İBB, Galata Kulesi’nin Osmanlı’dan kalmadığını ispat etmeye çalışıyor
İstanbul'da 6. yüzyılda inşa edilen Galata Kulesi, 1855 yılından beri İstanbul Belediyesi tüzel kişiliğinin mülkü ve bu süre boyunca İstanbul Belediyesi tüzel kişiliği veya iştirakleri tarafından işletilmiş.
Son iki yıldır bu mülk meselesi tartışma konusu olan Galata Kulesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 13 Mayıs 2019’da İBB’nin uhdesinden çıkararak Kule-i Zemin Vakfı adına tescil etti. İBB Hukuk Müşavirliği, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne karşı dava açtı, Galata Kulesi için vakıf adına yapılan tapu tescilinin iptali ve İBB adına tescil edilmesi talep etti. Dava kapsamında İBB’nin talebi üzerine üçüncü kişilere devredilmemesi için kuleye 7 Şubat 2020’de ihtiyati tedbir konulmuştu.
Cumhuriyet'ten Öznur Oğraş Çolak'ın haberine göre, tedbir kararına rağmen Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün talebi üzerine Beyoğlu Kaymakamlığı, 6 Nisan 2020’de kulede tahliye işlemi başlattı. İBB Başkanlığı da bu işlemin iptali ve yürütmesinin durdurulması için mahkemeye başvurdu. Mahkeme süreci devam ederken tarihi kule, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
Konuyla ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Varlıkları Daire Başkanı Mahir Polat şunları söyledi:
"Galata Kulesi 6. yüzyılda yapılmış bir Bizans yapısı, sonra Ceneviz döneminde tekrar inşa edilmiş. Herhangi bir vakıf çalışmasının konusu olmayan bir kültür varlığı, bir tarihi eser. Vakıf kültür varlığı değildir. Vakıf dediğimiz kurum, Osmanlı’da şeri hükümlerle kurulan ve hayır amacı güden bir kurumdu. Oysa Galata Kulesi vakıf yoluyla ve amacıyla meydana gelmiş bir yapı değildir. Biz neredeyse Galata Kulesi’nin Osmanlı döneminde yapılmadığını ispat etmek gibi akıl almaz bir durumla karşı karşıyayız. 30. madde çok açık bir şekilde vakıf yoluyla meydana gelmekten bahseder ve vakıf kültür varlıklarını korumak gibi güzel bir amaca hizmet eder. Ama Galata Kulesi vakıf yoluyla meydana gelmemiştir. Bu da ispat etmek için tarihçi ya da uzman olmaya gerek yok."
"Bugüne kadar tarihinde belgelenmiş bir vakıf kaydı yok"
"Mahkeme süreci değil de Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün Beyoğlu Tapu Müdürlüğü’ne beş sayfalık bir fotokopi ekiyle gönderip aslında Galata Kulesi’nin bir vakıf olduğunu iddia ettiği belgelerin kendisi hem tarihsel olarak doğru değildir, hem de bu yöntemin kendisi Galata Kulesi gibi büyük bir yapı için gerçekten, tuhaf bir durum.
Çünkü Galata Kulesi gibi çok değerli bir yapının mülkiyetinin el değiştirmesi, sadece bugünün konusu değildir. Tarih boyunca biz Galata Kulesi’nin başından geçenleri tarihçiler olarak araştırırız. Gelecekte her halde bu da bakılıp anlam verilemeyen bir uygulama olacaktır. Çünkü bugüne kadar tarihinde belgelenmiş bir vakıf kaydı olmadığı gibi Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün destekleyici belge olarak gönderdiği yorumlama ya da bu potansiyelde değerlendirme durumu olmayan ilçe tapu müdürlüğü’nün bunu tasdik etmesi, bu yapıya bizim verdiğimiz önemi mi gösterir bilemiyorum."
"Mülkiyete itiraz davalarımızı açtık"
"Mahkeme mülkiyet davasına tedbir kararı vermiş durumda. Şu an evrak yoluyla nakledilmiş Galata Kulesi’nin tahliyesiyle karşı karşıyayız. Geçen yıl 2019 Nisan ayında başlayan bir Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Beyoğlu Tapu Müdürlüğü arasındaki bir yazışmaydı ama mayıs ayında devredilmiş durumda. Tabii başkanımız haziranda göreve başladığında bu durumla karşı karşıya kaldık. Bu iki seçim arası dönemde kamuoyunda bilinen dönemde gerçekleşmiş bir durum. Biz de mülkiyete itiraz davalarımızı açtık. O davada şu an tedbir kararı verilmiş durumda. Biz biliyoruz ki Galata Kulesi vakıf yoluyla meydana gelmedi ve bu konuda bizzat tuttukları belgeler dahi Galata Kulesi ile ilgili değil. Bu davanın sonucunda bizce tekrar İBB’ye tescil edilecektir.
Bu uygulama gelecekte kritik edilecek ve tarihe mal olacaktır. Herhangi bir yerin mülkiyeti bile ciddiyken, Galata Kulesi gibi önemli bir yapının bu kadar basit bir yöntemle olması sadece şimdi değil tarihe mal olacak.
Galata kulesi 1500 yıllık tarihi boyunca, İstanbul’un bütün dönüşümlerini ve İstanbul’un değişiminin adeta takipçisi bir göz olmuştur. Biz İstanbul’un gözü Galata Kulesi diye bir müze projesi hazırlamıştık. Bunu hayata geçirecektik ki maalesef şimdi bekliyor. Önceki yönetimin başladığı, bizim devam ettiğimiz haziran ayın 2. Bölge Koruma Kurumu’nda onaylanmış Galata Kulesi restorasyon projelerine İBB olarak 850 bin lira ödedik."
