ÖTV geliri faiz harcamalarını karşılamıyor

Hazine ve Maliye Bakanlığı şubat ayı bütçe verilerini açıkladı. Buna göre Şubat ayı içerisinde 96,4 milyar liralık gidere karşı, 119,6 milyar lira gelir elde eden bütçe, 23,2 milyar lira fazla verdi. Normal şartlarda açık veren bütçenin, şubat ayında fazla vermesinin nedeni Kurumlar Vergisi tahsilatlarından kaynaklandı. Şubat ayının Kurumlar Vergisi için geçici vergi ayı olması nedeniyle bu kalemden bütçeye 36,7 milyar lira gelir kaydedildi. Ocak ayında aynı kalemden elde edilen gelir 696 milyon liraydı.

BirGün Ekonomi yazarı Ozan Gündoğdu'nun haberine göre, Bütçenin giderler kısmına bakıldığında ise ana kalemler içinde faiz harcamalarındaki artış dikkat çekiyor. 2018’den bu yana süren ekonomik bunalımla beraber kamu mali krizinin de en açık göstergesi bütçe açıkları olmuştu. Açık büyüdükçe devlet borçları artıyor, devlet borçlarıyla beraber faiz harcamaları artıyor, faiz harcamaları artıkça bütçe açığı büyüyor. İşte bu kısır döngüye giren devlet bütçesi ocak ve şubat ayında toplam 34,7 milyar lira faiz ödemesi yaptı. Geçen yılın aynı döneminde bu tutar 26,9 milyar lira, 2019’un aynı döneminde, 21,9 milyar lira, 2018’in aynı döneminde ise 12,7 milyar liraydı. 2021 itibarıyla bütçenin faiz giderleri 2018’in aynı dönemine göre yüzde 173 daha fazla.

Artışın nedeni hem borcun artması, hem de borç için katlanılan faiz oranlarının artması. Yine Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre 2018’in Ocak ayı sonunda merkezi yönetimin toplam borcu 892,7 milyar TL. Bu tutar 2021’in Ocak ayı sonunda 1 trilyon 837 milyar TL. Başka bir ifadeyle aradan geçen 3 yılda, merkezi idare fazladan 1 trilyon lira borç almış durumda. Böylesi bir artış da beraberinde faiz harcamalarındaki artışı doğuruyor.

ÖTV faize gidiyor

Herhangi bir geliri herhangi bir gidere tahsis etmek 5018 sayılı yasa gereği mümkün değil. Ancak faiz harcamalarındaki artışı sürekli artan bir diğer gelir kalemi olan ÖTV’yle kıyaslamak yine de mümkün. 2018 yılının Ocak ve Şubat aylarında toplam 21,5 milyar TL’lik ÖTV tahsilatı Hazine’ye girerken, Hazine’den 12,7 milyar TL faiz ödemesi yapılmış. Yani ÖTV tahsilatının yüzde 59’u faiz ödemelerini finanse edebilmiş. Aynı dönemde tüm vergi gelirlerinin de yüzde 24,4’ü harcanırsa faiz giderleri ödenebiliyormuş.

Buna karşılık 2019’a gelindiğinde işler sarpa sarmaya başladı. O yılın Ocak ve Şubat aylarında 21,1 milyar liralık ÖTV tahsilatına karşılık aynı dönemin faiz gideri 21,9 milyar liraya yükseldi. ÖTV’den elde edilen tüm para harcansa dahi faiz giderleri finanse edilemez oldu. 2020’ye gelindiğinde işler daha da kötüye gitti. O yılın Ocak ve Şubat aylarında 24,8 milyar lira ÖTV tahsilatına karşın, 26,9 milyar lira faiz gideri gerçekleşti.

Zaten 2018’den bu yana başlayan kamu mali krizi Covid-19 depremiyle birlikte iyice derinleşti. 2021’in ilk iki ayında ÖTV’den 30,1 milyar lira tahsil edildi ancak 34,7 milyar TL faiz ödemesine harcandı. 2018’de ÖTV gelirlerinin yüzde 59’u ile faiz harcamaları finanse edilebilirken, 2021’de ÖTV gelirlerinin yüzde 115’i ile faiz harcamaları finanse edilebiliyor.

Devlet mali krizinin göstergeleri

%173

Son 3 yılda faiz harcamalarındaki artış
2018 Ocak-Şubat: 12,7 milyar TL
2021 Ocak-Şubat: 34,7 milyar TL

%105

Son 3 yılda devlet borçlarındaki artış
2018 Ocak: 0,89 trilyon TL
2021 Ocak: 1,84 trilyon TL

%271

Son 3 yılda bütçe açığındaki artış
2018 toplam: 65,9 milyar TL
2019 toplam: 124,7 milyar TL
2020 toplam: 172,4 milyar TL
2021 bütçe tahmini: 245 milyar TL