1.500 Yıllık Kayadan Oyma Kilise

Nevşehir'de yer altı şehrinin arkeolojik kazı ve temizlik çalışmalarında rastlanan tarihi kayadan oyma tarihi kilisedeki orijinal freskler, heyecan yarattı.

Nevşehir Belediyesi ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından sürdürülen Kale ve Çevresi Kentsel Dönüşüm Projesi çalışmalarında ortaya çıkarılan tarihi kilisede bulunan ve canlılığını koruyan freskler, heyecan yarattı.

Kent merkezinde yer alan, üçüncü derece arkeolojik sit alanı ilan edilen ve 11 mahalleyi içine alan 360 bin metrekarelik alandaki kazı çalışmalarında rastlanan tarihi kilise, özellikle Ortodokslar açısından önemli bulgular içeriyor.

Nevşehir Belediye Başkanı Hasan Ünver, arkeologların tünellerde sürdürdüğü çalışmalar sırasında ortaya çıkan yer altındaki kayadan oyma kilisede önemli tarihi bulgulara ulaşıldığını söyledi.

Kilisede İsa Peygamber'in göğe yükseldiğini tasvir eden freskler bulunduğunu aktaran Ünver, edindikleri bilgilere göre bugüne kadar hiçbir tarihi kilisede böyle bir tasvire rastlanmadığını belirtti.

Ünver, elde edilen ilk verilere göre kilisenin 5’inci yüzyılda yapıldığına dair kesin olmayan tespitlerin olduğunu vurgulayarak, "Kapadokya’daki bilinen tarihi kiliselerden burası hem daha büyük hem de yer altında kaya içine oyularak yapılan ve bugüne kadar korunmuş orijinal freskleri nedeniyle heyecan verici" diye konuştu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından üçüncü derecede sit alanı ilan edilen bölgede, yer altı şehrini ortaya çıkarmak amacıyla başlatılan çalışmalarda böyle bir yapıyla karşılaşılmasının bölge tarihi açısından da önemli neticeler verebileceğine dikkati çeken Ünver, şu ifadeleri kullandı:

"Yer altı şehrini ortaya çıkarmak amacıyla çalışmalara başladığımızda böyle bir yapıyla karşılaşacağımızı tahmin bile edemezdik. Kısıtlı bir alanda hassas çalışmalar yapıyoruz, yaşam galerilerinin bulunduğu alanda çalışma yaparken tesadüfen bu kısma ulaştık. Kazı ve temizleme çalışmaları devam ediyor. Ülkemiz ve Kapadokya tarihinin netleşmesi açısından yeni veriler ortaya çıkacaktır. Buradaki bazı fresklerin bir başka yerde olmadığı yönünde görüşler beyan edildi. Tünellerle farklı yerlere uzanan kolları var. Hz. İsa’nın elinden balık düşmesi, göğe yükselmesi ve kötü ruhun öldürülmesini tasvir eden sahneleri heyecan verici. Yapı tamamen ortaya çıktığında Kapadokya'nın Ortodoksluğun hac merkezi olabileceğini yönünde tahminler var."

- "Tarihi kilisenin çoğunluğu hala toprak altında"

Yer altı şehrinde ve kilise yürütülen çalışmalara öncülük eden arkeolog Semih İstanbulluoğlu da kar ve yağmur suları nedeniyle yer altındaki tarihi kilisenin ince duvar yapısında çökmeler olduğunu ancak restorasyonla eski haline döndürülebileceğini bildirdi.

İstanbulluoğlu, kilisenin içinin toprakla dolu olduğunu, toprak yığınları içine dökülmüş fresk parçalarının da tek tek toplanarak muhafaza edilmeye başlandığına değindi. İstanbulluoğlu, "Yapı çok kısa bir süre önce ortaya çıkarıldı. Duvarlardaki mevcut freskler restorasyon ve temizleme çalışmaları sonrası net bir şekilde ortaya çıkıp, ilk günkü haline yakın görüntü oluşacaktır. Arkeolojik bulgularda aceleye gerek olmaz, ortamın en iyi hale kavuşmasını beklemek zorundayız" dedi.

Arkeolog Ali Aydın ise ilginç fresklerle heyecan uyandıran kilisenin sadece tonoz denilen tavan kısmının görülebildiğini, bu nedenle yapının yüksekliğiyle ilgili bilgilere içerideki toprağın temizlenmesinin ardından ulaşılacağına işaret etti.

Kilise yapısının ve fresklerin özelliğini kaybetmemesi için ortamdaki mevcut nemin yavaş yavaş kendiliğinden kurumasının çok önemli olduğunu vurgulayan Aydın, "Duvar resimlerini ve yapıyı koruma amacıyla çalışmalarımızı durdurduk. İlkbaharda havaların ısınmasıyla nemin doğal olarak kaybolmasını bekleyeceğiz, ardından da toprak boşaltma çalışması yapacağız" ifadesini kullandı.

Aydın, kilisenin yan duvarlarının hala toprak altında olması nedeniyle bu duvarlarda bulunan fresklerin korunmuş olabileceği ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti. Aydın, temizleme çalışmaları sonrasında ortaya çıkarak duvarlarda çok daha farklı tasvirlerle karşılaşılabileceğine dikkati çekti.

Kilisedeki duvar resimlerinin henüz az bir kısmının açığa çıktığını aktaran Aydın, şöyle dedi:

"Çoğunluğu hala toprak altında. Gördüğümüz kısım yapının tavan kısmı, içi toprak dolu olduğu için yapının tam olarak yüksekliğini de tespit edemedik toprakları boşaltınca netlik kazanacak. Kilisenin ön giriş kısmında önemli freskler var. Doğu duvarında İsa’nın çarmıha gerilmesi, tavan kısmında İsa peygamberin göğe yükselmesini gösteren sahneler, İsa peygamberin havarileri, azizler ve diğer peygamberlerden Musa ve Elyesa peygamberi anlatan freskler mevcut."

Aydın, yer altındaki kayadan oyma tarihi kilisenin geçmişte kullanılan asıl giriş kısmını da tespit ettiklerini ancak henüz açamadıklarını, giriş tünellerinde de tarihi bulgulara rastlanabileceğini sözlerine ekledi.