 2017 yılını Türk dili yılı ilan ettik. Bu kapsamda da birçok faaliyetler yaptık. Türk Dünyasının değişik coğrafyalarından bilim adamlarının katıldığı kongreler düzenledik" dedi. Türk Dili ve medeniyetini çok önemsediklerini vurgulayan Hekimoğlu, böylesine anlamlı bir organizasyona ev sahipliği yapan Ahmet Yesevi Üniversitesine teşekkürlerini iletti.

"Dil, milletlerin kimliği, parmak izidir"

Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Bilal Çakıcı ise; dilin tanımına yer vererek "Dil milletlerin kimliği, parmak izidir. Dilin tehlikede olması, milletlerin benliğini sarsar kültürlerin taşınmasını, geçmişin anlaşılmasını zorlaştırır. Hatta tehlike daha da büyür ise özler unutulur, milli kültürün unsurları silinir, dil ölür" ifadesini kullandı.

Dil ölümünün telafisi olmadığını belirten Çakıcı, "Tehlikedeki diller meselesi hem dil bilimi araştırmacılarının hem de uluslararası eğitim, bilim, kültür teşkilatlarının gündemini meşgul etmektedir. Bu meseleye dünya çapında dikkat çeken kuruluş UNESCO’dur. Gerek dillerin belgelenmesi, kayıt altına alınması, gerekse sürdürülerek yeni nesillere aktarılması adına Türk Dili araştırmacıları tarafından büyük çalışmalar yürütülmektedir. Nitekim Türk Akademisi ve Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından yayınlanan ‘Tehlikedeki Türk Dilleri’ kitabı bu meseleye eğilen en kapsamlı çalışmadır. Düzenlenen 7’nci Türkoloji Kongresi’nin bu konuya tahsis edilmesi ise son derece isabetli olmuştur" diye konuştu.

Konuşmalarını tamamlayan Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu ve Doç. Dr. Bilal Çakıcı’ya Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız ve Rektör Prof. Dr. Valihan Abdibekov, geleneksel Kazak giysisi Çapan giydirerek hediyeler takdim etti.

Açılış konuşmalarının ardından kongrenin ilk oturumunda; Başkent Üniversitesi Prof. Dr. Süer Eker ‘Az Nüfuslu Türk Halkları Ve Tehlikedeki Türk Dilleri Projesi’, Astana Lev Gumilev Üniversitesi Prof. Dr. Shakir İbraev ‘Rahmankul Berdibaev’in Folklör ve Türkoloji alanındaki çalışmaları’, Çuvaşistan Milli Beşeri Bilimler Enstitüsü Prof. Dr. Yegorov Nikolay İvanoviç ‘Tehlikedeki Türk Dili Çuvaşça’, Orient-Institut Istanbul Prof. Dr. Astrid Menz ‘Türk Ve Slav Dil İlişkileri: Gagauzca ve Karayca Örnekleri’ bildirileri büyük bir ilgiyle dinlendi.

6 oturumda gerçekleşecek olan “Tehlikedeki Türk Dilleri-VII. Türkoloji Kongresi” 20 Ekim tarihine kadar Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, Rusya, KKTC, Hakas, Tuva, Başkurdistan ve Moğolistan’dan 60’a yakın bilim adamının katılımlarıyla tamamlanacak.